Málfregnir - 01.12.2004, Blaðsíða 44

manninum mínum að íslenskan mín hafi
versnað síðan ég byrjaði að vinna af því
að ég „blandist" við aðra íslendinga og tali
orðið eins og þeir. Og oftast nær hugsar fólk
ekki um mig sem útlending af því að ég tala
íslensku. Það kemur mér oft á óvart þegar
fólk segir við mig að ég sé orðin íslensk,
svona er sterk tenging milli tungumálsins
og þjóðarvitundar hjá íslendingum. Enginn
hefiir sagt við mig að ég væri orðin Þjóðverji
þegar ég hef talað þýsku. Þjóðverjar eru
sennilega vanari að heyra útlendinga tala
þýsku.
Vissulega var það fréttnæmt íyrir nokkr-
um árum ef einn og einn útlendingur skaut
upp kollinum hér og byrjaði að tala íslensku
en í dag búa hér í kringum 13.000 útlend-
ingar sem sest hafa hér að. Þetta er ansi
stór tala miðað við mannfjölda en til gam-
ans má geta að álíka margir íslendingar
búa á öðrum Norðurlöndum. Ætli þeir séu
orðnir Skandinavar? Spurningin er því rétt-
lætanleg: „Hvaða áhrif hafa innflytjendur á
íslenskt inál?“
Fyrst bið ég ykkur um að hafa í huga
að „innflytjendur" eru ekki einsleitur hópur.
Þeir koma frá mörgum löndum og frá ólík-
um menningar- og tungumálasvæðum,
með mjög ólíkan bakgrunn og hæfni til að
aðlagast nýju samfélagi. íslendingar, eins
og íslendingum er líkt, reyndu að skilgreina
þennan hóp með því að kalla þá „nýbúa“.
Orðið átti upphaflega að tákna útlendinga
sem sest hafa að á íslandi. Með tímanum
hefur merkingin breyst þannig að í hugum
margra merkir „nýbúi“ aðeins fólk af ólík-
um litarhætti eða fólk sem talar bjagaða
íslensku. Mörg okkar kjósa að kalla sig
„síbúa“.
Flestir útlendingar hér á landi koma
frá Póllandi, Filippseyjum, fyrrverandi
Júgóslavíu og Taílandi. Eg hef ekki orðið vör
við að eitt einasta orð úr þessum tungumál-
um hafi ratað í íslenskuna, né að Islendingar
hafi tekið við einhveq'um siðum frá þess-
um löndum. Það er frekar öfúgt, mér finnst
stundum fyndið að tala við landa mína hér á
landi og heyra þá „sletta“ íslenskum orðum
í serbneskuna. Þótt ég hafi engar kannanir
eða staðreyndir til að styðjast við leyfi ég
mér að fullyrða að innflytjendur hafa engin
áhrif haft á íslenskuna sjálfa.
Hins vegar hefur flutningur fólks af
erlendum uppruna hingað vissulega haft
áhrif á íslenskt samfélag. Það er ekki eins
einsleitt eins og það var áður og hér á landi
býr fólk sem talar ekki íslensku. Astæður
fyrir því eru margvíslegar en menntun, upp-
runi manna og félagslegar aðstæður hafa
sennilega mest áhrif á það hvernig mönnum
gengur að læra tungumálið.
Ef innflytjendur ná ekki tökum á íslensk-
unni er hætta á að stéttaskipting myndist í
samfélaginu og þeir verði álitnir „annars
flokks“ íbúar landsins.
Tungumálið er lykillinn að samfélaginu.
Það er augljóst að til þess að aðflutt fólk á
íslandi geti tekið fullan þátt á öllum svið-
um samfélagsins er nauðsynlegt að það nái
góðum tökum á íslensku. Ég heyri stundum
útlendinga tala sín á milli á bjagaðri ensku í
staðinn fyrir að reyna að tala íslensku, sama
hversu bjöguð hún gæti verið. En það er ein-
mitt ein af hættunum sem ég get ímyndað
mér að steðji að hér á landi: að enska verði
samskiptamál þessa hóps. En kannski er
ástæðan fýrir því að útlendingar kjósi frek-
ar að tala ensku sú að enska er orðin „eign
allra“, það eru fleiri i heiminum sem tala
hana með einhverjum útlenskum hreim held-
ur en þeir sem hafa ensku sem móðurmál.
Og með því að tala ensku á sinn hátt finnst
mönnum þeir standa jafnfætis öðrum.
Ég bendi á að þegar enska er kennd útlend-
ingum í enskumælandi löndum er notað
orðalagið „English as a second language“.
Þjóðverjar kenna útlendingum „Deutsch als
Fremdsprache“ og áfram mætti telja. Til
að auðvelda mönnum aðgengi að íslenskri
tungu legg ég til að fúndið verði viðeigandi
heiti yfir íslensku sem fólk með annað móð-
urmál en íslensku talar, t.d. „íslenska sem
annað tungumál" eða „íslenska sem erlent
tungumál".
44