Fréttablaðið - 13.12.2014, Qupperneq 22

13. desember 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SPOTTIÐ
MÍN SKOÐUN: PAWEL BARTOSZEK
E itt þema er áberandi í umræðunni um útlend-ingamál. Það er mennt-aði útlendingurinn í lág-
launastarfinu. Eðlisfræðingur
að raka lauf. Hjúkrunarfræð-
ingur að þrífa klósett. Læknir að
vinna í frystihúsi. Sálfræðingur
að passa börn í frímínútum. Sem
sagt: hámenntað fólk að vinna
illa launuð störf sem heimamenn
„nenna ekki að vinna“.
Fréttir eru auðvitað bara
fréttir og ef þær eru sannar
þýðir ekkert að amast við því
að þær séu
s a g ð a r. E n
ég hef stund-
um áhyggjur
af því hvaða
ályktanir fólk
getur dregið af
svona sögum.
Augljósasta
ályktunin er
bersýnilega sú að innflytjendur
séu ekki metnir að verðleikum.
Það er vissulega oft tilfellið og
það er fínt að menn hafi áhyggj-
ur af því.
En það er önnur ályktun sem
menn gjarnan draga af frá-
sögnum sem þessum. Hún er:
„Æi, eigum við nokkuð að vera
að fá allt þetta fólk inn í land-
ið ef við höfum ekkert að gera
fyrir það?” Fólk hugsar kannski:
Ef ég væri menntaður lögfræð-
ingur og gæti bara unnið við að
skúra gólf í frystihúsi þá þætti
mér það glatað. Fólk dregur þá
ályktun að öllum öðrum hljóti að
þykja það glatað. Fólk fær nei-
kvæða tilfinningu fyrir flutn-
ingum annars fólks milli landa.
Leyfi ð lögmanninum að skúra
Einhverjum kann að þykja það til merkis um sóun að fólk vinni störf þar sem mennt-
un þeirra nýtist ekki að fullu. Og
það má vel vera að það sé rétt. En
það er samt ekki okkar að taka
ákvörðun um hvernig fólk eigi að
nýta sína menntun. Sú ákvörðun
er einungis ákvörðun fólksins sem
um ræðir. Sá sem tekur ákvörðun
um að flytjast inn á annað mál-
svæði veit oft að hann er að stíga
út fyrir þæginda rammann. En
hann gerir það samt.
Í sumum störfum er góð
tungumálakunnátta einfaldlega
forsenda þess að fagmenntun
nýtist því að fullu. Þetta á til
dæmis við í heilbrigðisgeir-
anum eða á öðrum sviðum þar
sem krafist er samskipta við
almenning. Vitanlega kann það
stundum að vera tilfellið að
tungumálakröfur séu notaðar
sem skálkaskjól til að mismuna
fólki eftir uppruna. En í mörg-
um tilfellum geta þær átt fullan
rétt á sér.
Það er eðlilegt að einhver tími
geti liðið þar til menn ná það
góðum tökum á málinu. Í því
samhengi má til dæmis nefna að
margir útlendingar hafa hafið
sinn starfsferil í leikskólum
eða frístundaheimilum. Það er
í alvörunni engin ástæða til að
amast neitt við því. Það er ekk-
ert að því að margir útlendingar
vinni á leikskólum og frístunda-
heimilum og það er heldur ekki
neitt að því að margir þeirra
leiti annað þegar á líður.
Sóun á hæfi leikum?
Síðan er eitt. Það eru auð-vitað ekki bara ein hverjir útlendingar sem vinna
við annað en það sem þeir eru
menntaðir í. Ég lærði víxlna
reiknialgebru og ég verð að játa
að ég hef lítið nýtt þá mennt-
un mína í skrifum mínum fyrir
Fréttablaðið eða í öðrum störf-
um á hinum almenna vinnu-
markaði.
Á mörgum vinnustöðvum er
fólk með alls konar menntun
að gera alls konar hluti sem oft
tengjast menntun þeirra ekki
neitt. Ég þekki ótal hugvísinda-
menn sem hafa unnið á Kleppi
eða á dvalarheimilum aldraðra.
Í sumum tilfellum er ekki mikið
um vinnu í viðkomandi háskóla-
fagi. En svo gerist það einfald-
lega líka að fólk breytir um
áhugasvið.
Tímarit heimsins eru full af
sögum af fólki sem hættir að
vinna í banka til kenna börnum
að syngja og dansa. Þær sögur
eru settar fram sem hetjusögur,
ekki sem harmsögur. Það ætti að
líta eins á málin þegar um útlend-
inga er að ræða. Margir eru að
elta draum um að búa í öðru
landi. Margir líta á ástand sitt
sem tímabundið. Margir eru að
afla sér reynslu til að geta vaxið
og haft það betra í framtíðinni.
Foreldrar mínir, sem eru bæði
háskólamenntuð, unnu á fyrstu
árum ýmis störf sem kannski
hæfðu ekki beinlínis þeirra
menntun. En ég er þeim auð vitað
þakklátur fyrir að hafa látið sig
hafa það og glaður yfir að engum
hafi tekist að banna þeim að gera
það. Það er ekkert nema gott
mál að vilja búa til samfélag
þar sem hæfileikar fara ekki til
spillis. En áhyggjur af því að við
metum útlendinga ekki að verð-
leikum mega ekki verða til þess
að við hleypum þeim síður inn í
landið. Því það er ekki okkar að
taka lokaákvörðun um hamingju
annarra.
Ekki okkar ákvörðun
B
est er að hafa viðeigandi orð um hlutina. Verkfall lækna
er dauðans alvara. Ólafur Ólafsson, fyrrverandi land-
læknir, sagði í samtali við Fréttablaðið í gær sjúklinga
vera í lífshættu vegna verkfallsins. Fréttablaðið hefur
sagt margar og sárar fréttir af því ömurlega ástandi sem
hefur skapast. Og það sem meira er, ástandið á sjúkrahúsinu, og
víðar í heilbrigðiskerfinu, var bágt fyrir. Nú er það orðið beinlínis
lífshættulegt.
Meðan sú er staðan er ekkert að gerast í samningaviðræðunum.
Samninganefnd fjármálaráðherra virðist umboðslaus, hið minnsta
umboðslítil. Á meðan eru samn-
ingafundir gagnslausir. Ábyrgðin
á hreint ömurlegu ástandi
liggur hjá læknum og ríkisstjórn
Íslands, ekki síst hjá Bjarna Bene-
diktssyni fjármálaráðherra.
Þegar við skoðum afleiðingar
verkfallsátakanna blasa við
okkur tölur á blaði. Nú hefur
rúmlega 700 aðgerðum verið frestað, 500 skurðaðgerðum og um 200
sértækum aðgerðum. Yfir tvö þúsund dag- og göngudeildarkomum
hefur verið frestað og heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu fær fall-
einkunn í athugun á þjónustu hennar. Þetta eru tölurnar og einkunn
heilsugæslunnar er aðeins 2,5 af tíu mögulegum. Þarf að hafa um
það fleiri orð? Já. Þess þarf. Því að baki öllum þessum tölum er fólk,
oft mikið veikt, og það þjáist vegna þess hvernig komið er. Ekki
bara af viðkomandi sjúkdómum. Við þá bætist kvíði, ótti og önnur
vanlíðan. Almenningur bíður lausna.
Vilhjálmur Ari Arason, læknir á heilsugæslu, sagði í viðtali við
Morgunblaðið að á sama tíma og vandinn eykst deyi fólk að óþörfu,
vegna ófullnægjandi læknismeðferðar. Fyrir fáum vikum var Kári
Stefánsson, læknir og forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, gestur
þáttarins Sprengisands á Bylgjunni, og hann sagði þá nánast það
sama og Vilhjálmur Ari. Þetta er dauðans alvara. Bjarni Torfason
yfirlæknir hefur einnig tjáð sig mjög ákveðið um stöðuna, með þeim
hætti að engum dylst hvaða alvara er á ferð.
Við Íslendingar höfum lengi vel gefið sjálfum okkur hæstu
einkunnir og ekki hikað við að fullyrða að við séum öðrum þjóðum
fremri á flestum sviðum. Þar á meðal er fullyrt að íslenska heil-
brigðiskerfið sé það besta í heimi. Auðvitað vitum við að þetta er
hin mesta vitleysa. Lengi vel höfum við haft fullboðlegt heilbrigðis-
kerfi, við höfum átt stöku lækna og hjúkrunarfólk sem hefur staðið
sig með mestu ágætum. En að við höfum verið meðal fremstu
þjóða, heilt yfir, er vitleysa. Kári Stefánsson sagði, í fyrrnefndum
útvarpsþætti, að nokkrum árum fyrir hrun hafi mátt segja að heil-
brigðiskerfið okkar hafi verið fyrsta flokks, síðan hafi sigið mikið á
ógæfuhliðina og nú sé það þriðja flokks.
Vandinn er ekki bara læknaverkfall. Landspítalinn er illa
þrifinn, sjúklingar eru hýstir í eldhúsum og á salernum, maurar og
mýs herja á sjúkrahúsið, vinnuaðstaða starfsfólks er fullkomlega
óviðunandi og annað er eftir því. Í þessari stöðu bætist við, að því
er virðist, fullkomin uppgjöf þess fólks sem ber ábyrgðina. Það er
komið nóg og við ætlumst til að lausn finnist áður en skaðinn verður
meiri en orðinn er. Ábyrgð lækna er einnig mikil, mjög mikil.
Ástandið ekki þolandi og lausn er aðkallandi:
Lífshættulegt
verkfall lækna
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is