Lögmannablaðið - 01.09.2004, Blaðsíða 14

14 3 / 2 0 0 4
H v e r f a n d i l a n d a m æ r i l ö g m e n n s k u n n a r
Ásgeir Á. Ragnarsson hdl.
Reynsla af lögmanns-
réttindum í NY
Ritstjóri Lögmanna-
blaðsins hefur beðið
mig að fjalla um
reynslu mína af lög-
mannsréttindum í
New York og hvernig
slík réttindi kunni að
nýtast lögmönnum á
Íslandi.
Starfsumhverfi íslenskra lögmanna er breytt.Hvort sem um er að ræða sifjamál, sakamál,
skattamál eða fyrirtækjaráðgjöf, krafan er sú
að menn viti sínu viti á því sviði sem þeir starfa
á. Generalisminn er á undahaldi. Þetta er
þróun sem átt hefur sér stað allt í kringum
okkur á undanförnum árum og áratugum. Við
erum e.t.v. aðeins á eftir, kannski vegna þess
hversu fá við erum og hve lítill markaðurinn er.
Hver sem skýringin kann að vera þá er stað-
reyndin sú að umbjóðendur okkar gera sífellt
meiri kröfur um sérþekkingu og skjóta
afgreiðslu mála. Eitt af þeim sviðum lögfræð-
innar sem hefur tekið hvað mestum breytingum
á undanförnum árum er lögfræðileg ráðgjöf til
fyrirtækja. Útrás íslenskra fyrirtækja og innrás
erlendra fyrirtækja hefur leitt til þess að gerðar
eru kröfur til lögmanna um að þeir sjái út fyrir
heimahagann. Alþjóðleg viðskipti hirða ekki
lengur um landamæri eða landsvæði. En er lög-
mennskan orðin sama marki brennd?
Alþjóðleg þróun
Innan Bandaríkjanna er þróunin í þá átt að viður-
kenna réttindi lögmanna milli ríkja í auknum mæli.
Lögmannafélag Bandaríkjanna, American Bar Ass-
ociation, hefur lagt til að lögmenn geti í auknum
mæli fylgt málum umbjóðenda sinna eftir utan
þeirra ríkja þar sem þeir hafa viðurkennd lögmanns-
réttindi. Í Evrópu er þróunin einnig í þessa átt.
Stærri lögmannsstofur í kringum okkur, sér-
staklega í Bandaríkjunum og í Bretlandi, eru orðin
alþjóðleg fyrirtæki. Jafnvel með starfsemi í
nokkrum heimsálfum. Þær gera kröfur um að lög-
menn þeirra geti veitt viðskiptavinum sem víð-
tækasta ráðgjöf í sem flestum löndum, enda eru
stærstu viðskiptavinir þeirra með starfsemi út um
allan heim.
Samrunar og kaup fyrirtækja
Ísland hefur á undanförnum árum orðið vett-
vangur alþjóðlegra samruna fyrirtækja. Þekkt er
útrás íslenskra fyrirtækja sem oftar en ekki fela í
sér kaup á erlendum fyrirtækjum, hvort sem það
eru fjármálastofnanir, lyfjafyrirtæki, rannsóknar-
fyrirtæki, smásölu- eða matvælafyrirtæki svo
dæmi séu nefnd. Þá hafa erlend fyrirtæki í
auknum mæli sýnt íslenskum fyrirtækjum áhuga.
Í slíkum tilfellum eru viðskiptin og samningar
sífellt að verða flóknari og viðameiri. Mikið er
notast við engilsaxnesk form (stundum kallað
“NY style“ eða “UK style“). Kollegar okkar á
Norðurlöndum tala um sömu þróun. Reyndar er
það svo að sum fyrirtæki á Norðurlöndunum sem
stefna á alþjóðamarkað hafa tekið upp á því að
hafa samningana, fundargerðir og önnur mikilvæg
gögn fyrirtækisins á enskri tungu til að auðvelda
erlendum fjárfestum eða samstarfsaðilum aðkomu
síðar meir. Staðgóð þekking á réttarkerfum aðila
viðskiptanna er mikilvæg eða jafnvel nauðsynleg
í slíkum tilvikum.
Sem dæmi má nefna nýleg kaup International
Business Machines, Inc., (IBM), New York á ráð-
gjafahluta PricewaterhouseCoopers, Ltd., UK.
Gerður var rammasamningur (Master Stock and
Purchase Agreement) milli aðilanna um heildar-
kaupin. Honum til fyllingar voru gerðir stað-
bundnir kaupsamningar (Local Purchase Agreem-
ents) í nokkrum tugum landa, þ.m.t. á Íslandi. Um
síðarnefndu samninga giltu lög hvers lands. Sam-
ræma þurfti samningana að teknu tilliti til mis-
munandi réttarreglna í New York og á Íslandi.
Í yfirtökuboði ResMed, Inc. í Flögu hf. (nú
Medcare Flaga hf.) í byrjun árs 2003 reyndi á mis-
munandi reglur sem giltu um samruna og yfir-
tökur annars vegar og útboð hins vegar. Þar sem