Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1908, Side 124

118
framfærið hafi verið á hvern þurfamann (heimili er lalið sem einn maðnr), á hvern
mann á öllu landinu og á hvern gjaldanda:
Árin Fátækra- framfæri Á þurfa- mann Á gjald- anda Á mann
kr. kr. kr. kr.
1861 105.300 30.4 10.5 1.6
1871—80 meðaltal 215.900 50.9 20.3 3.0
1881—90 . 184.800 53.3 14.7 2.6
1891—95 167.600 62.1 11.7 2.3
1896—00 165.800 62.1 10.0 2.2
1901 ... 187.443 74.7 ‘ 10.5 2.3
1902 179.367 73.7 9.8 2.3
1903 178.745 76.4 9.8 2.2
1904 185.340 81.4 9.5 2.3
1905 162.930 72.2 8.6 2.0
1901—05 meðaltal 178.800 75.7 9.6 2.2
1906 157.630 82.2 8.7 1.9
Til samanburðar við árin 1900 og 1901 má gela þess að fátækraútgjöldin voru:
i Svíþjóð 1901 kr. 64.1 á þurfamann, en kr. 2.9 á mann
í Noregi 1900 — 108.0 - — — — ... - —
í Danmörku 1901 — 192.4 - — - — 3.2 —
Danir styrkja þurfamenn næstum eingöngu á fátækrahúsum, og stjórn þeirra er dýr.
Þótt nægilega sje tekið tillit til þess hve peningar hafa fallið i verði, þá liafa
útgjöldin á hvern þurfamann hækkað miklu meira. Frá 1850 til 1907 fjellu pening-
ar í verði hjer á landi um 100°/o eða svo að 2 kr. 1907 liafa sama verð (kaupmagn)
sem 1 kr. liafði 1850, en frá 1861 —1906 hefur verðfallið verið nokkru minna en
100°/o líklegast ekki nema 80%, En þó nú peningar hefðu fallið um 100% frá því
1861, þá stæði það í stað sem hverjum þurfamanni er greitt 1906, ef liann fengi
að eins 60 kr. 80 aur. á ári, en honum eru ætlaðar síðustu árin 76—82 kr., sem er
minst 25% hærra en 1861. Frá 1870 til 1906 hefur meðferðin á fátæklingum batn-
að um þriðjung, en fátækrabyrgðin hefur orðið ljettari um meira en helming á hvern
gjaldanda, en þeim hefur fjölgað svo ákaflega, að þeir eru ekki góður mælikvarði.
Á hvern mann á landinu hefur fátækrabyrgðin, þegar litið er til lækkaðs peninga-
verðs, Ijest um meira en helming frá 1870—1906. Hún ætti að vera á mann í pen-
ingum nú kr. 4,50 til þess að vera sama, sem hún var 1870, en er kr. 1,90.
2. Úlgjöldin til mentamála liafa verið í sveitareikningunum:
Árin í kaupstöðum kr. í sveitum kr. Alls kr.
1876—80 meðaltal 4,700
1881—90 7,800
1891—95 12,800
1896—00 12,500 7,300 19,800
1901 ... 15,208 7,172 23,380
1902 ... 16,906 10,362 27,268
1903 19,452 11,398 30,850
1904 ... 18,523 12,063 30,586
1905 19,012 15,766 34,778
1901—05 meðaltal 17,800 11,400 29,200
1906 33,715 17,324 51,039