Skírnir - 01.01.1978, Side 198

196
VÉSTEINN ÓLASON
SKÍRNIR
sóknum Parrys og Lords og þeim lærdómi sem af þeim megi
draga um munnlega geymd almennt og þar með um þá norrænu
og íslensku. I framhaldi af því setur hann fram nokkrar reglur
sem rnenn hljóti að taka mið af við rannsóknir á munnlegri
geymd: 1) Að dróttkvæðum undanteknum er merkingarlaust að
tala urn frumtexta eða upphaflegt form bak við hinn munnlega
texta. Hver flutningur kvæðis er jafnrétthár öðrum. 2) Aðeins
flutningur texta verður tímasettur. Dróttkvæðin eru undan-
tekning vegna þess að þau eru tengd ákveðnum höfundi og
bundin ákveðnum aðstæðum. Hins vegar er hægt að marka
texta stað á ákveðnu tímabili. Þótt við getum með engu móti
lýst því yfir að kvæði eins og Völuspá liljóti að vera ort um
1000 er hægt að færa rök fyrir því að kvæði um sömu hugmynd
með svipuðu inntaki hafi verið hluti geymdarinnar frá 10. öld
og fram á þá 13. 3) Samanburðaraðferð, sem mótuð hefur verið
við rannsóknir á skrifuðum textum, er ónothæf við rannsókn
texta úr munnlegri geymd. Þótt tveir textar séu líkir getum við
ekki lialdið því fram að annar liafi liaft álirif á liinn. Báðir eru
þeir birtingarform sömu hefðar. Hins vegar getur hefðin í heild
orðið fyrir áhrifum.
Þessar grundvallarreglur, sem hér eru styttar og endursagðar,
grafa bersýnilega undan miklu af eddukvæðarannsóknum ef
réttar reynast. Og í rauninni virðist mér ótvírætt að ævinlega
hljóti að verða að liafa þaar í huga við rannsóknir. Að hinu
getum við spurt hvort hugsanlegt sé að eddukvæði hafi þrátt
fyrir allt einhver einkenni þess og skilyrði til að hafa varðveist
bundin ákveðnu orðalagi með allt öðrum hætti en júgóslavn-
eska epíkin. Röksemdir fyrir því má ýmsar tína til: kvæðin eru
miklu styttri og það liefur þess vegna ekki verið erfitt að muna
lieil kvæði nær orðrétt (ef menn á annað borð hafa haft einhverja
tilhneigingu til þess). Einar Ólafur Sveinsson vék að þessu at-
riði í Islenskum bókmenntum í fornöld (bls. 150). Hann bendir
á að sérkennileg orð og jafnvel orðasmíð sé einkenni á stíl eddu-
kvæða og þar sé miklu minna af föstum orðasamböndum en td.
hjá Hómer eða í sagnadönsum og segir: „Kynni þetta að benda
á, að eddukvæði hafi verið í sjálfstæðara lagi af munnlegum