Gripla - 20.12.2004, Síða 124

GRIPLA122
2. Nútí›armyndirnar: frá flykkja til flykja
2.1 Vitnisbur›ur handbóka
Í handbókum er harla litlar uppl‡singar a› finna um flróunina frá flykkja til
flykja.2 Wimmer (1874:152, nmgr. 2) greinir frá tilvist mynda me› k flegar í
fornu máli og undir fla› taka Noreen (1923:208, §285,1) og Iversen (1973:40,
§50, athgr.). Björn K. fiórólfsson (1925:63) segir a›eins: „Í sögninni flykkja er
k or›i› einfalt flegar snemma á 14. öld, og er flessi n‡ja mynd nær einhöf› í
Mö›ruvallabók…“. Nákvæmast l‡sir Stefán Karlsson flróuninni í greinarger›
sinni um máli› á Helgasta›abók (Stefán Karlsson 1982:66): „Enda flótt k-
myndir [so. flykkja] séu til allt frá elstu tí›, eru kk-myndir fló algengari fram á
15. öld. Á 14. öld ver›a k-myndir fyrir a.m.k. á Nor›urlandi.“
2.2 Vitnisbur›ur handrita
Tafla 1 gefur yfirs‡n yfir framrás breytingarinnar frá kk í k í sögninni flykkja
eins og hún birtist í stafsetningu í nokkrum ritu›um heimildum frá tólftu öld og
fram á flá átjándu. Uppl‡singarnar eru bygg›ar á útgefnum máll‡singum og
or›asöfnum (heimildar geti› í töflunni) e›a söfnun dæma úr prentu›um text-
um e›a handritum (og flær heimildir au›kenndar me› HB í töflunni). Ekki var
fless freista› a› finna hvert einasta dæmi um sögnina flykkja í mjög löngum
textum heldur stu›st vi› úrtak. Leitast var vi› a› ná jafnri aldursdreifingu
texta, a› svo miklu leyti sem fla› var unnt, en annars voru textarnir valdir af
handahófi. Uppl‡singar um aldur handrita eru fengnar úr skrám Ordbog over
det norrøne prosasprog (1989) flar sem fless er kostur. Táknun í töflunni er a›
ö›ru leyti sem hér segir:3
+ ríkjandi mynd samkvæmt máll‡singu e›a í úrtaki
~ minnihluti dæma samkvæmt máll‡singu e›a í úrtaki
– engin dæmi er a› finna í textanum samkvæmt máll‡singu
e›a engin dæmi fundust í úrtaki4
2 Hér og eftirlei›is ver›ur rætt um flykkja og flykja án tillits til kringingar rótarsérhljó›sins; sjá
um afkringingu y í §3.1.
3 Val texta til rannsóknar af flessu tagi ræ›st au›vita› a› miklu leyti af fleim útgáfum og mál-
l‡singum sem völ er á. Í mörgum tilvikum reyndust máll‡singar útgefenda veita ófullnægj-
andi uppl‡singar um táknun sagnarinnar flykkja og flví var nau›synlegt a› leita dæma í text-
anum. Frágangur texta í útgáfum er líka afar misjafn og endurspeglar stafsetningu handrits
ekki alltaf nógu vel til fless a› útgáfan henti til dæmasöfnunar af flessu tagi. Mun fleiri hand-
rit voru sko›u› en tafla 1 gefur til kynna og er flví rætt um nokkur handrit hér á eftir sem ekki
er a› finna í töflunni.
4 fiótt engin dæmi hafi fundist í úrtaki útilokar fla› vissulega ekki a› dæmi sé a› finna í text-
anum; flau yr›u fló væntanlega fá og raska ekki heildarmyndinni svo nokkru nemi.