Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2014, Blaðsíða 17

Helgarblað 28. nóvember –1. desember 2014 Fréttir 17
Þurfum netvarnir
en ekki vélbyssur
L
ögregluyfirvöld á Íslandi ættu
frekar að einbeita sér að net-
vörnum landsins í stað þess
að kaupa hundruð vélbyssa til
að verjast aðsteðjandi hættu á
hryðjuverkum hér á landi. Þetta eru
sérfræðingar í netöryggi, sem DV
ræddi við, sammála um. Lögreglan
verjist ekki slíkum árásum með
vopnum heldur öflugum netvörnum
sem ekki eru til staðar hér á landi.
Þessu virðist Jón F. Bjartmarz,
yfir lögregluþjónn hjá ríkislögreglu-
stjóra, ósammála en hann segir lög-
regluna ekki geta leyft sér að horfa
fram hjá vaxandi hættu á hryðjuverk-
um í Evrópu og nefnir þá sérstaklega
Íslamska ríkið máli sínu til stuðn-
ings. Þessi málflutningur er meðal
þess sem kemur fram í greinargerð
lögreglu til ráðherra vegna beiðni
um heimild til vélbyssukaupa. Yfir-
lögregluþjónninn segir í viðtali við
Morgunblaðið að staðan í Evrópu
hafi breyst mikið vegna IS-samtak-
anna og leiðir líkur að því að samtök-
in nái að heilaþvo Íslendinga til þess
að fremja voðaverk hér á landi.
Auðvelt að kippa Íslandi úr
sambandi
„Þrír menn með skóflu gætu
tekið niður internetsam-
band Íslands við umheim-
inn á hálftíma,“ segir Ólaf-
ur Vignir Sigurvinsson,
sérfræðingur í netöryggi
og stofnandi gagnaversins
DataCell á Íslandi. Hann
segir fjármunum betur var-
ið í að tryggja góðar varn-
ir gegn netárásum; það sé
hin raunverulega hryðju-
verkaógn sem snýr að Íslandi.
„Það væri til dæm-
is auðvelt að
klippa
á alla
sæ-
strengina þrjá sem tengdir eru
landinu þar sem þeir liggja á köfl-
um óvarðir ofanjarðar. Þeir sem eiga
línurnar í landið eru ekki að spá í
þessa hluti,“ segir Ólafur Vignir og
bendir á fleiri staði þar sem Ísland er
hreint og beint óvarið gegn árásum.
Reykjavíkurborg er óvarin
„Reykjavíkurborg er með sína miðju
á ákveðnum stað sem mjög margir
vita um. Þar er til dæmis hægt, án
þess að leggja mikla vinnu í það,
að klippa á alla tengingu
borgarinnar við um-
heiminn.“
Samkvæmt
heimildum DV á
þetta mikla óör-
yggi einnig við
um gagnaverin
en ekki er langt
síðan tölvu-
árásir voru
gerðar á eitt af
stærstu gagna-
verunum hér
á landi.
Ólafur Vignir veit af þeim árásum og
segir það í raun varla fyndið að net-
öryggismálum skuli vera háttað hér
á landi eins og raun ber vitni, á sama
tíma og landið auglýsir sig sem „land
gagnaveranna.“
Berskjaldað gagnvart
netárásum
Þá segir Ólafur Vignir að á meðan
lögreglan einbeitir sér að auknum
vopnaburði og kaupum á nýtískuleg-
um búnaði líkt og skotskýlingarbún-
aði þá sé landið berskjaldað gagn-
vart netárásum, hvort sem þær eru
framkvæmdar hér á landi eða annars
staðar.
„Byltingin í Líbíu er ágætisdæmi
um hvernig hægt er að kollvarpa
þjóð með árás á innviði netsam-
bandsins. Ljósleiðarar, gsm-
sendar og fjarskiptabúnaður var
eyðilagður á meðan landið var
tekið yfir og engar fréttir fengust
á tímabili um hvað var í gangi,“
segir Ólafur Vignir.
„En auðvitað gæti Ís-
lamska ríkið komið hérna
á Zodiac-bátum og ráðist
á landið. Tyrkjarán 2. Ætli
þeir eigi ekki bara von á
því í ljósi sögunnar,“ segir
Ólafur Vignir og hlær. n
Sérfræðingar í netöryggi segja hættuna leynast í netárásum
Atli Már Gylfason
atli@dv.is
„Þrír menn með
skóflu gætu tekið
niður internetsamband
Íslands við umheiminn á
hálftíma.
Jón F. Bjartmarz
Yfirlögregluþjónn
hjá ríkislög-
reglustjóra tekur
Íslamska ríkið
sem dæmi um að-
steðjandi hættu á
hryðjuverkaárásum
hér á landi.
Tölvuárás Þeir
sem DV ræddi
við segja pen-
ingunum betur
varið í varnir
gegn netárásum
en vélbyssur.
Símagögn bentu á Gísla
Spjótin beindust snemma að Gísla
Frey eftir að símagögn hans og
annarra starfsmanna höfðu verið
skoðuð. Þar kom fram að hann hefði
átt í ítrekuðum símasamskiptum við
blaðamann 365 miðla og ritstjóra
Morgunblaðsins dagana 19.–20.
nóvember í fyrra. Líkt og DV hefur
áður rakið áttu símtölin sér stað
á svipuðum tíma og upplýsingar
úr gögnum innanríkisráðuneytis-
ins og embætti lögreglustjórans á
Suðurnesjum enduðu í fjölmiðlum.
Gísli Freyr hefur játað að hafa lekið
gögnunum til fjölmiðla og var fyrr í
mánuðinum dæmdur í átta mánaða
skilorðsbundið fangelsi.
DV hefur rætt við lögfróða menn
innan og utan stjórnsýslunnar sem
furða sig á því að símanotkun ráð-
herra hafi ekki verið rannsökuð á
meðan símanotkun ráðuneytis-
stjóra, skrifstofustjóra og aðstoðar-
mannanna tveggja var undir smá-
sjá. DV spurði Sigríði Friðjónsdóttur
meðal annars að því hvers vegna
sérstaks meðalhófs hefði verið gætt
gagnvart ráðherra umfram aðra, til
dæmis ráðuneytisstjóra eða skrif-
stofustjóra, og á hvaða lagastoð þessi
ákvörðun hefði verið tekin.
Sigríður svaraði þessum spurn-
ingum ekki en í svörum Helga
Magnúsar kom ítrekað fram að í
ákvörðuninni hefði falist viðleitni
til að gæta meðalhófs, og þá hefðu
böndin snemma borist að Gísla
Frey. Spurður hvort Hanna Birna
hafi með einhverjum hætti sett sig
upp á móti því að símanotkun henn-
ar yrði könnuð segist Helgi Magnús
ekki vita til þess: „Mér vitanlega var
þetta ekki rætt við hana sérstaklega
eða hennar afstöðu leitað. Böndin
bárust snemma að Gísla.“
Afskipti af rannsókn
Í samtali sínu við umboðsmann Al-
þingis í sumar, sagði Stefán Eiríks-
son, fyrrverandi lögreglustjóri á
höfuðborgarsvæðinu, að ráðherra
hefði „ýtt á eftir“ lögreglunni, sett
á hana tímapressu, hellt yfir hann
„dágóðri gusu af gagnrýni“, kvartað
undan umfangi rannsóknarinnar,
deilt á einstakar rannsóknarathafn-
ir lögreglu, beðið um að flýta yfir-
heyrslum og lýst því yfir að rannsaka
þyrfti rannsókn lögreglu og ríkis-
saksóknara.
Meðan á þessum samskiptum
stóð mátti Hanna Birna vita að síma-
notkun hennar væri ekki til athug-
unar. Vitandi það að rannsóknin
beindist ekki með neinum hætti að
henni má velta því upp hvort hún hafi
sett sig upp á móti rannsókn á síma-
gögnum sinna nánustu samstarfs-
manna með vísan til fyrrgreindr-
ar meðalhófsreglu, sem hún hefur
haldið fram að hafi verið brotin.
Enn er á huldu hvernig Gísli Freyr
Valdórsson, fyrrverandi aðstoðar-
maður innanríkisráðherra, komst
yfir upplýsingar sem hann bætti
við minnisblaðið og sagði með-
al annars komnar úr rannsóknar-
gögnum lögreglunnar á Suðurnesj-
um. Komið hefur fram að Sigríður
Björk Guðjónsdóttir, þáverandi lög-
reglustjóri á Suðurnesjum, hringdi
í hann að fyrra bragði úr leyninúm-
eri að morgni dags 20. nóvember í
fyrra. Þá áttu þau tvö samtöl í síma
síðar sama morgun þar sem málefni
hælisleitendans Tonys Omos bar á
góma, auk þess sem Sigríður Björk
sendi honum yfirheyrsluskýrslu yfir
Tony sem og greinargerð með upp-
lýsingum úr rannsókn embættisins
á hendur Tony.
Minnast ekki símtals
Í tilkynningu sem Sigríður Björk
sendi frá sér 18. nóvember síðast-
liðinn sagðist hún hafa hringt í Gísla
„til að svara skilaboðum“. Gísli neit-
aði þessu hins vegar í samtali við
fréttastofu RÚV sama dag, og sagð-
ist ekki hafa skilið eftir nein skila-
boð til lögreglustjórans. Í samtali við
fréttastofu RÚV síðastliðinn laugar-
dag sagði Sigríður svo að hún hefði
hringt í Gísla þar sem hann hefði
reynt að hringja í hana kvöldið
áður: „Vegna þess að hann reyndi
að hringja í mig kvöldið áður og ég
svaraði ekki.“ Ekki er hægt að finna
því stað í símagögnum að Gísli hafi
hringt úr sínum síma í Sigríði að
kvöldi dags 19. nóvember, en mögu-
legt að slíkt sjáist ekki, þar sem um
„missed call“ hafi verið að ræða.
Í viðtalinu við RÚV sagðist Sig-
ríður Björk „ekki minnast þess“ að
hafa talað við Hönnu Birnu í síma
daginn sem gögnunum var lek-
ið eða daginn eftir. DV fékk svipað
svar frá Þóreyju Vilhjálmsdóttur,
aðstoðarkonu Hönnu Birnu, síð-
astliðinn miðvikudag. „Ráðherra
minnist þess ekki að hafa átt sím-
tal við Sigríði Björk þennan dag,“
sagði Þórey spurð hvort málefni
Tonys Omos og Evelyn Glory Jos-
eph hefði borið á góma í samskipt-
um þeirra 19. nóvember í fyrra. DV
spurði Þóreyju í kjölfarið hvort hún
gæti staðfest að þær hefðu ekki átt
í neinum samskiptum þennan dag
en Þórey hefur ekki svarað þeirri
spurningu.
Beðið svara
DV hefur beðið innanríkisráðu-
neytið um að afhenda blaðinu afrit
af fundarskrá Hönnu Birnu dagana
19.–20. nóvember í fyrra. Þá hefur
DV einnig falast eftir því að fá að vita
hvort einhver símasamskipti, þeirra
á milli hafi verið skráð þessa daga,
samkvæmt reglum um formlega
skráningu innan stjórnarráðsins.
Samkvæmt upplýsingum frá Póst-
og fjarskiptastofnun fyrnast síma-
gögn almennt á sex mánuðum.
Óvíst er hvort nokkru sinni fáist
svar við því hvort fráfarandi innan-
ríkisráðherra ræddi við þáverandi
lögreglustjóra á Suðurnesjum sama
dag og upplýsingar úr gögnum
sama lögregluembættis bárust fjöl-
miðlum fyrir milliöngu aðstoðar-
manns ráðherra. Hefði símanotkun
ráðherrans hins vegar verið skoðuð,
rétt eins og allra hennar helstu sam-
starfsmanna, hefði verið tiltölulega
auðvelt að skera úr um þetta atriði.
Þrátt fyrir að ýmsir viðmælendur
DV furði sig á því að þetta hafi ekki
verið gert, benda aðrir á að rann-
sókn lögreglunnar hafi beinst að
lekanum út úr ráðuneytinu. Ekki
því hvernig ákveðnar upplýsingar
bárust inn í það. n
Eðlileg vinnubrögð Sigríður Friðjóns-
dóttir ríkissaksóknari segir embættið ekki
hafa komið að þeirri ákvörðun að skoða
ekki símanotkun ráðherra.
Rannsakaði ráðherraskrifstofu
Stefán Eiríksson fór fyrir rannsókn
lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu á
lekamálinu sem síðar endaði með dómi.
„Það er farið yfir
allar tölvur í ráðu-
neytinu. Það er farið yfir
alla tölvupósta. Það er
farið yfir öll símtöl.
– Hanna Birna í Kastljósi