Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.2013, Blaðsíða 34

34 Sakamál 22.–24. nóvember 2013 Helgarblað
F
yrir hálfri öld, í dag, var for-
seti Bandaríkjanna, Kennedy,
myrtur. Föstudaginn, 22. nóv-
ember, 1963, klukkan 12.31 að
staðartíma í Dallas í Bandaríkj-
unum var hann skotinn tveimur skot-
um, öðru í höfuðið og hinu í hálsinn,
þar sem honum var ekið um götur
Dallas í opinni bifreið.
Enn þann dag í dag lifa góðu lífi
vangaveltur og samsæriskenningar
um hvað raunverulega átti sér stað og
hvað lá að baki morðinu á Kennedy.
Rétt fyrir klukkan tólf á hádegi
þennan örlagaríka dag lagði bílalest
forsetans af stað frá Love-flugvelli í
Dallas. Sem fyrr segir var Kennedy,
JFK eins og hann gjarna var nefndur, í
opinni bifreið og var í aftursæti henn-
ar ásamt eiginkonu sinni, Jackie, sem
sat honum á vinstri hönd.
Fyrir framan þau voru ríkisstjóri
Texas, John Connally, og eiginkona
hans. Við stýrið var fulltrúi leyniþjón-
ustu forsetaembættisins (e. Secret
Service) og við hlið hans einn kollega
hans.
Orð að sönnu
Í kjölfar bifreiðar Kennedy komu átta
fulltrúar Secret Service, fjórir inni í
bifreið sinni og fjórir á stigbrettum
bifreiðarinnar. Í þriðja bíl bílalestar-
innar var varaforseti Bandaríkjanna,
Texas-búinn Lyndon B. Johnson,
ásamt eiginkonu sinni og lestina ráku
hin ýmsu fyrirmenni, lögregla og fjöl-
miðlafólk.
Var það mat margra að Kennedy
þyrfti nauðsynlega á stuðningi
Lyndons B. Johnson að halda ætti
hann að bera sigur úr býtum í Texas í
komandi kosningum, 1964.
Sagan segir að forstjóri Bandarísku
alríkislögreglunnar, J. Edgar Hoover,
hafi varað Kennedy við því að þvæl-
ast á þessum slóðum: „Haltu þig fjarri
suðrinu.“ En sú viðvörun virtist í ljósi
fagnaðarláta almennings ekki eiga
rétt á sér og ríkisstjórafrúin ku hafa
sagt við Kennedy: „Herra Kennedy,
þú getur ekki sagt að íbúar Dallas elski
þig ekki.“ Svo mörg voru þau orð.
Riffill og sjónauki
Haft var eftir einum aðstandenda
Kennedy að forsetinn hefði fyrr þenn-
an morgun sagt: „Ef einhver hefði
hug á að skjóta forsetann þá væri það
ekki erfitt – eina sem viðkomandi
þyrfti að gera væri að koma sér fyrir
í hárri byggingu með sjónaukariffil
í farteskinu og það væri ekkert sem
nokkur gæti gert við því.“ Lítið vissi
forsetinn á þeirri stundu hve raunsætt
mat hans var, enda átti ekki fyrir hon-
um að liggja að sjá sólina setjast
þennan nóvemberdag í Dallas. Bíla-
lestin mjakaðist um götur Dallas og
um hálf eitt leytið lá leið hennar fram
hjá Texas School Book Depository-
byggingunni, sjö hæða húsi sem nú
hýsir sýsluskrifstofur Dallas-sýslu.
Skothvellur glumdi við, en drukkn-
aði nánast í fagnaðarlátum mann-
fjöldans. Kennedy. greip um hálsinn:
„Ég hef verið skotinn.“ Ríkisstjórinn
leit skelfingu lostinn aftur fyrir sig og í
sömu andrá kvað við annar skothvell-
ur – Connally hafði einnig orðið fyrir
skoti. „Guð minn góður,“ veinaði ríkis-
stjórinn, „þeir ætla að drepa okkur
öll.“
Þriðja skotið
Vart hafði Connally sleppt orðinu
er þriðja skotið hitti mark; forseti
Bandaríkjanna lá sem lífvana í kjöltu
eiginkonu sinnar.
Jackie skreið aftur í bílinn til að
hjálpa leyniþjónustumanni að kom-
ast að forsetanum. Síðan lyppaðist
hún niður í sætið og tók utan um
eigin mann sinn og skeytti engu þótt
blóð hans litaði fatnað hennar.
Þegar þarna var komið sögu ríkti
ringulreiðin ein við götuna og ann-
ar leyniþjónustumannanna frammi í
bílnum öskraði í talstöðina: „Á næsta
sjúkrahús, strax!“ Það sjúkrahús sem
næst var staðnum reyndist vera Park-
land Hospital og voru Kennedy og
Connally settir á börur og bornir inn.
Tilraunir til að bjarga lífi forset-
ans hófust undir eins og tók um tylft
lækna þátt í aðgerðinni. Jackie var
sagt að bíða fyrir utan sjúkrastofuna.
Þrátt fyrir alla viðleitni lækna varð
fljótlega ljóst að honum yrði ekki lífs
auðið. „Það er of seint,“ muldraði einn
læknanna og nánast í sömu andrá
hóf annar hjartahnoð. Nýr hjartariti
var tengdur við líkama Kennedy en
hann sýndi sömu flötu línuna og sá
fyrri. Forsetinn var allur og prestur
var fenginn til að veita honum síð-
asta sakramentið á meðan forsetafrú-
in hélt um hönd lífvana eiginmanns
síns.
Lee Harvey Oswald
Eins og við var að búast úði og grúði
brátt af lögreglumönnum og fulltrú-
um alríkislögreglunnar, FBI, sem fóru
inn í hverja byggingu á fætur annarri
við götuna. Skyndilega birtist maður,
sem var mikið niðri fyrir, og benti á
sjö hæða byggingu – Texas School
Book Depository. Sagðist maður-
inn hafa séð riffilhlaup standa út um
einn glugga á sjöttu hæð og manninn
sem hélt á rifflinum sem hann sagði
„grannvaxinn og ágætlega myndar-
legan“.
Lögreglan hóf þegar leit á öllum
hæðum hússins og á sjöttu hæð fannst
riffill með sjónauka og mátti enn finna
púðurlykt úr hlaupinu. Lögreglan
framkvæmdi manntal á meðal starfs-
manna hússins og í ljós kom að einn
vantaði, Lee Harvey Oswald, 24 ára,
sem í öngþveitinu hafði látið sig hverfa,
einfaldlega rölt út um aðaldyrnar og
horfið í mannfjöldann fyrir utan.
Tippit skotinn
Lýsing á Lee Harvey var nú gefin út.
Síðar kom í ljós að hann hafði tek-
ið strætó og stigið af honum smá-
spöl frá heimili sínu og gengið þaðan
heim til sín. Leigusalinn, Earlene Ro-
berts, mundi síðar að mikill asi hefði
verið á Lee Harvey. Hann hafði rok-
ið beint inn á herbergi sitt, skipt þar
um föt og síðan rokið út á ný. Ekki
hafði hann farið langt þegar lögreglu-
bíl var ekið upp að honum. Lögreglu-
maðurinn J. D. Tippit var einn í bíln-
um og eitthvað varð þess valdandi
að hann grunaði að um væri að ræða
hinn eftirlýsta mann. Vart hafði Tippit
yrt á Lee Harvey þegar hann dró upp
skammbyssu og skaut Tippit sem féll
helsærður á gangstéttina.
Lee Harvey sá sitt óvænna og
laumaðist inn í Texas-kvikmynda-
húsið. En fas hans kom upp um hann
og gjaldkerinn hafði samband við
lögregluna sem von bráðar hafði um-
kringt bygginguna.
Lánsamur lögregluþjónn
Á meðal þeirra lögreglumanna sem
fóru inn í kvikmyndahúsið var Nick
McDonald. Að hans sögn virtist sem
Lee Harvey væri reiðubúinn til að gef-
ast upp. „Jæja, þetta er búið spil,“ sagði
Lee Harvey, en vart hafði hann sleppt
orðinu þegar hann dró upp skamm-
byssuna, beindi henni að höfði Nicks
og tók í gikkinn.
Nick McDonald sagði síðar að
hamar byssunnar hefði lent á skinn-
inu á milli þumals og vísifingurs á
Lee Harvey og skotið því ekki riðið af.
Lee Harvey sló þá til Nicks, sem svar-
aði í sömu mynt og náði að afvopna
Lee Harvey. Klukkan rúmlega sjö um
kvöldið var búið að kæra Lee Harvey
fyrir morðið á J. D. Tippit og klukkan
hálf tvö eftir miðnætti var hann kærð-
ur fyrir morðið á forseta Bandaríkj-
anna.
Þess má geta að skömmu eftir að
Lee Harvey hafði verið handtekinn
mætti honum skari fréttamanna í
anddyri kvikmyndahússins og vísaði
hann öllum ásökunum til föðurhús-
anna: „Ég skaut engan. […] Þeir hand-
tóku mig því ég hef búið í Sovétríkjun-
um. Ég er bara blóraböggull.“
Ekki hafði liðið sólarhringur frá
morðinu á Kennedy þegar ríkissak-
sóknari Texas, Henry Wade, lýsti
því yfir að allt benti til að Lee Har-
vey Oswald bæri ábyrgð á morðinu á
Kennedy.
Púðurleifar og fingraför
Lee Harvey var yfirheyrður nokkrum
sinnum þá tvo daga sem honum var
haldið í höfuðstöðvum lögreglunnar
í Dallas. Hann neitaði að hafa myrt
Kennedy og Tippit; neitaði að eiga yf-
irhöfuð riffil og sagði að ljósmyndir
sem sýndu hann með riffil og skamm-
byssu væru falsanir – í stuttu máli
neitaði hann flestu sem á hann var
borið.
En sönnunargögn sögðu aðra
sögu. Fingraför Lee Harvey voru úti
um allt á rifflinum sem hafði fund-
ist í Texas School Book Depository
og bókunum þar í kring. Púðurleifar
á höndum hans sýndu svo ekki varð
um villst að hann hafði nýlega hleypt
af skotvopni og rannsókn leiddi í ljós
að kúlunum tveimur, sem höfnuðu í
Kennedy, og þeirri einu sem hafnaði
í Connally, hafði verið skotið úr ítölsk-
um riffli af Carcano-gerð sem Lee
Harvey átti.
Til að bæta um betur höfðu fingra-
för Lee Harvey fundist á innri bún-
aði riffilsins og þræðir úr skyrtu hans
höfðu með einhverjum hætti náð að
festast á vopninu.
Jack Ruby lætur að sér kveða
Sunnudaginn 24. nóvember stóð
til að flytja Lee Harvey Oswald í
sýslufangelsið og rétt fyrir hádegi
þann dag var hann leiddur í gegn-
um kjallara lögreglustöðvarinnar.
En aldrei yrði réttað yfir Lee Harvey
– hann hafði sagt sitt síðasta í þessu
máli – því klukkan 11.21 steig Jack
nokkur Ruby út úr þvögunni og skaut
Lee Harvey einu skoti.
Ein byssukúla getur sannarlega
valdið miklum skaða og sú varð raun-
in í þetta sinn. Lee Harvey var fluttur
meðvitundarlaus á sama sjúkrahús og
Kennedy tveimur dögum fyrr. Læknar
reyndu að bjarga lífi hans en skaðinn
var skeður og Lee Harvey skildi við
klukkan rúmlega eitt eftir hádegi.
Kolbeinn Þorsteinsson
blaðamaður skrifar kolbeinn@dv.is
Kennedy myrtur
n Heimsbyggðin stóð á öndinni fyrir hálfri öld n Einn dáðasti forseti Bandaríkjanna féll fyrir morðingja hendi„Þeir
ætla
að drepa
okkur öll
Forsetahjónin Glaðbeitt
í bifreið sinni skömmu áður
en ósköpin dundu yfir.