Gripla - 20.12.2004, Page 170

GRIPLA168
nokku› á lei› segir frá flví er hann kemur flar a› sem tveir húskarlar „[...]
deildu um verk og hjuggust me› ljám [...]“. Menn hafa allajafna ekki gert
flessari frásögn hátt undir höf›i en ef fleir reyna a› sjá fyrir sér atbur›inn sem
l‡st er skiptir allt um svip. Ma›ur me› ljá og á móti honum, annar, líka me›
ljá og bá›ir a› höggva. fiessi mynd reynist flegar upp er sta›i› ekki a›eins
táknrænn forbo›i fless sem koma skal, fl.e. mor›a Vésteins og fiorgríms,
heldur ver›ur hún til fless a› hin kristilega mynd af manninum me› ljáinn rís
yfir hinn hei›na söguheim og mannvíg birtast ekki a›eins í ljósi sæmdar-
hugsjóna hei›ninnar heldur einnig bo›or›a kristninnar. Og flá má ekki
gleyma flví a› styttri ger› Gísla sögu er ekki var›veitt í eldri handritum en frá
15. öld. Hún er skrifu› af kristnum sagnaritara og fyrir kristna lesendur enda
flótt sögutími hennar sé 10. öld, skömmu á›ur en kristni er lögtekin á Íslandi.
Sæmdarhugsjónin og hefndarskyldan voru hins vegar vi› l‡›i langt fram eftir
öldum og sumir telja a› eimi eftir af fleim enn.
Í seinni hluta Gísla sögu eru svi›sskipti tí› enda gjarna ,stokki›‘ milli
frásagna af atbur›um í vöku skáldsins og svefni; fari› frá fjölmennri leit a›
honum vítt um Vestfir›i og Brei›afjör› til drauma hans í Geirfljófsfir›i. Me›
draumunum hverfist frásögnin ekki inn í huga Gísla sofandi e›a á mörkum
svefns og vöku eins og flekkt er í draumförum persóna í kvikmyndum og
skáldsögum sem taka tækni fleirra til fyrirmyndar. En draumarnir gegna flví
hlutverki í fornsögunni líkt og í nútímaskáldsögunum a› tjá á myndrænan hátt
reynslu dreymandans; a› s‡na fla› sem innra me› honum br‡st flegar hann
hefur enga stjórn á hugarstarfsemi sinni og draga fram angist hans í vöku
andspænis myndmáli sem hann veit ekki hva› táknar.
Draumkonurnar tvær sem vitja Gísla gefa honum uppl‡singar sem vísa a›
minnsta kosti í tvær áttir: Hin betri heitir honum au›i og farsæld annars heims
og br‡nir fyrir honum a› breyta í lífi sínu sem kristnum manni sæmi; hin verri
kve›st munu gera öll fyrirheit hinnar betri a› engu og rí›a hann bló›i. Sjálfur
stendur hann frammi fyrir flví a› túlka draumana. En fla› er hægara sagt en
gert ekki síst af flví a› myndir fleirra og or› draumkvennanna eru oft bæ›i
torræ› og margræ›.
Reynist túlkunin Gísla vandasöm í draumfrásögnunum ver›ur hún lesend-
um síst léttari. Gísli segir Au›i konu sinni oftast frá draumum sínum í bundnu
máli og hefur flá or› draumkvennanna nær undantekningarlaust eftir í beinni
ræ›u. En fyrir kemur a› hann rekur efni draumanna líka í óbundnu máli. fiá
sleppir hann gjarna ‡msu sem fram kemur í vísunum ellegar útleggur or›
draumkvennanna svo a› eins víst er a› lesendur séu ósammála túlkun hans