Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2007, Blaðsíða 38

Af þeirri ástæðu varð vonarhugtakið að máttlausu hugtaki sem leitaði
út á jaðar hinnar guðfræðilegu umræðu. Moltmann tekur sér fyrir hendur
að koma því á þann stað sem hann taldi upprunalegan og réttan: inn í
hringiðu hinnar trúarlegu og guðfræðilegu hugsunar, frá því að beinast ein-
göngu að von sem maðurinn hefur handan grafar og dauða til vonar sem
býr í þeirri trú sem hann lifir í og er þess megnug að breyta sýn hans til
líðandi stundar og til framtíðar samfélagsins.
Hvers vegna hefur fræðin um hina hinstu daga (eskatológían) orðið svo
lítilfjörleg í kristinni guðfræði? Ástæðan er sú gríska hugsun sem hefur
mótað vestræna heimspeki og guðfræði allt til þessa dags: logos, hin guðlega
speki, birtist sem eilíft “nú” og birtist á líðandi stund, hér og nú. Guð-
dómurinn er ekki framundan heldur ávallt nálægur. Þessa hugsun finnur
Moltmann hjá Kant, einnig hjá Barth og Bultmann og tekst á við þessa
áhrifamenn í heimspeki og guðfræði í verkinu. Moltmann lítur svo á að
með þessu fái sagan þann svip og þá merkingu að allir tímar séu jafnir fyrir
Guði og ekkert sérstakt bíði framundan umfram það sem er hér og nú.
Til þess að losna undan áhrifum grískrar hugsunar um opinberun í þess-
um skilningi sér Moltmann þann kost einan að einbeita sér að biblíulegum
vitnisburði um efnið og í því samhengi sérstaklega að boðskapnum um
Krist. Hann leggur í því sambandi áherslu á að kristin guðfræði tali um
opinberun með hliðsjón af páskafrásögnum guðspjallanna (um birtingu
Jesú) og að þar sé hinn upprisni jafnframt hinn krossfesti. Þetta merkir hjá
Moltmann að Jesús birtist eins og hann var og eins og hann verður. Á
grundvelli krossfestingarinnar, sem sýnir trúfesti Guðs við manninn, verður
til meginhugtakið “trúfesti Guðs” í hugsun Moltmanns. Og á grundvelli
upprisunnar þar sem Guð stendur með hinum þjáða og leysir hann frá valdi
dauðans, verður til hugtakið “fyrirheit” í guðfræði Moltmanns.
Sé opinberunin skilin sem fyrirheit um atburð sem er meðtekinn á grund-
velli vonarinnar, en ekki aðeins sem birting hins guðlega “nú”, þá verður
sagan full af óvæntum möguleikum sem eiga eftir að rætast.
Tengslin milli sögu og fyrirheita verða því afar náin og þungvæg í hugs-
un Moltmanns. Um það efni fjallar þriðji kaflinn í Guðfræði vonarinnar.
Á þessum punkti skilja leiðir Blochs og Moltmanns þar sem Bloch leit á
guðleysið sem grundvöll vonarinnar en Moltmann lítur á trúfesti Guðs eins