Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Blaðsíða 214

r
missinn. Þangað er komið á tímamótum, afmælum, hátíðum. Þar er talað og
tárast, þar er minningunni viðhaldið, þar mætast kynslóðirnar sem koma og
fara, þar er stefnumótastaður tíma og eilífðar, þessa heims og annars. Flestir
kirkjugarðar reisa minningarsteina um þá sem hafa týnst á sjó og landi og hafa
aldrei fundist. Það er sárt og tefur oftast farsæla úrvinnslu sorgarinnar þegar
ekki er unnt að finna þann sem síðar er talinn af. AUt sem raungerir þann
þungbæra veruleika er mikilvægt. Minningarathöfn, mynd af hinum týnda
þar sem tendrað er ljós, auk þess sem áður hefur verið nefnt, hjálpar til að við-
urkenna það sem er orðið af virðingu við þann sem hvílir á óþekktum stað.
Skáldið Helgi Sæmundsson býr sér til land þar sem týndir eiga heima.
Vötnin streyma niðandi
og vinna foldum grand.
Tánginn milli fljótanna
er týndramannaland.21
Sorg sem lengi vel naut ekki almennrar viðurkenningar er nú viðurkennd í æ
ríkari mæli. Andvana fædd börn voru lengst af lögð í kistu hjá fullorðnum ein-
staklingi, gjarnan gömlu fólki. Stundum gat það verið nærfærin leið einkum
þar sem ástvinir barnsins þekktu þann látna og báru til hans hlýjan hug. Oft
voru samt aðstandendur barnsins í mikilli fjarlægð. Þau voru ekki viðstödd
athöfnina og barnið var ekki nefnt í kirkjubók eða þess getið á legsteini eða
leiðismerki að það hvíldi þar. Nú er andvana fætt barn iðulega nefnt og yfir
því sungið með sérstakri athöfn og því búinn staður í merktri gröf. Frátekinn
staður er einnig fyrir lífið sem slokknar snemma á meðgöngu, helgaður fóst-
urreitur og minningarsteinn þar sem ástvinir geta komið, lagt blóm o.s.v.frv.
í Miðgarðskirkjugarði í Grímsey má líta stein sem er reistur til minningar
um þá ástvini eyjaskeggja sem hvíla í öðrum kirkjugörðum upp á landi. Marg-
ir koma þangað á minningardögum og hátíðum og þá færist það nær sem er
fjær í tíma og rúmi.
Það hefur stundum verið sagt að innan dyra þjóðkirkjunnar rúmist margir
og þar hafi löngum verið hátt til lofts og vítt til veggja. Til skamms tíma voru
það nær allir íslendingar sem voru skráðir þar heimilismenn, í dag hefur fækk-
21 Helgi Sæmundsson, Fjallasýn (Reykjavík, 1977).
212