Skírnir - 01.01.1978, Síða 106

104 DAGNÝ KRISTJÁNSDÓTTIR SKÍRNIR
um þeirra á hamingju saman. Bjarni og Steinunn tilheyra hinni
kúguðu stétt sem á ekki rétt á neinu slíku. í uppgjöf sinni og
örvæntingu segir Steinunn um líf sitt:
... Jón---það var ekkí eins og að eiga neinn mann. En það vissi ég ekki —
ekki í þá daga ... Bezt hefði verið, að ég hefði aldrei vitað betur . .. Ham-
ingjan — verður ekki hertekin, Eyjólfur . .. (281)
Og Steinunn hefur rétt fyrir sér; þau Bjarni hertaka ekki ham-
ingjuna í Svartfugli — það gera aðrir:
... Guð blessaði okkur með mikilli gleði yfir samvistunum. Einu sinni hvísl-
aði hún í eyrað á mér:
Þakklát er ég fyrir þig, Eyjólfurl ...
Þá sagði ég við hana:
Það er líka til öðruvísi hamingja en okkar Ólöf. Það er víst líka til ham-
ingja í synd — og myrkri.
Synd er ekki nema fyrir þræla, sagði Ólöf yngri hlæjandi... (69)
Hið siðferðilega afbrot Bjarna og Steinunnar og eftirmál þess
eru hins vegar ekkert spaug. Fólkið í landinu er þrautpínt og
því er ekki síst haldið niðri með siðferðilegri kúgun og harðri
kenningu af stólnum. Þung ábyrgð hvílir þannig á andlegum
yfirvöldum sem eiga að hafa eftirlit með siðferði sóknarbarn-
anna. Um leið og eitthvað fer úrskeiðis ber þeim að kæra málið
fyrir veraldlegum yfirvöldum sem dæma eftir Stóradómi. Þar
sem meirihluta heillar þjóðar er haldið í slíku skrúfstykki er
sérhver uppreisnarvottur hættulegt fordæmi. Hann er neisti sem
getur orðið að báli.
Þessar afstæður koma mjög skýrt fram í Svartfugli. Hinar sið-
ferðilegu kröfur um kristilegt hugarfar og líferni eru meiri en
svo að fólk standi undir þeim, enda brjóta allar aðalpersónurnar
þær hver á sinn hátt. Aðeins tvær þeirra eru þó dæmdar til
dauða fyrir sín brot.
Dóminn fellir Scheving sýslumaður í raun og veru þegar
hann sér samstöðu fólksins á Rauðasandi með Bjarna og Stein-
unni. í réttarhöldunum, frammi fyrir sýslumanni, veit enginn
neitt sem að haldi kemur gegn sakborningum. Guðmundur
Scheving reisir engan dóm á því sem kemur frá „vitnafábján-
unum“ (214). Þess vegna sigar hann séra Eyjólfi á þau Bjarna og