Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2007, Side 275

Meginstef myndarinnar er leit móður að ungum syni sínum og þrá og sökn-
uður sonarins eftir móður sinni en þau höfðu bæði lifað af útrýmingarbúðir
nasista. Móðurástin er fyrirferðarmikið stef í myndinni, bæði ást sonar á móð-
ur og ást móðurinnar á syni sínum og hinn gagnkvæmi söknuður og leitin.
Leit sonar að móður og leit móður að syni. í hugann koma óneitanlega kunn
orð Jesajaritsins: „Hvort fær kona gleymt brjóstbarni sínu ...?“ Qes 49:15).
í fortíðarleiftri (flash back) snemma í myndinni er áhorfendum veitt inn-
sýn í menningarheimili í Tékkóslóvakíu, heimili dr. Jan Maliks í Prag. Okkur
birtist hamingjuríkt fjölskyldulíf þar sem fjölskyldan leikur tónlist saman í
hlýlegri og ríkmannlegri setustofu. Faðirinn leikur á selló, dóttirin á fiðlu,
móðirin á píanó og syngur. Sonurinn ungi situr við borð og les í bók. Öryggi
og friður umlykja fjölskylduna í setustofu heimilisins þar sem hlýlegar gard-
ínur, blóm í vasa, falleg húsgögn og síðast en ekki síst tónlistin leggjast á eitt
við að skapa hamingjuríkt og traustvekjandi andrúmsloft.
Hér má greina paradísartilveru sem allt í einu er rofin af óhugnaði nasism-
ans: Skyndilega heyrast drunur, fjölskyldan lítur óttaslegin upp, barið er fast á
dyrnar. Paradísartilveran er rofin. Óvinur hefur ruðst inn og ónýtt hina ham-
ingjuríku og friðsælu veröld Malik-fjölskyldunnar í Prag.
Hér verður söguþráður myndarinnar ekki rakinn frekar. En segja má að
myndin endi að vissu leyti á paradísarendurheimt. Móðir og sonur finnast á
nýjan leik. Þannig var það vitaskuld sjaldnast í hinum skelfilega raunveruleika
helfararinnar.
Kapo: I kvennafangabúðum Nasista
Margar af fyrstu helfararkvikmyndunum voru gerðar í Evrópu. Sú mynd sem
hér um ræðir er frá árinu 1960. Hún var samvinnuverkefni Itala, Frakka og
Júgóslava.
Aðalpersóna myndarinnar Kapou heitir Edith. Hún er frönsk táningsstúlka
11 Nafnorðið Kapo er ítalskt og merkir höfuð eða foringi. Þeir sem slíkan titil báru í þrælkunar- og útrýmingarbúð-
um nasista fóru með nokkurs konar lögregluhlutverk fyrir nasista og fengu að launum betri aðbúnað en aðrir
fangar, aukinn mat o.s.frv. Þeim var ætlað að sýna föngunum harðræði og áttu það alltaf á hættu að missa starfið
ef þeir gengu ekki fram af nægri hörku,. Sumir Gyðingar sem tóku þetta hlutverk að sér réttlættu það með því
að þeir væru þar með að taka völd af vörðum nasistanna.
273