Dagblaðið Vísir - DV - 21.10.2014, Blaðsíða 17

Vikublað 21.–23. október 2014 Fréttir Erlent 17
Aðeins sex
dýr eftir
Fyrsti hvíti Norður-Afríku nas-
hyrningurinn sem kom í heiminn
í haldi drapst á dögunum á dýra-
verndunarsvæði í Kenía. Hvíti
nashyrningurinn sem kenndur
er við Norður-Afríku er í bráðri
útrýmingarhættu og nú eru að-
eins sex dýr eftir og þar af aðeins
eitt karldýr sem mögulega gæti
enn fjölgað sér. Fátt virðist því
geta komið í veg fyrir að þessi fá-
gætu dýr hverfi af yfirborði jarðar
á næstu árum. Dýrið sem drapst
hét Suni og hafði verið flutt til
Kenía úr tékkneskum dýragarði
árið 2009. Var það liður í neyðar-
aðgerðum til að reyna að bjarga
tegundinni. Suni var eitt af tveim-
ur eftirlifandi karldýrum sem
mögulega gátu fjölgað sér. Ekki er
talið að veiðiþjófar hafi verið að
verki en þeir hafa um áratuga-
skeið sótt í hin verðmætu horn
nashyrninganna. Talið er að rúm-
lega tvö þúsund dýr hafi verið til
í heiminum árið 1960. „ Tegundin
rambar nú á barmi útrýmingar
og er það sorglegur vitnisburður
um græðgi mannskepnunnar,“
segir meðal annars í yfirlýsingu
forráðamanna Ol Pejeta-dýra-
verndunarsvæðisins í Kenía.
Þar ætla menn að gera allt sem
í þeirra valdi stendur til að huga
að nashyrningunum þremur sem
eftir eru þar í von um fjölgun.
Skilaboðin miklu
sterkari en skotvopn
n Blaðamaðurinn Peter Greste skrifar í fangaklefanum í Egyptalandi
V
ið lifum á tímum sem eru
hættulegir blaðamönnum.
Þetta segir ástralski blaða-
maðurinn Peter Greste,
sem ásamt tveimur sam-
starfsmönnum sínum frá Al Jazeera-
sjónvarpsstöðinni situr í fangelsi í Eg-
yptalandi. Ræðuna skrifaði hann að
hluta í fangaklefanum en fjölskylda
hans setti hana saman fyrir hann. Þau
fá að heimsækja hann á tveggja vikna
fresti í fangelsið.
Ræðan, sem var flutt á vegum
Frontline-samtakanna (samtaka sem
vilja stuðla að framúrskarandi blaða-
og fréttamennsku og frelsi blaða-
manna, sérstaklega í stríðsátökum)
í London á fimmtudag, hefur vakið
mikla athygli. Í henni segir Greste frá
þeirri áhættu sem margir blaðamenn
gangast undir til að sinna störfum sín-
um og frá vangaveltum sínum í fanga-
klefanum.
Fangelsaðir
Greste og samstarfsmenn hans tveir
frá Al Jazeera hafa verið í fangelsi síð-
an í desember í fyrra. Þeir voru í júní
síðastliðnum dæmdir fyrir að breiða
út lygar og falskar fréttir sem sagðar
voru stuðla að uppgangi Bræðralags
múslima í Egyptalandi. Bræðralagið
hefur verið sett á „svartan lista“ í ríkinu
og starfsemi þess bönnuð með öllu.
Bræðralagið var mjög valdamikið
í Egyptalandi til ársins 2013 þegar
stjórnvöld tóku til aðgerða gegn þeim.
Fyrrverandi forseti Egyptalands,
Mohamed Morsi, var leiðtogi samtak-
anna en var steypt af stóli, ásamt sam-
tökunum, í júní 2013.
Umdeild réttarhöld
Greste, Mohamed Fadel Fahmy og
Baher Mohamed voru fangelsaðir eft-
ir umdeild réttarhöld. Þau þóttu farsa-
kennd og voru fordæmd um allan
heim. Greste og Fahmy fengu sjö ára
dóm, en Baher Mohamed var dæmd-
ur í 10 ára fangelsi. Allir neita þeir
staðfastlega ásökunum, enda tilhæfu-
lausar með öllu.
„Sjaldan hafa svo mörg okkar hafi
verið fangelsuð, barin, verið hótað
eða myrt við skyldustörf,“ segir Greste
í ræðunni sem flutt var á vegum
Frontline síðasta fimmtudag. Hann
benti á að árið 2013 hefði 71 blaða-
maður verið myrtur. 826 blaðamenn
voru handteknir og 2.160 voru beittir
líkamlegu ofbeldi. 87 var rænt. „Guð
má vita hvernig tölur þessa árs verða,“
sagði í ræðu Greste.
Greste tók sem dæmi morðin
og aftökurnar á bandarísku blaða-
mönnunum James Foley og Steven
Sotloff í Sýrlandi í ágúst og september.
Hann segir afdrif þeirra gefa öðrum
blaðamönnum litla von.
Breytingar á stríði
Greste segir að hluti vandans sé þó
breytingar á því hvernig bardagar
og stríð séu háð. Hann segir átök og
stríðsrekstur á síðustu fjórum áratug-
um hafa tengst átökum um þjóðerni,
landsvæði og auðlindir. Blaðamenn
hafi getað starfað við slíkar aðstæður
og sagt frá báðum hliðum. „Í þessum
átökum hefur skotmarkið frekar verið
skilaboðin en sá sem flytur þau,“ segir
hann.
Í stríðinu gegn hryðjuverkum, sem
hann er afar gagnrýninn á, sé það hins
vegar svo að ekki sé hægt að benda á
nákvæmlega um hvað sé deilt, eins og
áður. Það hafi engar línur verið dregn-
ar hvort sem það varði hugmynda-
fræðileg eða landafræðileg mörk.
„Þetta eru átök sem snúast um viðhorf
frekar en stríð um landsvæði eða
steinefni,“ segir hann. „Í þessu stríði
eru skilaboðin miklu sterkari en skot-
vopn,“ segir hann og bendir á notkun
ISIS á samfélagsmiðlum.
Hann segir blaðamenn hvergi fá
skjól og þeir verði alltaf sakaðir um
að starfa fyrir óvininn. Hann sagði
George Bush hafa markað reglurnar
eftir hryðjuverkaárásirnar í Bandaríkj-
unum 2001; „Annaðhvort ertu með
okkur eða á móti okkur.“ „Þetta þýðir
að það er ógerlegt fyrir blaðamenn
að halda í heiðri siðareglum um jafn-
vægi og sanngirni í starfi sínu án þess
að vera sakaðir um að starfa fyrir óvin-
inn.“
Verða að tryggja öryggi
Hann segir að fangelsun hans og
vinnufélaga hans og morðin á Foley
og Sotloff minna fólk á mikilvægi
blaðamennsku.
„Það verður alþjóðlegur stuðning-
ur sem bjargar okkur,“ segir Greste.
Hann hvetur blaðamenn til að taka
stuðning almennings ekki sem gefn-
um hlut. Þeir þurfi að taka afstöðu með
heiðarlegri og faglegri blaðamennsku.
Það megi ekkert út af bregða. Hann
segir að öryggi einstakra blaðamanna
sé ekki tryggt en að alþjóðasamfélag-
ið verði að taka höndum saman og
tryggja frelsi og öryggi fjölmiðlafólks.
Ræðu hans má lesa á vef Frontline-
samtakanna, frontlineclub.com. n
Að störfum Hér má sjá
Peter Greste að störfum
í Kongó árið 2013, nokkru
áður en hann var fang-
elsaður í Egyptalandi.
„ Í þessum átökum
hefur skotmarkið
frekar verið skilaboðin en
sá sem flytur þau.
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is
Fangelsi Hér er Greste ásamt vinnu-
félögum sínum, Mohamed Fahmy og
Baher Mohamed, í Egyptalandi í júní
sumar við réttarhöld þar sem þeir voru
allir dæmdir til langrar fangelsisvistar.
„Ég skil dauðann varla sjálf“
í barnaafmælið
Bjóðum einnig upp
á eggjalausar tertur