Jökull - 01.12.1965, Page 41

Sumarið 1964 hafði ég grun um, að þessi á
væri orðin lítill eða engin, og í byrjun septemb.
það ár kom ég að ánni, og var farvegurinn þá
þurr langt inn með Jökulgrindum.
Þar sem þetta var önnur meginupptakakvísl
Tungnaár, notaði ég hvert tækifæri, sem gafst,
til þess að komast að ánni við Fleygi sumarið
1965.
Naut ég aðstoðar og velvildar ferðamanna, er
fóru á bílum sínum um næsta nágrenni Jökul-
heima.
Varð brátt augljóst, að jressi kvísl var ærið
duttlungasöm, Jrví að stundum byltist hún gegn-
um klapparrennuna og fvilti farveginn, en
stundum mátti ganga þarna yfir þurrum fótum.
Samkvæmt dagbókum hef eg komið að Systra-
kvísl við Flevgi á þessum tímum:
SYSTRAKVÍSL VIÐ FLF.YGI SUMARIÐ 1965
13. júní kl. ? Áin er
26. júní - 14-15 — er ekki
11. julí - 16 — er
4. ágúst - 13 — er ekki
6. ágúst - 12-13 — er ekki
10. ágúst - 11 — er
20. ágúst - 16,15 — kemur fram í flóðbylgju
3. sept. - 17,10 — kemur fram við Félaga.
Þann 20. ágúst kl. 16.00 var ég staddur á
hálsinum norðan við Fóstrufell og horfði það-
an yfir þurran farveg árinnar.
Þá, allt í einu, kl. 16.15, kom Systrakvísl belj-
andi fram í einurn vatnsvegg, og voru varla
nema 3 metrar milli vatnstungunnar og fullrar
vatnsdýptar.
Þann 3. september var ég við ána á mælistað
við Félaga, eins og getið er hér að framan.
Af töflunni virðist það augljóst, að önnur
upptakakvísl Tungnaár sé orðin að — dægra-
kvísl. Hitt er enn ekki vitað, hver rennslistími
hennar er.
Einsetumanni í Jökulheimum í 90—104 daga
verður ýmislegt til dundurs. í framanskráðum
línum hef ég reynt að segja frá einum þætti
þess, er mér þótti athyglisvert í því umhverfi.
5. maí 1966.
SIGURÐUR ÞÓRARI NSSON:
Skárar á jökli
í grein, sem ég ritaði í annan árgang Jökuls,
1952, lýsti ég þeirn bjúgmynduðu bárum á
skriðjöklum, sem bezt verður lýst með meðfylgj-
andi mynd. í erlendum vísindaritum eru slíkar
bárur ýmist nefndar frönskum nöfnum, chevron
eða ogivc, enda óvíða fallegri en í einum frönsk-
um jökli, Mer de Glace, sem gengur niður frá
Mont Blanc. Chevron er V-laga borði utan á
ermi liermannastakks, en ogive er sperra eða
oddbogi. Þar sem mér var ekki kunnugt um
neitt íslenzkt heiti á þessu fyrirbæri, staklc ég
upp á nýyrðinu svigða, sem ég þó raunar hafði
hugsað mér að nota — og hafði jafnvel notað
— um þær kröppu bugður á ám, myndandi
meir en hálfhring, sem nefnast meander á vís-
indamáli. En nokkrum árum eftir að ég skrif-
aði greinina í Jökul, lærði ég það austur í Svína-
felli í Oræfum, að þar væri þessar bárur á jökl-
um kallaðar skdrar og hefði krökkum stundum
verið sagt, að Ormur Stórólfsson hefði skárað
þetta á jöklana. Ég tel því rétt að halda orðinu
skdri senr heiti á ogive, en nefna meander ný-
yrðinu svigða.
The author proposes that in Icelandic ogives
on glaciers should be termed skári, plur. skár-
ar, a local name of this phenomenon used by
farmers in Örcefi. Skdri means literally a sweep
of a scythe in motving. The term svigða, plur.
svigður, previously proposecl by the author.
shoulcl be used for rneanders in rivers.
Morsárjökull 1937. Ljósm. Ingólfur ísólfsson.
JÖKULL 147