Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Blaðsíða 113

Hjalti Hugason
Helgi á undanhaldi - frelsi eða fórn?
Hér er jjallað um stöðu belgarinnar eða heilags tíma í samfélagi sem m.a. einkennist afríkri ein-
staklingshyggju. Með tilliti til atviks sem varð á hvítasunnu 2003 eru fœrð rök jyrir að vitund
almennings jyrir gildi helgarinnar sé á undanhaldi. Þá eruferðfyrirþví rök aðþrátt fyrir verald-
arvœðingu, einstaklingshyggjuna og vaxandi jjölhyggju í samfélaginu sé enn þöffyrir aðgreina á
milli þess sem áður var talinn helgur tími og virks eða rúmhelgs tíma. Þessi aðgreining getur þó
verið á veraldlegum forsendum og byggt áþví hvernig einstaklingar verja tíma sínum hverju sinni
og huglœgri afitöðu þeirra til hans.
Inngangur
í þessari grein verður fjallað um stöðu helgarinnar í merkingunni helgur tími í
nútímanum. í framhaldi af því verður vikið að því hvaða forsendur liggi því til
grundvallar að greina á milli helgs tíma og rúmhelgs eða virks.1 Þá verður vik-
ið að því hvort slík aðgreining sé möguleg og æskileg við upphaf 21. aldar og
hvaða leiðir séu fyrir hendi til að skilgreina slíkan tíma og gera hann merking-
arbæran í samtímanum. Einnig verður kannað hvort helgin hafi einhvern til-
gang í samfélagi nútímans eða hvort hún sé aðeins lík í lestinni frá þeim tíma
er kirkja og kristni mótuðu allt atferli fólks. I því sambandi má spyrja hvort
veikt staða helgarinnar leiði til aukins frelsis eða feli í sér fórn af einhverju tagi.
Loks verður spurt hvort þörf sé sérstakrar löggjafar um helgidagafrið eða hvort
slík lög heyri alfarið sögunni til.
Hvítasunna á undanhaldi
Undir kvöld á hvítasunnudag 2003 var nokkrum matvöruverslunum í Reykja-
vík lokað með lögregluvaldi. Búðirnar voru í eigu tveggja verslunarkeðja. For-
1
Rúmhelgur merkir „ekki helgur“ dagur eða tími. Forskeytið er dregið af fornenska orðinu rum sem merkti
óbundinn eða frjáls. Ásgeir Blöndal Magnússon 1989, s. 778.
111