Fréttablaðið - 09.12.2014, Qupperneq 16

9. desember 2014 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 16
Nú er liðið vel á annan
mánuð síðan læknar og
skurðlæknar hófu verk-
fallsaðgerðir sínar sem enn
standa yfir. Hvernig stend-
ur á því að ríkisvaldið hefur
ekki komið með neitt raun-
verulegt útspil til að leysa
þessa deilu?
Rætt er um að kaupkröf-
ur lækna séu allt of háar og
muni setja af stað launa-
skrið annarra stétta. Ljóst
er þó að deilan verður ekki leyst
nema komið verði að einhverju leyti
til móts við þær kröfur. Eru stjórn-
völd tilbúin að leggja til fjármagn
svo það megi verða, eða ekki? Þögn
ráðamanna varðandi þetta er í raun-
inni óskiljanleg. Hvað með kjara-
samningsumhverfi lækna, vinnu-
tíma, vinnuskilyrði og stjórnun?
Geta úrbætur á þessum atriðum
eða öðrum liðkað fyrir úrlausn deil-
unnar til viðbótar við launahækk-
anir? Við skulum ekki gleyma því
að ríkis valdið gegnir hér tvíþættu
hlutverki, annars vegar sem samn-
ingsaðili lækna og hins vegar sem
sá aðili sem á að tryggja landsmönn-
um mannsæmandi heilbrigðisþjón-
ustu. Af þeim fréttum sem almenn-
ingur hefur fengið af læknadeilunni
er ekki að sjá að raunhæfar lausnir
hafi verið lagðar fram af hálfu rík-
isins sem samningsaðila.
Grundvallarábyrgð
Þegar sjómenn fara í verkfall hefur
það þótt mjög alvarlegt mál og
ríkis valdið almennt verið tilbúið að
grípa til lagasetningar. Þetta hefur
verið gert með vísan til almanna-
hagsmuna þrátt fyrir að fyrir liggi
að alþjóðastofnanir á borð
við Alþjóðavinnumálastofn-
unina (ILO) og Evrópuráð-
ið samþykki ekki lagasetn-
ingu sem stöðvar verkföll
við slíkar aðstæður. Inn-
grip löggjafans í læknaverkföll-
in (með lagasetningu sem myndi
stöðva þau) eru ekki raunhæf leið
við þær aðstæður sem nú eru uppi,
þrátt fyrir að slíkt væri mun rétt-
lætanlegra heldur en þegar aðilar
á borð við sjómenn og skipverja á
Herjólfi eiga í hlut. Hér verða aðrar,
kannski ekki eins einfaldar, lausnir
að koma til.
Ég er meðal þeirra sem lýsa yfir
fullum stuðningi við lækna – en eins
og fram hefur komið af þeirra hálfu
er það grafalvarlegt mál að lækna-
stéttin skuli nú í fyrsta skipti hafa
nýtt sér verkfallsréttinn. Við vilj-
um öll geta fengið þá nauðsynlegu
heilbrigðisþjónustu sem á þarf að
halda, ekki síst þegar mikið ligg-
ur við. Sú þjónusta hlýtur alltaf
að vera ríkisrekin að grunni til.
Bæði stjórnvöld og forsvarsmenn
lækna bera ábyrgð á því að leggja
fram raunhæfar tillögur til lausnar
kjaradeilunni. Stjórnvöld ein bera
hins vegar grundvallarábyrgð á því
að heilbrigðisþjónusta í landinu sé
með eðlilegum hætti. Ætlar ríkis-
stjórnin samt bara að sitja hjá og
láta verkföll lækna ganga áfram
aðgerðalaust?
Vegna verkfalla
lækna og skurðlækna
Í febrúar 2009 skrifaði ég
í Mbl. „Landspítala skal
byggja í Fossvogi“. Áður
hafði ég fylgst með skrif-
um Ólafs Arnars Arnarson-
ar læknis í Mbl. og vitnaði í
grein hans.
Pólitísk pattstaða gæti
verið ástæða þess að rök-
semdir Fossvoginum í hag
eru ekki virtar viðlits:
Fyrri stjórn gat látið
grafa grunn samtímis teiknun húss-
ins og í leiðinni bjargað nokkrum
verktökum frá að missa tæki sín úr
landi. Í staðinn leyfðu þau fjármála-
fyrirtækjum, eins og t.d. Lýsingu,
að virða niður atvinnutæki og selja
í útlöndum á mikið hærra verði.
Eftir sitja verktakar bundnir
á skuldaklafa Lýsingar. Nú lekur
gjaldeyririnn til baka í skjóli Fjár-
málaeftirlits og það með 20% geng-
isálagi Seðlabanka (SB). Allt með
leynd. SB virkar sem opinber pen-
ingaþvottastöð. Ránsfengurinn er
svo í samkeppni við fyrirtæki í
landinu og uppboðsfasteignir keypt-
ar af bönkum.
Hvernig geta flokkarnir, sem
bera ábyrgð á þessu, tekið vinkil-
beygju í Fossvoginn núna?
Núverandi stjórn gerði ekkert
í að leiðrétta villu fyrri stjórnar
í spítalamálum. Heilbrigðisráð-
herra telur sig líklega bundinn af
samþykktum fyrri stjórna og þorir
ekki að rugga bátnum. Framsókn
hefur tekið umdeildar ákvarðanir,
sem kostað hafa mikið fé. Þeir gætu
sótt fé upp í byggingakostn-
aðinn í Fossvog með bygg-
ingu þar. Kannski óttast
þeir að fara inn á svið sam-
starfsflokksins eða telja sig
stikkfrí, þar sem þeir eru
ekki með ráðuneytið.
Helsta vonin er að Frosti
taki af skarið.
Ódýrara í Fossvogi
Besti f lokkurinn vill
byggja spítala við Hringbraut fyrir
skuldaleiðréttinguna og sést yfir að
bygging í Fossvogi er ódýrari, sem
nemur leiðréttingunni.
Lítil von er að eitthvað af viti
komi frá þeim sem vilja eyðileggja
góðan flugvöll og byggja nýjan, sem
þeir vita hvorki hvar eigi að vera né
hvað kostar.
Verðugt verkefni væri að fara
yfir, hversu faglega var staðið að
ákvörðun um staðsetningu við
Hringbraut. Hvenær var ákvörð-
unin tekin? Hvernig var gatnakerfi
og umferð þá? Síðast en ekki síst,
hverjir komu að ákvörðuninni?
Hvaða menntun og reynslu höfðu
þeir hinir sömu af skipulags- og
byggingamálum?
Ég er nokkuð viss um að útkom-
an yrði sú að það borgi sig að byrja
strax í Fossvogi í stað þess að setja
X milljarða á ári í byggingu sjúkra-
húss við Hringbraut í Y mörg ár
(X,Y=?). Hvernig verða kröfurn-
ar uppfylltar, þegar byggingu er
lokið? Er ekki bara verið að flytja
Borgar spítalann í Landspítalann
við Hringbraut, þar sem ekki er
pláss fyrir hann?
Forsætisráðherra biðlar nú til
aðila atvinnulífsins og vill þjóðar-
sátt um laun lækna. Geta þessir
aðilar, sem sömdu um 3% hækkun
lægstu launa, farið fram á það við
sína umbjóðendur? Þeir lofuðu að
aðrir skyldu ekki fá meira. Síðan
hefur verið stöðugt launaskrið.
Meiri hækkun til lækna kæmi fljót-
lega fram hjá opinberum starfs-
mönnum og svo upp allan launa-
stigann. Hér er því líka pattstaða.
Vænlegra væri að bjóða fyrir
þjóðarsátt hækkun skattleysis-
marka í t.d. 390.000 kr. Þá fengju
þeir með lægri launin hlutfalls-
lega meiri hækkun en t.d. þeir, sem
semja fyrir þá um kjörin.
Hvort sem byggt verður við
Hringbraut eða í Fossvogi þarf
í kjaraviðræðum að liggja fyrir,
hvenær nýr spítali verður tekinn
í notkun. Læknar eru líka að flýja
vinnuaðstöðu og aðrir veigra sér við
að koma heim í aðstöðuna sem er
í boði.
Spítalabygging og
kjaradeila í sjálfheldu
Það er afgerandi vilji
landsmanna að forgangs-
raða sínu skattfé í heil-
brigðiskerfið eins og fram
kemur í könnun sem Capa-
cent Gallup gerði fyrir
þingflokk Pírata í nóvem-
ber. Þetta á við alla aldurs-
flokka, alla tekjuflokka,
kjósendur allra flokka
og úr öllum kjördæmum,
konur og karla. Meira en
90% landsmanna setja
heilbrigðiskerfið í fyrsta eða annað
sæti málaflokka á fjárlögum. Næst
á eftir eru menntamál með 44%.
Þingmenn ræða þessa dagana for-
gangsröðun skattfjár í fjárlögum
fyrir næsta ár.
Stjórnmálaályktun 41. lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins rétt
fyrir síðustu kosningarnar er sam-
mála þessari forgangsröðun og
segir að það skuli „leggja skattfé
fyrst í þau verkefni sem
eru brýn og áríðandi“ og
nefnir þar fyrst: „Örugg
heilbrigðisþjónusta.“
Í stefnuskrá XD í síðustu
kosningum var kafli um
heilbrigðismál sem sagði
það vera leiðarljós „að heil-
brigðisstarfsfólkið okkar
eru hin raunverulegu verð-
mæti heilbrigðiskerfisins“.
Kosningaloforð XB fyrir
kosningar í heilbrigðismál-
um voru að leggja ríka áherslu á
„að verðmæti heilbrigðisþjónust-
unnar felst fyrst og fremst í mann-
auðnum og því þarf að bæta starfs-
umhverfi og kjör heilbrigðisstétta
og draga þannig úr brotthvarfi
innan stéttarinnar.“
Stjórnarsáttmáli flokkanna
segir svo: „Íslenskt heilbrigðis-
kerfi verður að vera samkeppnis-
fært við nágrannalönd.“
Læknar eru langþreyttir og hafa
í fyrsta skipti í sögu landsins farið
í verkfall. Við landsmenn stöndum
frammi fyrir miklu brotthvarfi
þeirra og minna öryggi í heil-
brigðismálum. Lítil von er meðal
lækna um að það takist að semja.
Margir gjörgæslulæknar ætla að
segja upp um áramót ef ekki tekst
að semja.
Eftir gefin kosningaloforð,
alvöru ástandsins og skýran vilja
kjósenda allra flokka þá eiga þing-
menn ekki að fara í jólafrí fyrr en
samningar nást við lækna.
Alþingi ekki í jólafrí fyrr en
samningar nást við lækna
Þeir sem hafa verið virk-
ir á samfélagsmiðlum á
borð við Facebook hafa
líklega orðið varir við
hópana „Beautytips“ og
„Sjomlatips“. Þessir hópar
eru kynjaskiptir, þ.e.a.s.
eingöngu kvenmönnum
er heimilaður aðgangur
í Beautytips og eingöngu
karlmönnum í Sjomlatips.
Þessir hópar byggjast á
því að meðlimir þeirra fá
ráðleggingar og bera fram
spurningar til félaga/vin-
kvenna innan þeirra um
allt mögulegt sem gæti
varðað einstaklinginn.
Meðlimir í Beautytips eru
nú um 14.000 og Sjomlatips 9.000.
Báðir hóparnir tóku sig til og
settu af stað safnanir. Þær gengu
út á það að meðlimir hópanna lögðu
inn pening á reikning og rann sá
peningur óskertur til Mæðra-
styrksnefndar. Að nota fjöldann
til góðs, líkt og í þessu
tilfelli, finnst mér fram-
úrskarandi og hafa hóp-
arnir safnað um 1,2 millj-
ónum króna samanlagt.
Þrátt fyrir allt góðviljaða
fólkið í þessum hópum eru
nokkur skemmd ber í klas-
anum.
Eftir að hafa séð mynda-
safnið sem meðlimir
Sjomlatips hlóðu upp á
samskiptamiðilinn Snap-
chat get ég ekki á mér
setið. Þar voru birtar niðr-
andi myndir af fólki og
hlutgerving kvenna gríð-
arleg. Allt gert í nafnleysi
internetsins. Ég skil ekki
hvað drífur þessa „sjomla“ til þess
að niðurlægja konur með því að
merkja myndir af þeim með orð-
unum „nauðgunarefni“ eða dreifa
myndum af þeim sem voru augljós-
lega ætlaðar einungis einum aðila.
Stúlkur undir lögaldri eru helstu
fórnarlömb þessarar dreifingar
og veldur mér miklu hugarangri.
Hvers konar heimur er það sem
samþykkir slíkan gjörning?
Ég vil taka það sérstaklega fram
að það eru ekki allir meðlimir
hópsins sekir um þessa hegðun,
heldur einungis hluti af hópnum
sem hefur greinilega ekki skiln-
ing á almennri virðingu fyrir
jafningjum sínum. Þessari hegð-
un verður að útrýma, sama hvort
hún er af hendi karla eða kvenna.
Þar sem þetta er vandamál sem
bæði kynin þurfa að takast á við
tel ég kynjaskiptingu þessara hópa
óþarfa, en það er hins vegar efni
í aðra grein. Vegna fjölda með-
lima í hópunum, Sjomlatips og
Beautytips, hafa þeir grundvöll
til að útrýma þessari hegðun og
efla virðingu fyrir náunganum.
Þeir hafa sýnt fram á að með því
að leggjast á eitt er hægt að gera
gott í krafti fjöldans, er ekki betra
að sýna samstöðu?
„Tips“ á samfélagsmiðlum
KJARAMÁL
Elín Blöndal
lögfræðingur
➜ Ætlar ríkisstjórnin
samt bara að sitja hjá
og láta verkföll lækna
ganga áfram aðgerða-
laust?
SKIPULAGSMÁL
Sigurður Oddsson
verkfræðingur
➜ Heilbrigðisráðherra telur
sig líklega bundinn af sam-
þykktum fyrri stjórna og
þorir ekki að rugga bátnum.
Sjá má lengri útgáfu greinar-
innar á Vísi.
visir.is
KJARAMÁL
Jón Þór Ólafsson
þingmaður Pírata
SAMFÉLAG
Álfrún Björt
Øfjörð
Agnarsdóttir
nemi í MH og
meðlimur í
ungmennaráðum
Samfés og
Sveitarfélagsins
Árborgar
➜ Meira en 90% lands-
manna setja heilbrigðis-
kerfi ð í fyrsta eða annað
sæti málafl okka á fjár -
lögum. Næst á eftir eru
menntamál með 44%.
Laugavegi 176 Glerártorgi lindesign.is
Bókapúði
Verð 11.840 kr
með fiðurfyllingu