Són - 01.01.2011, Blaðsíða 28

28 RAGNAR INGI AÐALSTEINSSON
þá þessi lokun en ekki sér hljóðinn sjálfur. Sá sem upphaflega setti fram
þessa kenningu var Karl Moritz Rapp. Rapp heldur því fram að fyrir
framan alla sérhljóða í framstöðu sé raddglufulokun (Rapp 1836:53).
Af því er svo dregin sú ályktun að skáldin skynji raddglufulokunina
sem nokkurs konar samhljóða og láti sérhljóðana þess vegna stuðla
hvern við annan. Fjölmargir fræðimenn hafa aðhyllst þessa skoðun.
Til að skýra þá þverstæðu að sérhljóðarnir skuli mynda einn jafngild-
isflokk, meðan aðalreglan er sú að hver samhljóði stuðlar aðeins við
sjálfan sig, hafa menn hallast að því að það sé raddglufulokunin sem
myndi þennan jafngildisflokk (Sievers 1893:362; sjá auk þess t.d.
Heusler 1925:95 og Pipping 1903:1 o.áfr.).
Margir hafa líka orðið til þess að gagnrýna þessa kenningu.
Fyrstur til þess var Axel Kock (1889–1894). Gagnrýni Kocks á
raddglufu lok un arkenningu Rapps gekk annars vegar út á það að ekki
væri sannað að þessi raddglufulokun hefði yfirleitt verið til í
tungumálinu á þeim tíma sem um ræðir. Einnig benti hann á að þó
svo að þessi raddglufulokun hefði fundist í tungunni, væri ólíklegt
að hún hefði getað haft afgerandi áhrif á jafngildisflokka í stuðluðum
kveðskap.3 Kock benti á að hljóðið, sem um ræðir, er svo veigalítið í
venjulegu tali að til að heyra það þurfi þjálfað eyra. Ekki séu því
neinar líkur á því að skáldin og áheyrendur þeirra hefðu skynjað það
sem ljóðstafi (Kock 1889–94:113). Í framhaldinu setti Kock svo fram
sína eigin skýringu á sérhljóðastuðluninni (sjá Ragnar Inga Aðal-
steinsson 2010:139 o.áfr.). Aðrir hafa eftir það gagnrýnt kenningu
Rapps. Jiriczek (1896) ritaði gagnrýni um bók Kocks og var honum
sammála um að kenning Rapps um raddglufulokunina stæðist alls
ekki og væri gagnslaus til skýringar á sérhljóðastuðluninni (Jiriczek
1896:547–548).4
Fleiri hafa gagnrýnt kenninguna um raddglufulokunina. Má þar
nefna Albert Classen sem í bók sinni, sem út kom 1913, tekur undir
athugasemdir Jiriczeks og Kocks og bendir auk þess á að engin merki
finnast nokkurs staðar í rituðum textum, hvorki í elstu handritum né
síðar, um neitt tákn í stafrófinu sem hefði það hlutverk að sýna þessa
lokun sem þó var ætlað að skilgreina jafngildisflokk. Afar ólíkegt sé að
2 Sievers skipti þó síðar um skoðun á þessu, sjá Sievers 1901:§ 386.
3 Suzuki (1996:309–310) komst að sömu niðurstöðu.
4 Jiriczek gat hins vegar ekki heldur fellt sig við skýringu Kocks á sérhljóðastuðlun
og setti því í þessum ritdómi fram þriðju kenninguna um þetta mál (sjá Ragnar Inga
Aðalsteinsson 2010:142).