Skírnir - 01.01.1978, Page 148

146
HELGI ÞORLÁKSSON
SKÍRNIR
þurft um falsanir ættrakninga frá Þrándi en slíkt virðist nánast
óhugsandi. Gagnvart þessum ættfræðirökum sýnist vonlítið að
stefna þeirri skýringu að fjallið ofan bæjar í Þrándarholti
nefnist Þrándur vegna útlits og landnámsmaður sé síðan upp-
diktaður á grundvelli örnefnisins.
Ekki er víst hvað „holt“ merkir í Þrándarholti (skógur, skógi
vaxin liæð eða nakin klettahæð?). Vegna óvissu um þetta er
ónothæf sú skýring að fjallið hafi nefnst Þrándarholt í fyrstu,
bærinn nefnst „að Þrándarholti" en nafn fjallsins styst í Þránd-
ur. Bæjarheitið hefði sennilega komið í veg fyrir slíka styttingu.
7.4. Þuríður
Sé einhverju að treysta í frásögnum Landnámu frá Þuríði
landnámsmanni í Bolungarvík eru það nafnið og viðurnefnið,
Þuríður sundafyllir, sem afkomendur hafa líklega varðveitt
óbrjáluð. Útræðis aðkominna frá Bolungarvík er getið árið 1201
(Hrafnssaga sérstaka, kap. 10) en var vafalítið komið á miklu
fyrr enda segir Landnáma að Þuríður setti Kvíarmið (undan
Rit) og tæki toll af bændum við Djúp (Ísafjörð). Sú sögn bendir
til aðkominna vermanna í Bolungarvík á 12. öld. Nafn drangs-
ins Þuríðar mun hafa kallað fram nafnið á skersklettinum Þjóð-
ólfi sem hét svo jafnvel ekki síðar en um 1500. Því mun drangs-
heitið Þuríður eigi yngra en frá 15. öld. Þar sem dagmál í ver-
stöðinni voru miðuð við dranginn hefur hann hlotið nafn
snemma og þá líklega verið kunnur undir nafninu Þuríður
meðal vermanna á 12. öld. Drangurinn hafði kvenmynd áður
en brotnaði af honum en Þuríður sundafyllir var höfundur
fiskveiða við Djúp, skv. Landnámu, svo að nafnið var kjörið.
Finnbogi Bernódusson ritar að Þuríður vaki sem hollvættur
yfir byggðarlagi sínu (Heima, des. 1953, 91). Sé hafður í huga
átrúnaður á Álku og Ölvi og minnst Flosa og sagna um Þjóðólf
virðist undarlegt að ekki skuli getið um trú sjómanna á Þuríði.
Landnáma segir að Þuríður seiddi fisk á mið í Noregi. Þessi
sögn fær stuðning af því að sonur Þuríðar nefndist Völu-
Steinn, þ.e. hann er kenndur við völvu. Nafn hans hefur væntan-