Fréttablaðið - 13.12.2014, Blaðsíða 100

13. desember 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN BÆKUR | 64
Það var alveg nýtt form fyrir mér að skrifa barnabók og ég var alls ekki viss um að lesend-urnir myndu fylgja með, en það hefur gengið alveg
sæmilega,“ segir Ármann Jakobs-
son höfundur Síðasta galdrameist-
arans sem er ein fimm bóka sem
tilnefndar eru í barna- og unglinga-
bókaflokki Íslensku bókmennta-
verðlaunanna.
Ármann er prófessor í íslensk-
um bókmenntum fyrri alda við
Háskóla Íslands og sækir efnivið
í Síðasta galdrameistarann í þann
sjóð. „Ég hef alltaf verið hrifinn
af menningarlegum bókmennt-
um sem byggjast á langri tilvísun
í eldri bókmenntir. Þar má nefna
verk eins og Gunnlaðarsögu eftir
Svövu Jakobsdóttur, svo við tökum
íslenskt dæmi, en líka útlendar
sögur um Ágústus, Tíberíus og Nóa
til dæmis. Ég hef lesið talsvert af
slíkum bókmenntum og finnst það
oft mjög áhugavert þegar menn
taka gamla sögu, snúa upp á hana
og skoða út frá breyttu gildismati.
Þessi saga mín er aðallega byggð á
Hrólfs sögu kraka þar sem gildis-
matið er mjög framandlegt fyrir
okkur. Þar ríkir mikið karlasam-
félag og ég er í raun og veru að
skrifa alveg gegn því. Hugmyndin
hjá mér var alltaf sú að endurtúlka
hver væri góður og hver vondur í
þeim átökum sem lýst er í sögunni,
en þó vildi ég auðvitað ekki snúa
því alveg við og gera það banalt.
Allar persónurnar hafa einhverja
kosti og einhverja galla, það er ekki
alltaf tekin afgerandi afstaða í sög-
unni heldur bent á aðra túlkunar-
möguleika.“
Bægifótur hefndi sín
Hvers vegna ákvaðstu að beina
þessari sögu að börnum? „Þetta var
gamalt efni, ég átti örstutt upphaf
að sögunni síðan áður en mér datt
í hug að skrifa Glæsi sem ég hafði
lagt til hliðar. Svo lenti ég í því að
snúa á mér fótinn og lá heima með
bægifót um hríð, það var meira
að segja kenning í fjölskyldunni
að Bægifótur hefði hefnt sín fyrir
Glæsi, en ég sem sagt var heima,
innilokaður uppi á fjórðu hæð, og
mátti ekkert gera þegar ég fann
þetta upphaf í tölvunni og ætlaði í
fyrstu bara að henda því. Fór samt
að lesa það sem ég hafði skrifað og
fannst það í fyrsta lagi betra en
ég hélt og í öðru lagi sá ég strax
hvernig ég gæti lagfært það. Síðan
varð ferlið ekki stöðvað og ég skrif-
aði alla söguna á nokkrum dögum
en ég hef auðvitað snurfusað hana
heilmikið síðan því maður heldur
alltaf áfram að hugsa um söguna.“
Ármann segir atburðarás Síð-
asta galdrameistarans setta inn í
miðja Hrólfs sögu kraka, rétt fyrir
Skuldarbardaga og hann sé yfirvof-
andi í gegnum söguna. „Svo er það
auð vitað gömul brella sem ýmsir
barnabókahöfundar hafa notað
á undan mér að taka nútímalega
hugsandi persónu og setja hana í
miðjuna á fornum heimi þar sem
fólk hugsar öðruvísi. Sagan fjallar
að miklu leyti um sannleikann,
hvað sé satt og hvað logið, blekk-
ingu og veruleika og sögurnar sem
fólk segir. Því meira sem ég hugsaði
um það því ánægðari varð ég með
það sem efni í barnasögu. Ég held
að börn hafi gott af því að heyra að
eitthvað er ekki endilega satt bara
af því að einhver segir það.“
Finnst þér það vera meira atriði í
barnasögu en fullorðinsbók að það
sé einhver boðskapur? „Nei, mér
finnst þurfa að vera einhvers konar
boðskapur í öllum sögum. Boðskap-
ur er reyndar vandræðaorð, það er
dálítill predikunarkeimur af því,
en sögur þurfa alltaf að eiga eitt-
hvert erindi. Auðvitað er gott að
sögur séu í og með afþreying en
hún getur þá verið erindi líka. Mér
finnst ekki áhugavert að skrifa
sögu um miðaldir nema maður hafi
sjálfur mjög skýra sýn á hana og
viti hvað maður vill gera með hana.
Ef bara væri verið að herma eftir
gömlu sögunum þá held ég að það
myndi ekki rata til lesendanna.“
Ekki viss um að hitta í mark
Hvaða aldurshóp hafðirðu í huga
sem lesendur sögunnar? „Ég var
raunar ekki mjög viss um það á
meðan ég var að skrifa en mér
hefur sýnst krakkar á aldrinum
tíu til ellefu ára taka mjög vel við
sögunni og yngri börn sem eru
vanir lesendur taka henni líka
vel. Ég prófaði söguna á tveimur
sex ára börnum, sem höfðu fylgst
með Merlin í sjónvarpinu, til að
byrja með og þau kveiktu strax á
efninu. Augljóslega skilur sex ára
barn söguna á allt annan hátt en
tíu ára barn en það gerir bara ekk-
ert til ef það hefur gaman af henni.
Mér finnst mikilvægt að sögur geti
virkað á fyrir marga lesendahópa.“
Það virðist vera mikill áhugi á
miðaldasögum um þessar mundir,
kanntu einhverja skýringu á því?
„Sá áhugi hefur held ég aldrei dofn-
að. Auðvitað hefur fantasían verið
sterk undanfarið enda er hún þægi-
legt form að skrifa inn í. Þar ríkja
ákveðnar reglur, ég er til dæmis
með þrjár þrautir í minni sögu
sem er klassísk brella til að knýja
sögur áfram. En ég held raunar að
það sé líka talsverð eftirspurn eftir
raunsæju efni fyrir börn og ung-
linga þótt ég sé ekki eins viss um
að framboðið á því sé fyrir hendi.
Þetta skiptir mig kannski ekki öllu
máli, ég bara átti þessa sögu og
fannst hún geta gengið upp þótt
ég væri alls ekki viss um að hitta í
mark með henni, það er alltaf svo-
lítið óljóst.“
Síðasti galdrameistarinn virð-
ist heldur betur hafa hitt í mark og
Ármann viðurkennir að það hafi
komið honum á óvart. „Ég er mjög
ánægður með viðtökurnar. Mig
skorti svolítið sjálfstraust til að
skrifa fyrir börn og hafði á tíma-
bili miklar efasemdir um framtak-
ið. Þegar maður er vanur að skrifa
fyrir fullorðna er það töluverð nýj-
ung að skrifa fyrir börn, maður er
óviss um hvort lesendahópurinn
muni fylgja með. Rithöfundar sitja
auðvitað alltaf uppi með þessar efa-
semdir; þeir hafa skrifað það sem
þeim finnst skemmtilegt og áhuga-
vert en finnst einhverjum öðrum
það? Bókin stendur og fellur með
því.“
Boðskapur er vandræðaorð
Ármann Jakobsson er tilnefndur til Íslensku bókmenntaverðlaunanna fyrir sína fyrstu barnabók, Síðasta galdrameistarann.
Hann segist hafa haft efasemdir um hvort hann kynni að skrifa fyrir börn og er að sjálfsögðu ánægður með viðtökurnar.
Friðrika
Benónýsdóttir
fridrikab@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐ
IÐ
/G
VA
ÁRMANN JAKOBSSON
„Ég held að börn hafi
gott af því að heyra
að eitthvað er ekki
endilega satt bara af því
að einhver segir það.“
Starfsmenn Bjarts ráku upp stór augu við tiltekt í
kjallarageymslu forlagsins á dögunum. Meðal þess
sem þar dúkkaði upp voru þrjú eintök af fyrstu
útgáfunni af Harry Potter, en Bjartur var svo
snemma á ferðinni með galdrastrákinn að í þessu
fyrsta kasti var hann með sína eigin kápu og sína
eigin mynd af söguhetjunni. Þegar að fyrstu endur-
prentun kom var JK Rowling-veldið að verða til og
þá var búið að samræma útlitið á bókunum um allan
heim. Safnarar vita af þessari einstæðu kápu og fær
Bjartur reglulega fyrirspurnir hvaðanæva að
um fyrstu útgáfuna sem var löngu uppseld.
Eintökin þrjú eru nú vandlega læst inni
í peningaskáp samsteypunnar og nefnd
hefur verið skipuð til þess að ákvarða
næstu skref. - fsb
Fundu fj ársjóð í geymslunni
Lesið verður úr
þeim níu bókum
sem eru tilnefndar
til Fjöruverð-
launanna, bók-
menntaverðlauna
kvenna, í Hann-
esarholti klukkan
12 í dag. Meðal
þeirra sem lesa
eru Guðrún Eva
Mínervudóttir,
Lóa Hlín Hjálmtýs-
dóttir og Elísabet
Jökulsdóttir sem allar eru tilnefndar í
flokki fagurbókmennta.
Allir eru velkomnir á viðburðinn.
Níu tilnefndar í
Hannesarholti
FÆRT TIL
BÓKAR
SÖGUR
Á GÓÐRI
SIGLINGU
Sögur útgáfa má
vel við una þessa
dagana. Ljónatemj-
ari Camillu Läck-
berg er í fyrsta sæti
hjá Eymundsson
og æviminningar
Jóhönnu Kristjóns-
dóttur, Svarthvítir
dagar, næstmest
selda ævisagan það
sem af er vertíðinni.
!
Ljóðabækur rjúka út í bókaflóðinu og
hafa bækur Þórarins Eldjárns, Tautar
og raular, og Gerðar Kristnýjar, Drápa,
nú verið endurprentaðar, en slíkt er
ekki algengt þegar ljóðabækur eiga í
hlut. Ljóðið ratar sannarlega til sinna.
Ætli það séu
ljóðajól?