Hagskýrslur um mannfjöldaþróun - 01.01.1975, Blaðsíða 60

58*
Víða f dánarmeinaskránni eru númer fyrir ónákvæmlega eða illa skýrgreindar dánarorsakir.
Þekkjast þau á orðum eins og "Aðrir sjúkdomar", .. ekki nánar greint", "... án þess að getið sé
... ". Og í nr. 780-795 eru sérstök numer fyrir illa skýrgreinda sjúkdóma, sem mynda flokk út af
fyrir sig, B45, f stystu skránni. Árin 1951-55 komu 4, 8% af heildartölu mannsláta í flokk B45, en
1966-70 ekki nema 1, Q^jo.Sýnu þetta vaxandi nákvæmni í flokkun, sem kann að stafa af því a. m.
k. að einhverju leyti, að á fyrra tímabilinu voru um 42‘ýoallra mannsláta f stofnunum, en uiry72%
á síðara tímabilinu. jafnframt er þetta árétting um, að varúðar er þörf við allan samanburð dánar-
orsaka milli tímabila, því að hér er um að ræða sömu flokkun á báðum tímabilum.
Ýmis atvik gera það að verkum, að samanburður dánarorsaka 1951-70 við dánarorsakir á fyrri
tímaskeiðum er vandkvæðum bundinn og raunar mjög varasamur. Þetta^stafar í fyrsta lagi af hinni
nýju flokkun dánarmeina frá 1951 og nyjum reglum um, hvað skuli skráð sem danarmein.þegar um
samverkandi sjúkdóma er að ræða. Fyrr nefnda atriðinu fylgir mikil breyting á töflum frá þvf, sem
var í Mannfjöldaskýrslum 1941-50 og fyrr. f öðru lagi ma nefna, að dánarvottorðhafa meirog meir
komið í stað ugplýsinga presta um danarmein, og fra og með 1951 eru raunar gefin út dánarvottorð
um öll mannslat, svo framarlega sem lík er fyrir hendi. Þá er og um að ræða vaxandi nákvæmni
við samningu dánarvottorða, þar eð læknir kemur nú orðið oftast við sögu bæði fyrir og eftir andlát
og kmfningar eru orðnar algengari, svo og vegna þess, að læknavísindum og þekítingu lækna hefur
fleygt mjög fram. f sömu att verkar mikil fjölgun lækna og það, að vaxandi hluti mannsláta vaður
á sjukrahúsum og á elliheimilum, þar sem góð skilyrði em til að komast að raun um dánarmein f
hverju einstöku tilviki. - Rétt er að taka það fram, að til þess að auðvelda samanburð milli dánar-
meinaskýrslna fyrr og nú gaf Alþjóðaheilbrigðisstofnunin árið 1952 út bækling, þar sem sýnt er sam-
bandið milli dánarmeinaskrár 1948 og eldri skrárinnar. Bæklingur þessi er til áHagstofunnif'Com-
parability of statistics of causes of death according to the fifth and sixth revisions of the Intemat-
ional List").
f 50. yfirliti er sýnd tala látinna af hverjum 100000 íbúum 1911-50 eftir helstu dánarorsökum.
Er"þar miðað við meðalmannfjölda hvers tfmabils samkvæmt árlegum mannfjöldatölum. Ýtarlegri
upplýsingar em um dánarorsakir 1951-70 í 51. yfirliti. Sést í því, að tíðni hjartasjúkdóma sem
danarmeins fer hraðvaxandi, og að þeir valda nú tæplega 30í7oallra mannsláta. Tiðni krabbameins
(B18) hefur haldist óbreytt, ogveldurþaðum fimmtungi dauðsfalla. Hinsvegar hefur tíðni dauðsfalla
af völdum æðabilunar, er sakar miðtaugakerfl, minnkað töluvert, en hún veldurnú um lZ°]o manns-
láta. Slysfarir valda um 9% þeirra og lungnabólga um Vjo.
TaHa 77 sýnir dána hvert áranna 1961-70 eftir kyni og dánarorsök samkvæmt 50 flokkadán-
armeinaskránni.
Tafla 78 sýnir dána í heild, annars vegar 1961-65 og hins vegar 1966-70, eftir kyni ogaldurs-
flokki samkvæmt 50 flokka dánarmeinaskranni.
Tafla 79 sýnir barnadauðann eftir aldri samkvæmt 50 flokka skránni.
Tafla 80 synir dána 1961-65 og 1966-70 eftir lögheimili á landssvæðiogí kaupstaðeða sýslu og
þéttbýli eða dreifbýli samkvæmt 50 flokka skránni. Þéttbýli hverrar sýslu er talið þar í einu lagi,
nema einhver staður hafi náð 1000 íbúum á tímabilinu, þá er tala hans sýnd sérstaklega allt tíma-
bilið. f heildartölum landsins alls er hins vegar miðað við skiptingu á byggðarstig á ári hverju.
Tafla 81 sýnir dána eftir mánuðum og dánarorsök samkvæmt 50 flokka skranni.
Tafla 82 synir dána af slysförum og sjálfsbana eftir kyni, aldri og hjúskaparstétt 1961y65 og
1966-70. Dánir af slysförum eru þayflokkaðir^eftir 150 flokka skrá, miðskrá (A-skrá).en sjálfsban-
ar eftir aðalskránni. Enn fremur er sýnd tala látinna af bifreiðarslysum eftir sömu flokkun og slys-
stað.
Dánarorsakaskýrslur þær, sem birtar eru í þessu hefti, eru allar f samræmi við reglur Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar (WHO) hvað snertir form og sundurgreiningar.
I. DÁNAR- OG ÆVILENGDARTÖFLUR.
Mortality and expectation of life.
Dánar- og ævilengdartöflur em nú - f töflu 83 - birtar fyrir 1 árs aldursflokka árin 1961-65 ann-
ars vegar og 1966-70 hins vegar. Sams konar tafla var í Mannfjöldaskýrslum 1951-60 (tafla 36)
fyrir allan þann áratug. Var það í fyrsta sinn, sem slík tafla kom f Mannfjöldaskýrslum, en áður
vom birtar töflur um dánarlíkur og ævilengd 5 ára aldursflokka í Hagtíðindum.og nefur þeirri birt-
ingu verið haldið áfram.
Taflan er byggð á dánartölum og fæðingartölum mannfjöldaskýrslna 1961-70 og meðalmann-
fjölda hvers aldursars á hvoru tímabilinu.
Tveir fyrsuydálkar dánar- og ævilengdartaflnanna sýna dánarlfkurnar á hverju aldursári - frá
því ári, sem skráð er f dálki lengst til vinstri, tilnæsta aldursárs -samkvæmtreynslunniáhvom ára-
bili 1961-65 og 1966-70, eða hve margir af þúsundi karla eða kvenna, sem náð hafaákveðnu ald-
ursári, mundu deyja fyrir næsta afmæli sitt, ef þeir ættu að sæta þeim manndauða, sem var hér
þessi ár.
Miðdálkar töflunnar sýna, hvernig 100000 lifandi fæddum sveinum eða meyjum fækkar með
aldrinum, ef þau sæta þeim manndauða á hverju aldursári, sem hér var árin 1961-65 og 1966-70,