Ægir - 01.04.2015, Blaðsíða 44

44
sem slíkar. Þekktust þeirra í dag
er sjálfsagt áðurnefnd Þuríður
formaður, sem sögð er hafa
byrjað að stunda sjóinn með
föður sínum þegar hún var 11
ára og var til sjós í rúm 50 ár
lengst af sem formaður á báti.
Björg Einarsdóttir eða Látra
Björg er önnur sem er betur
þekkt sem skáld. „Það er stund-
um þannig að fólks er minnst
fyrir ákveðin verk frekar en fyrir
lífsstarfið eins og Látra Bjargar
er minnst sem förukonu og níð-
skálds en hún var einnig mjög
öflug og sjálfstæð sjókona. Með
sama hætti er Þuríðar formanns
minnst fyrir þátt hennar í að
upplýsa Kambsránið.“
Áhöfnin skipuð konum
Sérstaða Breiðarfjarðareyja er
augljós þegar kemur að sjósókn
kvenna enda voru bátar einu
samgöngutækin þar um slóðir.
Að sögn Írisar Gyðu er dæmi
um að bátar hafi eingöngu ver-
ið mannaðir konum eins og
gerðist iðulega hjá Halldóru
Ólafsdóttir Klumbu sem réri frá
Oddbjarnarskeri ásamt bræðr-
um sínum Eggerti og Tómasi
Ólafssonum. Er sagt að hún hafi
verið bræðrum sínum skæður
keppinautur um sjósókn og
aflasæld. Síðan eru dæmi um
að konur hafi verið háóléttar til
sjós og hafi fætt börn sín í róðri.
Launajafnræði til sjós
Íris Gyða segir að fjölmargar frá-
sagnir og heimildir bendi til að
sjósókn hafi verið eðlilegur
hluti af lífi margra kvenna. Hún
segir að Þórunn Magnúsdóttir
sagnfræðingur sem nú er látin
hafi hvað mest rannsakað sjó-
sókn íslenskra kvenna og að
rannsóknir hennar séu jafnt
framlag í atvinnusögu íslenskra
kvenna sem og kvennasögu-
rannsókna. Eftir Þórunni liggi
tvær bækur um þetta efni þar
sem margt athyglisvert komi
fram. Meðal annars nefni hún
merkilega samþykkt Alþingis
frá 13. júní 1720 sem gefi til
kynna að jafnræði hafi ríkt með
kynjunum þegar kom að sjó-
sókn en þar segir: „Ef kona gerir
karlmannsverk með slætti, róðri
eða torfristu þá á að meta verk
hennar sem áður segir um karl-
menn til slíkra launa.“ Þótt fáir
muni eftir þessari löggjöf í dag
segir Íris Gyða hana mikilvægt
dæmi um að jafnræði til sjós
hafi gilt á þessum árum. „Viðtöl
og aðrar heimildir styðja einnig
þá ályktun að það hafi tíðkast
nokkuð launajafnræði til sjós,“
segir hún.
Ljóð Látra
Bjargar
(1716-1784)
Ég að öllum háska hlæ
á hafi kólga ströngu,
mér er sama nú hvort næ,
nokkru landi eða öngu.
Bið ég höddur blóðugar,
þó bregði upp faldi sínum.
Ránardætur reisugar,
rassi að vægja mínum
Ólétt kona til sjós
Fyrir kom að óléttar konur réru. Hjónin Sigríður Ólafsdóttir og
Gunnlaugur Ögmundsson réru á vorvertíð frá Oddbjarnarskeri.
Þar bjuggu þau ásamt börnum sínum meðan á vertíð stóð. Sig-
ríður var vanfær en komin að falli en þrátt fyrir það leyfði lífs-
baráttan ekki að hún gerði hlé á sjósókn sinni. Tók hún létta-
sótt úti á sjó í óveðri og náðu þau hjón rétt í land áður en hún
fæddi.
Úr greininni Sjókonur við Breiðafjörð eftir Oddnýju Yngvadóttur
sem birtist í Sögnum tímariti sagnfræðinema við HÍ.
Ein fjölmargra íslenskra sjókvenna er Unnur Skúladóttir sérfræðingur hjá Hafrannsóknarstofnun. Hér er hún
um borð í Maríu Júlíu við upphaf starfsferils síns árið 1962. Mynd: Ljósmyndasafn Reykjavíkur.