Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Síða 120

í hinni trúarlegu túlkun sögunnar (sköpunina á sabbatsdeginum) eða atburði
hjálpræðissögunnar (fæðingu, dauða og upprisu Krists, hina nýju sköpun, auk
úthellingar andans sem Kristur hafði heitið lærissveinum sínum á sunnudeg-
inum og öðrum kristnum hátíðum). Bæði í sabbatsdags- og sunnudagshefð-
inni gætir síðan hvíldarstefsins þó með mismunandi hætti sé. Það er mark-
mið og aðalatriði í sjálfu sér í trúfræði sabbatsdagsins. Að skilningi kristinna
manna á sunnudeginum er það aftur á móti frekar tæki. Hvíld frá daglegum
verkum átti að skapa svigrúm til trúariðkunar en hafði ekki gildi í sjálfri sér.
Hvíldarþátturinn er því miðlægari í sabbatsdeginum en sunnudeginum og
öðrum kristnum hátíðum.
Atvikið á hvítasunnudag 2003 vekur ýmsar spurningar um hvort þessar
fyrrgreindar forsendur helgarinnar séu enn til staðar. Vitund almennings fyrir
eðli og uppruna helgarinnar virðist hafa slævst mjög. Aðeins hluti af lands-
mönnum notar hana til helgihalds eða jafnvel trúariðkunar í einrúmi og þorri
fólks virðist eiga þess kost að fá nauðsynlega hvíld í annan tíma en á formleg-
um helgidögum. Því vaknar spurningin um það hvort sérstakra lögbundinna
helgidaga sé þörf. Þá má spyrja hvort umfangsmikil löggjöf um helgidaga eigi
rétt á sér í samfélagi þar sem trúfrelsi og jafnræði skal í heiðri haft, þar sem ein-
staklingshyggja í trúarefnum er mikil, þátttaka í almennu helgihaldi tiltölulega
lítil og fjölhyggja í trúarefnum fer í vöxt. Jafnvel má spyrja hvort merking-
arbært sé að ræða um helgi tímans í samfélagi sem hvílir ekki á heilsteyptum
trúarlegum grunni líkt og samfélag Israelsmanna hinna fornu eða kristin sam-
félög fyrir daga veraldarvæðingar, einstaklingshyggju og fjölmenningar.
Vestræn samfélög sem svo er ástatt með eiga sér flest misumfangsmikla
helgidagalöggjöf og merkja sérstaka „rauða“ daga í opinberum dagatölum sín-
um. Slík afmörkun á helgum tíma og rúmhelgum virðist þó orðin ákaflega
formleg og merkingarsnauð í huga margra. Ef til vill hefur rauði dagurinn í
viku hverri, sunnudagurinn, jafnvel snúist upp í andhverfu sína í lífi hinna
sömu og tekið að einkennast af nagandi tómleikatilfmningu ef ekki öðru verra
eftir „hátíð“ föstudags- og laugardagskvöldsins og/eða kvíða fyrir komandi
mánudagsmorgni og nýrri vinnuviku með tilheyrandi streitu.19 Það er tákn-
rænt fyrir tvísýna stöðu og merkingu þessa dags að í stöðugt fleiri dagatölum
19 Sjá Jönsson 2004, s. 23.
118