Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1964, Blaðsíða 12

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
Þar sem kaup eða tekjur verkamanna í
Reykjavík eru oft hafðar til viðmiðunar, þykir
handhægt að láta fylgja töflu, þar sem tekj-
ur þeirra eru settar sem 100 hvert ár gagn-
vart allri flokkuninni eftir stéttum og stöðum.
Þetta er gert í töflu 3. Þar sést, að tekjur
verkamanna í kaupstöðunum eru mjög svip-
aðar og í Reykjavík allt frá árinu 1955, nema
árin 1958, 1961 og 1962, er þær voru 6.6 til
7.9% hærri í kaupstöðunum. Arið 1951 voru
tekjur verkamanna í Reykjavík hins vegar svo
til hinar sömu og heildarmeðaltekjur alþýðu-
stéttanna um allt land. Má og ætla, að svo
hafi verið árin 1948—’50, svo sem svigatölur
þessara ára bera með sér. Eru þær byggðar
á áætluðu föstu hlutfalli í Reykjavík.
Oll meðaltöl fyrir heila landshluta eða stétt-
ir slá striki yfir þróun og innbyrðis afstöður
einstakra staða, er geta baft þýðingu í ein-
stökum tilvikum. Því er birt full sundurliðun
í töflum 9—12. Þar geta menn séð, hvaða
staðir eru í úrtakinu hvert ár. Fullan fyrir-
vara verður að hafa um það, að úrtak hverr-
ar stéttar á hverjum stað utan Reykjavíkur
er svo lítið, að mikil óvissa ríkir um það,
hvort tölur hvers árs túlka rétt meðaltal í
sínum flokki. Séu tölurnar skoðaðar í sam-
hengi, ætti þetta þó ekki að koma að sök.
Samanlögðu meðaltölin eru að sjálfsögðu veg-
in með mannfjöldanum. Tekjur sjómanna eru
vegnar með mannfjölda staðanna og hlutfalli
sjómanna í úrtakinu.
Ráðstö f unartek j ur
Þær peningatekjur, sem alþýðustéttirnar hafa
borið úr býtum, hafa ekki verið óskertar þeim
til frjálsrar ráðstöfunar. Nokkur hluti teknanna
hefur verið tekinn í beina skatta til ríkis og
sveitarfélaga. A hinn bóginn hafa menn einnig
fengið persónulegar tilfærslur frá opinberum
aðilum, svo sem fjölskyldubætur. Hefði hrein
útkoma slíkra tilfærslugreiðslna, þ. e. mismun-
ur þess sem frá fjölskyldunum er tekið og þess
sem til þeirra er greitt, numið svipuðu hlut-
falli af tekjum á því tímabili, sem um er að
ræða, mætti láta þær liggja á milli hluta, þeg-
ar rætt er um þróun lífskjara og tekjuskipting-
ar. En þannig hefur þessu ekki verið varið.
Beinir skattar og bætur, er við getum kallað
beina sköttun nettó, hafa ekki verið í stöð-
ugu hlutfalli við atvinnutekjur. Einu sinni á
því tímabili, sem hér er til meðferðar, árið
1960, fór fram mjög stórfelld breyting á skatta-
kerfinu, og þó einkum á greiðslum fjölskyldu-
bóta, er ollu mikilli breytingu á þyngd hinn-
ar beinu nettósköttunar, einkum að því er
varðar fjölskyldur. Auk þessa hafa ráðstöf-
unartekjurnar sum árin þróast á annan hátt
en atvinnutekjurnar sjálfar. Aðalatriðið er þó,
að reiknað sé með áhrifum breytinganna árið
1960 á lífskjörin. I fyrstu var látið nægja að
bæta upphæð þeirra breytinga við tekjurnar
árin 1960—’62. Við fullnaðarúrvinnslu þótti
hins vegar réttara að áætla skattlagningu tekn-
anna allt aftur til 1948. Fyrir tilstilli ríkisskatt-
stjóra voru gjöld samkvæmt álagningarreglum
í Reykjavík reiknuð af meðalatvinnutekjum
allra stéttanna í Reykjavík í heild og verka-
manna sérstaklega. Vegna fjölbreytileika út-
svarsálagningar um allt land, var ekkert
landsmeðaltal tiltækilegt, og því ekki reiknuð
álagning á meðaltekjur fyrir allt landið. Hins
vegar var gerð sérstök áætlun um þróun ráð-
stöfunartekna á föstu verðlagi fyrir allt land-
ið, svo sem getið verður hér á eftir.
Beinu skattarnir, sem hér eru reiknaðir, eru
tekjuskattur, ásamt viðauka, tekjuútsvar,
kirkjugjald, kirkjugarðsgjald, námsbókagjald
og almannatryggingagjald, en hins vegar ekki
eignarskattur eða eignarútsvar. Við álagning-
una var aðeins tekið tillit til persónufrádrátt-
ar og þeirra ofangreindra gjalda, sem eru frá-
dráttarbær, og sjúkrasamlagsgjalds að auki.
Ekki er reiknað með neinum þeim liðum. er
standa í sambandi við eign eða skuld, hvorki
í tekjum né frádrætti. Reiknað er með fjöl-
skyldustærð „vísitölufjölskyldunnar", þ. e.
10