Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2007, Blaðsíða 158

Við horfum austur hraun og bláar skriður,
horfum sem fyr en sjáum ekki neinn
sólbitinn mann á sveittum mjóum hesti.30
Ljóðið fjallar ekki lengur um atburði á löngu liðinni öld heldur baráttu
þjóðarinnar fyrir frelsi sínu sem hafði beðið alvarlegan hnekki ári áður en
A Gnitaheiði kom út. Er ljóst að kveikjan að ljóðinu er herstöðvasamning-
urinn 1951. Ofugt við það sem sagan segir að gerst hafi á 17. öld birtist
þjóðinni engin bjargvættur á síðustu stundu í síðara skiptið.^1 í þessu Ijóði
eygir skáldið því enga von þegar það lítur í austur en þaðan kemur fram-
tíðin. Tenging ljóðsins við helgasta sögustað þjóðarinnar á sólbjörtum vor-
degi, staðinn þar sem lýðveldið var stofnað, gera þau vonbrigði sem það
tjáir yfir hinu glataða þjóðfrelsi enn sárari en ella.
Eitt þekktasta ljóð Snorra og það sem oftast er vitnað til við hátíðleg
tækifæri er ljóðið sem hefst á hendingunni: „Land þjóð og tunga, þrenning
sönn og ein“.32 í huga flestra er hér án efa um rómantíska og þjóðlega upp-
hafningu á menningararfi okkar að ræða. Séu breytingar höfundar á heiti
ljóðsins hins vegar hafðar í huga fær það þyngri undirtón. Ljóðið birtist
fyrst í mars 1949 og þá undir heitinu Landþjóð og tungaÞegar haft er
í huga hvenær Ijóðið er ort er ljóst að dögunin sem annað erindið lýsir vísar
til stofnunar lýðveldisins og sjálfstæðis landsins sem felur í sér skuldbind-
ingu, krefst trúnaðar og efnda þjóðarinnar:
A dimmum vegi dýrð þín um mig skein,
í dögun þeirri er líkn og stormahlé
og sókn og vaka: eining hörð og hrein,
þú heimtar trúnað, spyrð hver efnd mín sé.34
30 Kvœðasafh 2006: 99. Hamlet er annað allegórískt ádeiluljóð með sama boðskap (glatað þjóð-
frelsi). Kvœðasafh 2006: 115-116. Helgi Hálfdanarson 1955: 83-84. Eiríkur Rögnvaldsson
1979: 3. Páll Valsson 1990: 171. Hjörtur Pálsson 2006: 25. Gunnar Kristjánsson 1986: 79-
80. Sjá og Páll Valsson 1990: 132, 175. Hjörtur Pálsson 2006: 31-32.
31 Eiríkur Rögnvaldsson 1979: 3. Páll Valsson 1990: 129, 172. Hjörtur Pálsson 2006: 25.
32 Kvaðasafn 2006: 87.
33 Páll Valsson 1990: 168
34 Kvaðasafn 2006: 87.
156