Hagskýrslur um atvinnuveg - 01.01.1986, Blaðsíða 27

25
ar, sem nauðsynlegar eru í því skyni, eru yfirleitt takmarkaðar. Þrátt fyrir þessa
annmarka er í flestum tilvikum unnt að nálgast skynsamlega úrtaksstærð.
í»ess er þó að gæta að heppileg stærð úrtaks fer eftir því, hvers vænst er af því.
Skilgreina verður hvaða hámarksskekkju hægt er að leyfa í niðurstöðum. f»ví
meiri nákvæmni sem krafist er, þeim mun stærra verður úrtakið að vera.
Við val á úrtaki er æskilegt að skipta fyrirtækjum í safninu í flokka eftir stærð.
Með flokkun fyrirtækja innan sömu atvinnugreinar er leitast við að draga
saman fyrirtæki sem eru af svipaðri stærð, í því skyni að minnka fervik (varíans)
þeirrar stærðar sem meta á og auka þannig nákvæmni matsins. Jafnframt er það
haft í huga, að æskileg úrtaksstærð í tilteknum flokki er háð ferviki innan
flokksins, þannig að minna fervik leiðir af sér minna úrtak og þess vegna minni
kostnað og fyrirhöfn við matið.
Eftir nokkra athugun var ákveðið að skipta safninu niður í sex stærðarflokka.
Segja má að stærstu fyrirtækin, sem þegar hafa verið tekin út, myndi sjöunda
stærðarflokkinn. Hann hefur því þá sérstöðu, að öll fyrirtæki sem í honum eru,
eru tekin með við útreikninga.
4.3.2 Uppfærsla úrtaks til heildar.
I launamiðaskrá eru tölvutækar upplýsingar um launagreiðslur allra starfandi
fyrirtækja á landinu. Hér er um að ræða stærð, sem ætla má að sé í allnánu
fylgnisambandi við umsvif hverrar atvinnugreinar og þær afkomustærðir sem
leitast er við að meta í atvinnuvegarannsóknum f>jóðhagsstofnunar.
Þegar velja skal matsaðferð, verður að huga að líkunum á matsskekkju.
Matsskekkja við þær aðstæður sem hér um ræðir,á rót sína að rekja annars
vegar til ferviksins, en hins vegar til meðalgildisskekkjunnar. Staðarvilla
matsins (e. mean square error, MSE) er sú stærð sem líta verður til, en hún er
skilgreind sem
E (m—m):
þar sem E er tákn fyrir væntingu og m er mat á m. Auðvelt er að sýna fram á að
af þessari skilgreiningu leiðir að
MSE(m)=fervik m + (meðalgildisskekkja)2
Þegar bornar eru saman tvær aðferðir, sem fyrirfram má ætla að hafi áþekkt
fervik, hlýtur hættan á meðalgildisskekkju að ráða úrslitum um hvor er valin.
Sú matsaðferð sem notuð er við að færa úrtak upp til heildar, er kölluð
ótengt hlutfallsmat (e. seperate ratio estimate) og byggist einmitt á því að færa
sér í nyt slíkar ytri upplýsingar sem launatölurnar eru. Aðferðin felst í því, að
fyrir hvern úrtaksflokk h er reiknuð rekstrarstærðin y (t.d. vinnsluvirði) úr
úrtaksgögnum, og síðan er þessi stærð færð upp til flokksins alls með því að
margfalda hana með hlutfalli heildarlaunagreiðslna í flokknum á móti saman-
lögðum launagreiðslum úrtaksins í þessum flokki. Mat á vinnsluvirði atvinnu-
greinarinnar í heild fæst með því að leggja saman hinar uppfærðu stærðir yfir
flokkana.