Hagskýrslur um atvinnuveg - 01.01.1986, Blaðsíða 19

17
hins vegar vikið að nokkrum atriðum, sem enn eru ótalin og einkum greina
þessi rekstraryfirlit frá þeim yfirlitum, sem birst hafa í atvinnuvegaskýrslum
fram til 1979.
í fyrri atvinnuvegaskýrslum voru heildartekjur atvinnugreina tilgreindar
bæði á markaðsvirði og tekjuvirði, og lá munurinn í óbeinum sköttum og
framleiðslustyrkjum. Óbeinir skattar voru meðtaldir í markaðsvirðinu, en
framleiðslustyrkir ekki, og átti gagnstætt við um tekjuvirðið. Nú hefur verið
breytt um framsetningaraðferð. Rekstrartekjur eru nú færðar á verði frá
framleiðanda (producer’s value), en óbeinir skattar og framleiðslustyrkir sýndir
sérstaklega sem hluti af vinnsluvirðinu. Verð frá framleiðanda er það verð á
vöru og þjónustu sem framleiðandi setur, og eru þá meðtaldir þeir óbeinu
skattar, sem þá leggjast á vöruna. Þetta hugtak samsvarar markaðsvirðinu í
fyrri atvinnuvegaskýrslum.
Sundurliðun tekjuliða er mun ítarlegri en áður. Tekjum er skipt í sölu,
birgðabreytingu fullunninna vara, leigutekjur, umboðslaun og aðrar tekjur, en
í fyrri skýrslum voru tekjur ekki sundurliðaðar.
Aðföng eru í töflu 1.3 sundurliðuð í hráefnanotkun og önnur aðföng. í töflu
1.4 er hráefnanotkunin svo sundurliðuð í hráefnakaup og birgðabreytingu
hráefna. Frekari sundurliðun aðfanga í töflu 1.4 skýrir sig að mestu sjálf. Þó er
rétt að nefna sérstaklega, að liður 2.11 nær til auglýsingakostnaðar í verslunar-
greinum, en liður 2.12 til aðfanga, sem ekki verða flokkuð annars staðar. Má
þar nefna ýmsar rekstrarvörur, hreinlætisvörur, lyf og læknishjálp.
Varðandi liðinn laun og tengd gjöld í töflu 1.3 er rétt að benda á, að reiknuð
laun eigenda eru ekki meðtalin, né heldur launaskattur. Vinnuframlag
eigandans er engu að síður meðtalið í þeim fjölda ársverka sem tilgreindur er í
töflu 5.1. Af þessu leiðir að ekki er unnt að fá samsvörun milli ársverka og
launa samkvæmt rekstraryfirlitunum nema leiðrétta vegna ársverka eigenda.
Liðurinn „óreglulegar tekjur" er sýndur sérstaklega sem leiðréttingarliður
næst á undan hagnaði. Yfirleitt er um lágar fjárhæðir að ræða, en hins vegar
geta þær sveiflast mjög frá einu ári til annars. Nauðsynlegt er að halda þessum
lið sér, þegar athuga á hagnað atvinnugreinar af reglulegri starfsemi.
Af einstökum atvinnugreinum er ástæða til þess að fara nokkrum orðum um
rekstraryfirlit byggingariðnaðar sérstaklega.
Eins og kunnugt er, ná útboð og ýmsir verksamningar í byggingariðnaði
iðulega til nokkurra ára, og koma þá upp matsatriði um bókfærslu á
verkþáttum, sem færast milli ára. í aðalatriðum koma tvær leiðir hér til greina.
Önnur er sú að færa á rekstrarreikning ársins aðeins þau verk sem lokið er á
árinu og uppgjör hefur farið fram fyrir. Ófullgerð verk eru þá færð til eigna á
efnahagsreikningi sem verkbirgðir í samræmi við framkvæmdastig, og það sem
innborgað er vegna verka í smíðum er fært sem skammtímaskuld. Hin aðferðin
er sú að færa á rekstrarreikning allan kostnað við einstök verk sem unnið er að
2