Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Qupperneq 219

Pétur Pétursson
Skólinn í kirkjunni og kirkjan í skólanum
Sögulegar forsendur Vinaleiðarþjóðkirkjunnar
Inngangur
Undanfarin ár og áratugi hefur átt sér stað umræða um stöðu og hlutverk krist-
innar trúar í skólum og á uppeldisstofnunum. Því er haldið fram að óviðeigandi
sé að samtal um kristna trú eða jafnvel trú almennt fari fram í opinberum skól-
um og dagheimilum. Jafnvel hefur verið gengið svo langt að hafna kynningu á
kristinni trú innan veggja þessara stofnana. Einkum og sérílagi á þetta við þegar
prestar eða aðrir fulltrúar trúfélaga eru taldir stunda þar trúboð. Fundið hefur
verið að því ef kennarar og aðrir fara með bænir með börnunum og ekki virðast
allir á eitt sáttir um gildi þess að skólabörn og börn af dagheimilum heimsæki
kirkjur, hvort heldur er til að taka þátt í fræðsludagskrá þar eða helgihaldi.
Síðustu misserin hafa þessar raddir magnast og kemur þar einkum tvennt
til. Það er ljóst að fleiri börn í skólum og á dagheimilum koma nú frá heim-
ilum þar sem foreldrar játa ekki kristna trú eða tilheyra annarri kirkjudeild
en hinni evangelísk-lúthersku þjóðkirkju. Önnur ástæða er sú að í samvinnu
kirkju og skóla hefur orðið til ný starfsgrein, sem nefnd hefur verið Vinaleiðin
og er í því fólgin að djákni eða prestur er til taks í skólanum til að ræða eins-
lega við nemendur sem eiga í vanda og líður illa í skólanum. Þau rök sem of-
annefndar gagnrýniraddir styðjast við verða skoðuð í ljósi athugana á trúarlífi
íslendinga og sögu samskipta skóla og kirkju á liðnum öldum.
Talsmenn þessara sjómarmiða ganga út frá því sem gefnu að samfélagið og
þá ekki síst skólakerfið eigi að forðast að halda trúarskoðunum að nemendum
og jafnvel að þar eigi ekki að veita fræðslu um trú og trúarbrögð. Finna má
dæmi þess að undirtónninn í slíkum aðfinnslum sé að trú tengist fyrst og
fremst ofstæki og deilum og að hún sé því varasöm fyrir börn. Trúfrelsið er
þá skilið á þann hátt að það sé frelsi frá því sem er trúarlegt, frá trúartáknum,
trúboði og jafnvel því að aðrir iðki trú sína öðru vísi en í einrúmi.
217