Skírnir - 01.01.1978, Qupperneq 177

SKÍRNIR FRÁSAGNARLIST í FORNUM SÖGUM 175
og beiting hennar. Það virðist segin saga að þegar farið er að
birta á prenti ákveðnar gerðir bókmennta, sem kveðnar hafa
verið af munni fram, er hin munnlega kveðskaparlist í hættu.
Menn fara þá að læra kvæði utan að, ef þeir kveða ekki hrein-
lega af bók, og þeir fá þá hugmynd að eitt orðalag á texta sé
hið eina rétta, annað sé rangt. Þá breytir kveðskapurinn um
eðli og fornum menningararfi er glatað. Það er þó nokkur hugg-
un að jafnframt því sem ritlist og prentlist drepa kveðskapar-
listina gera þær okkur kleift að varðveita árangur hennar á síð-
asta stigi fyrir ritöld.
Ekki þarf að spyrja að því að aðferð Parrys og Lords hefur
verið beitt við fleiri texta en þeir fengust við. Má nefna Bjólfs-
kviðu, Rólandskviðu og fjölda annarra kvæða.10 Þessar rann-
sóknir hafa yfirleitt staðfest mikilvægi formúlunnar í hefðbund-
ínni kveðskaparlist. Menn eru hins vegar harla ósáttir um hve
víðtækar ályktanir sé hægt að draga af þeirri staðreynd að í ein-
um texta er mikið af formúlum en minna í öðrum. Lord er ekki
í neinum vafa um að kvæði samin af munni fram og kvæði
samin með skrift séu tvær skýrt aðgreindar tegundir kveðskapar
og ekkert millistig til þar á milli. Fyrri flokkurinn einkennist
einkum af því að þar eru formúlur yfirgnæfandi, í þeim síðari
eru þær tiltölulega sjaldgæfar. Á þessum grundvelli hafa ýmsir
lærisveinar Lords tekið sér fyrir hendur að sýna fram á að ýmis
kvæði frá miðöldum, þám. þau sem fyrr voru nefnd, séu samin
af munni fram („orally composed"). Þetta hefur vitaskuld mætt
andspyrnu og ýmsar mótbárur komið fram og má kalla að þessi
skýri aðskilnaður milli tveggja greina skáldskapar sé það atriði
í kenningum Lords sem mestur vafi leikur á.u Býsna mikið
virðist geta verið af formúlum í stíl rit-skálda og áhrifa formúlu-
stíls getur gætt í verkum sem eru þaulskipulögð með hætti sem
er ólíklegur í bóklausri menningu. Úr þessum deilum hefur þó
engan veginn verið skorið. En hvað sem líður gildi aðferðar
Lords til að sanna að kvæði sé samið af munni fram í upphafi
er hitt ótvírætt að ekki verður gengið fram hjá kenningum hans
þegar fjallað er um kveðskap sem víst má telja að sé kominn
á bókfell úr munnlegri geymd, eins og td. eddukvæði.