Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Qupperneq 18

þjóðfélagsleg velferð væri siðferðilegt markmið. Hér hafa kynni hans af hinni
þróttmiklu félagslegu siðfræði reformertra sem hann kynntist við guðfræði-
deild Edinborgarháskóla án efa haft áhrif svo og áhugi hans á félagsvísindum.
En þennan þjóðfélagslega áhuga má einnig skilja í beinu samhengi við túlkun
hans á tveggja ríkja kenningu Lúthers.
Björn harmaði iðulega söguleg örlög tveggja ríkja kenningar Lúthers og
gagnrýndi þá algengu túlkun lútherskra fræðimanna að halda beri hinum
andlegu og veraldlegu valdsviðum skarplega aðgreindum. Ef þetta er gert,
ítrekaði Björn, hverfur hið spámannlega, félagslega og gagnrýna hlutverk
kirkjunnar. Tveggja ríkja kenningin, rétt skilin, „býður ekki upp á ógagnvirk
samskipti milli hins andlega og hins veraldlega, heldur miklu fremur kraftvirk
og skapandi tengsl þeirra á milli hinnar einu, óskiptu sköpunar Guðs.“8
Hið spámannlega og gagnrýna hlutverk kirkjunnar gagnvart veraldlegum
valdhöfum taldi Björn felast í að minna valdhafana á að byggja upp réttlátt
samfélag. Réttlátt samfélag haldi í heiðri mannréttindi allra manna. Grund-
völlur mannréttinda samkvæmt skilningi kristinna guðfræðinga sé að mann-
eskjan er sköpuð í mynd Guðs. Sem mynd Guðs er sérhver einstaklingur
kallaður til þjónustu við Guð og náunga sinn. f framhaldi af þessu lagði Björn
áherslu á að mannhelgi sé hyrningarsteinn mannréttinda. Þessi mannhelgi
eigi að holdgerast í öllum samfélagslegum stofnunum eins og Kristur gerðist
hold á jörðu. Kristin kirkja eigi að leitast við að vera réttlát og lýðræðisleg og
eigi ekki að taka sér valdmannslegt hlutverk í samfélaginu heldur vera í stöð-
ugri stjórnarandstöðu á hinum veraldlega vettvangi. Það hlutverk eigi síðan
að kristallast í því að hún hugi ætíð að stöðu hins minnsta bróður.9 Þannig er
Björn gagnrýninn í hugsun um kirkjuna og tilbúinn til að taka túlkun tveggja
ríkja kenningarinnar til endurskoðunar.
Þeir sem þekkja Björn vel vita hve virðing hans og samúð gagnvart fólki
sem á við félagsleg vandamál að etja er djúpstæð og honum eðlislæg. Þess-
ir eiginleikar gerðu honum starfið ekki alltaf auðvelt en aldrei missti hann
sjónar á faglegum vinnubrögðum. Afstaða hans til pólitískra dægurmála og
8 Björn Björnsson, 1993. „Á ég að gæta bróður míns? - Um siðferðilegan grundvöll velferðarsamfélagsins og
þjóðfélagslega ábyrgð kirkjunnar“. Erindi siðfrœðinnar. (ritstj. Róbert H. Haraldsson) (Reykjavík: Rannsókn-
arstofnun i siðfræði) s. 112
9 Sama rit, s. 113.
16