Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Qupperneq 118

unarverksins í heild. Mannkynið og allt hið skapaða átti að taka þátt í hvíld
Drottins og deila þar með ástandi hans, eins og það var í innsta eðli sínu,
þegar hann var í hvíld eða ekkert nema hann sjálfur í innsta eðli sínu. Til skýr-
ingar má vísa í köllunarfrásögu Móse í 3. kap. Exodus þar sem Móse glímdi við
þá kreppu að vera kallaður og sendur til hlutverks sem var honum ofvaxið og
það af guði sem hann þekkti hvorki né vissi hvað hét. Drottinn opinberaði sig
þá að nokkru fýrir Móse og gaf honum innsýn í veru sína eða eðli en opinber-
unin var fólgin í því heiti sem Drottinn valdi sér:
Þá sagði Guð við Móse:
„Eg er sá sem ég er.“ Og hann sagði: Svo skalt þú segja ísraelsmönnum: „„Ég
er“ sendi mig til yðar.“17
Hvíldardagur Gyðinga var því frá tekinn tími eða heilagur (qadosh) sem átti
að einkennast af hvíld eða því að vera, verund í stað athafnar. Allt samfélag
þeirra átti að helga hvíldardaginn með því einu að vera.
Hinn sjöundi dagur sköpunarinnar er því frummynd hins heilaga tíma og
forsenda þess að í gyðingdómi, kristni og íslam er greint á milli heilags tíma
og virks. I ljósi þess sem sagt hefur verið má líta svo á að samkvæmt átrúnaði
ísraelsmanna hinna fornu hafi hinn heilagi tími fremur verið hluti af eilífðinni
en hinni tímanlegu vídd sem maðurinn lifir í. Er þá sérstaklega vísað til áhersl-
unnar á það að vera eða vera í takt við Guð í hvíld hans. í því ástandi tekur mað-
urinn sér stöðu utan hins tímanlega að svo miklu leyti sem honum er mögulegt
og verður að örlitlu leyti hluttakandi í hinu guðlega ástandi, eilífðinni. Með til-
komu sabbatsdagsins og síðar sunnudagsins stofnunargerðist hvíldin og helgi
tímans á hinn bóginn og var þar með byggð inn í tímann eða hið veraldlega.
Þegar rætt er um helgi tímans í gyðinglegri, kristinni og íslamskri trúarhefð er
því aðeins verið að fást við ákveðna vídd hins jarðneska tíma.
Þegar kristni ruddi sér til rúms viku hefðir gyðinga um sabbatinn og hinn
helga tíma almennt smám saman fyrir sunnudeginum ásamt öðrum helgum
og hátíðum hinnar nýju trúar meðal þeirra sem gengu til liðs við hana. Frá
17 2M 3. 14. Þess skal getið að eitt afheitum Guðs í Gamla testamentinu Jahve (svokallað Tetragrammaton) hefur
merkinguna „sá sem er“ eða „sá sem er til.“ Murphy 1967, s. 1065-1066.
116