Vísbending - 21.12.2015, Blaðsíða 34

34
MANNTAFL
EINAR KÁRASON
RITHÖFUNDUR
D
rengurinn heyrði eitt sinn er hann var barnungur sagt um
föður sinn: „Honum hefur aldrei orðið neitt uppifast“
og þá skildi hann það ekki, vissi ekki einu sinni hvort
það var gott eða vont að verða eitthvað uppifast, kunni
samt einhvernveginn ekki við að spyrja. Drengnum þótti gaman að
heyra óvenjuleg orð og setningar, og honum þótti eins og flestum
drengjum faðir sinn vera merkilegur, og þetta sem var sagt þýddi
auðvitað að faðir hans var umræðuefni, hann var í frásögur færandi,
öðrum köllum þótti hann nógu áhugaverður til að vilja hafa hann á
orði, og það var nokkuð. Ekkert uppifast – hefði verið betra að vera
uppifastur? Honum lærðist síðar að þetta merkti að faðirinn hafði
aldrei eignast neitt, en þá var hann svosem áður búinn að átta sig á
þeirri staðreynd; þau fjölskyldan áttu ekkert, hvorki íbúð né bíl, þótt
þau byggju á ágætum stað og faðirinn æki stundum á flottum bílum.
En aðrir kallar áttu þá bíla og gerðu þá út, faðirinn var bara bílstjórinn.
En þetta angraði drenginn svosem ekkert, stundum voru strákar að
metast um hversu feður þeirra væru merkilegir, hvað þeir ættu flotta
bíla, allra fínast var að vera lögga eða flugmaður, kannski skipstjóri,
en hann tók ekki þátt í slíku, leiddi það bara hjá sér, hafði auðvitað af
engu að guma. Og í hina röndina þá hafði faðirinn líka sína kosti, hann
gat verið mælskur og skemmtilegur, hann var hláturmildur þegar sá
gállinn var á honum, og átti skemmtilega vini; að auki rataði hann
alltaf allt ef farið var í bíltúra, þekkti hvert fjall, hverja sveit, næstum
hvern einasta sveitabæ, og gat orðið mjög skemmtilegur þegar hann
sagði frá hinu og þessu sem gerðist í gamla daga.
Og að einu leyti gat drengurinn verið endalaust stoltur af föður
sínum, og það var þegar hann settist að tafli. Þetta var í þá daga
þegar stórfjölskyldur hittust á hátíðum og við ýmis tilefni; allir þessir
frændur og frænkur og mágar og svilar; borð svignuðu undan tertum
og bakkelsi, þar á meðal brauðtertur þykkt smurðar með mæjónesi,
svo voru kjólklæddar konurnar komnar í sófasettin, með kaffibolla
og hávært skraf, en kallarnir stóðu í misstórum hópum, allir í eins
hvítum skyrtum og með bindi, komnir úr jökkum heitir og örir eftir
kaffiþamb, og þá var gjarnan sest að tafli. Einhverjir tveir voru sestir
hvor á móti öðrum, léku og slógu á klukkuna, hinir allir fylgdust með,
einhver skoraði svo á þann sem vann. Þá voru þeir allir jafningjar,
þótt sumir frændanna og svilanna hefðu náð langt í lífinu, allir vissu
að þeir voru ríkir, þénuðu vel sem læknar og bankamenn, nokkrir áttu
velmegandi fyrirtæki og höfðu marga menn í vinnu, óku á drossíum.
En tveir kallar við skákborð á sunnudagseftirmiðdegi í reykvískri
stofu, hvor á móti öðrum, báðir í hvítum skyrtum, þeir voru jafnir,
munurinn var bara sá að annar var með hvítt en hinn svart, annar vann
en hinn tapaði – og drengurinn áttaði sig fljótt á því að þarna var það
pabbi hans sem oftast vann, eða alltaf; síðar þegar hann hugsaði til
þessara daga gat hann ekki munað eftir einu skipti þar sem faðir hans
hafði tapað skák við svona aðstæður.
Faðirinn hafði yfirleitt ekki frumkvæðið að því að setjast að
skákborðinu, það voru alltaf einhverjir aðrir tveir sem drógu fyrst
fram taflið, en faðirinn var áhugasamur á meðan teflt var, fylgdist
með og reykti sígarettur, talaði við hina kallana í kring, hrósaði þeim
sem sátu að tafli: „Það er ekki lognmollan í kringum þessa menn!“
„Það er bara strax látið sverfa til stáls!“ Svo hrósaði hann þeim sem
vann, dáðist að skáklist hans, og svona gekk það þar til allir höfðu
tekið „eina bröndótta“ nema hann sjálfur, þá var hann hvattur að
borðinu, þar sat einhver einn sem hafði sigrað alla hina, faðirinn mátti
ekki skorast undan því að reyna sig á móti honum líka.
Þótt hann væri tregur til að fást að skákborðinu, þá var hann í
essinu sínu strax og hann var sestur. Væri hann með hvítt lék hann
samstundis fyrsta leiknum, kveikti sér svo í sígarettu og fór að rabba
í glaðlegum tón við fólkið í kring, leit ekki á skákborðið. Ætti hinn
fyrsta leikinn þóttist hann alltaf hrökkva í kút þegar þar að kom, sagði
eitthvað sem svo: „Noh! Það er bara byrjað með stórsókn alveg um
leið!“ En lék á móti strax og óhikað, gjarnan með orðunum, „nú,
eitthvað verður maður að reyna að gera sér til bjargar“, fékk sér svo
smók og rabbaði við fólkið í stofunni. Andstæðingurinn sat yfirleitt
kyrr og leit ekki af skákborðinu, oftast hálfgrúfði hann sig yfir það,