Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2014, Blaðsíða 24

Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
24 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Hallgrímur Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jóhann Hauksson • Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Helgarblað 28. nóvember –1. desember 2014
Þetta voru mistök Mjög skemmtilegt grín Hún kýldi mig
strax
Ríkislögreglustjóri hleður á ný
Björgólfur segir Landsbankann sín stærstu mistök. – Viðskiptablaðið Margrét Vera plataði Fréttablaðið. – RÚVÁkærð segist hafa barið höfði brotaþola í glugga. – DV
F
urðufréttirnar streyma upp á
yfirborðið undan núverandi
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknar eins og hraunið
úr gígnum Baugi í Holuhrauni. Hver
nýr dagur ber ný undur í skauti sér,
stórfenglegri en þau fyrri. Það er ekki
bara að málin sem stjórnin kýs að
setja í forgang séu mörg hver með
sérviskulegum blæ fortíðar, þar sem
þróun í átt til framfara er snúið við
og fingraför sérhagsmunanna fara að
klínast upp um alla veggi.
Til viðbótar virðist það nánast
orðin regla að undirbúningur mála,
málflutningur og málatilbúnaður
ríkisstjórnarflokkanna sé svo
óhönduglegur að það hleypir öllu
upp í loft. Og hér eru ummæli Vig­
dísar Hauksdóttur, formanns fjár­
laganefndar, ekki einu sinni tekin
með í reikninginn.
Tökum byssumálið, sem DV særði
fram úr skúmaskotum stjórnar­
ráðsins og leynihirslum lögreglunn­
ar og Landhelgisgæslunnar eftir að
það hafði verið hjúpað leynd í marga
mánuði, mjög líklega þó með vitund
og vilja innanríkisráðherra. Það er
þó fyrst núna sem ríkislögreglustjóri
segist ætla með málið þá eðlilegu
leið að óska eftir því við innanríkis­
ráðherra að keyptar verði hríðskota­
byssur fyrir almennu lögregluna á Ís­
landi.
Upprunaleg frétt DV var um að
lögreglulið landsins hefði þegar í
haust hafið þjálfun á nýja tegund
vopna, Heckler & Koch MP5­hríð­
skotabyssur sem samkvæmt ráða­
gerðum ríkislögreglustjóra skyldu
settar í alla lögreglubíla landsins.
Samkvæmt ósk ríkislögreglustjóra
áttu lögregluembættin að fá samtals
150 slíkar byssur úr byssusendingu
norska hersins til Landhelgisgæsl­
unnar.
Þrátt fyrir furðuleg undanbrögð
embættis ríkislögreglustjóra þess
efnis að um eðlilega endurnýjun
vopnabúrs lögreglunnar væri að
ræða er ljóst að þetta er eðlisbreyting
á vopnanotkun lögreglu og mesta
breyting á vopnabúnaði hennar frá
stofnun Víkingasveitarinnar 1982.
Síðast þegar fréttist, eftir ótal
undanbrögð og skollaleik með það
hvort byssurnar hefðu verið gjöf eða
hvort greiða ætti fyrir þær, virtist
niðurstaðan vera sú að skila byssun­
um til Noregs.
En þá bregður svo við, sama dag
og tilkynnt er um aukin framlög úr
ríkissjóði til Landhelgisgæslunn­
ar, að ríkislögreglustjóri segist ætla
að óska eftir því við innanríkisráð­
herra að byssurnar verði keyptar
því hann telji viðbúnaðargetu lög­
reglunnar varðandi vopnamál verða
óforsvaran lega. Í svari sínu til RÚV í
fyrradag segir Haraldur Johannes­
sen að þó að ekki sé fjárveiting nú til
að kaupa byssur breyti það ekki því
að þörf lögreglunnar á vopnum sé
óbreytt og reyndar hafi hún aukist
samkvæmt hættumati sem var kynnt
í allsherjar­ og menntamálanefnd
Alþingis í síðustu viku.
Samkvæmt frétt RÚV fannst
nefndarmönnum lögreglan fara
rækilega yfir strikið í þessari kynn­
ingu þar sem sviðsmyndir á borð við
Columbine­árásina í Bandaríkjun­
um og Útey í Noregi voru notaðar til
að undirstrika byssuþörfina. Skrif­
stofustjóri embættisins, Jón Bjart­
marz, bætti svo um betur í viðtali við
RÚV í gær og sagði að byssukaup­
in væru til að mæta ógn frá hryðju­
verkasamtökum eins og IS, Íslamska
ríkinu.
Í frétt DV í vikunni var því haldið
fram að skammbyssu hafi verið
beint að manni sem kom að lög­
regluaðgerð á Ísafirði í síðustu viku.
Vestfjarðalögreglan er eitt þeirra lög­
regluembætta landsins þar sem sú
stefna hefur verið tekin upp að setja
skotvopn í alla lögreglubíla. Nái sú
stefna ríkislögreglustjóra fram að
ganga, sem embættið hefur nú loks
gengist við og kynnt, má ætla að at­
vikum eins og lýst var í fréttinni fari
fjölgandi. Ógnin sem almenning­
ur fyndi fyrir vegna vopnaðra sveita
gæti þá allt eins stafað af lögreglulið­
um landsins. n
Einkavæðingin
var upphaf hrunsins
Bók Björgólfs Thors Björgólfs-
sonar sem birtur er kafli úr í DV
í dag er smekkfull af gullkornum
og eitthvað hef­
ur líka sýn hans á
bankahrunið verið
að skýrast. Ævin­
týrakapítalistinn
Björgólfur segir
söguna af því
hvernig hann
margfaldaði upprunalegan auð
sinn oft og mörgum sinnum með
smá höfuðstól og heilmiklum
skuldum og varð á skömmum
tíma einn af 250 ríkustu mönnum
í heimi. Við fylgjumst með hon­
um hlusta á persónulega kveðju
frá æskuhetjunni Sean Connery
og tóna Ziggi Marleys og 50 Cent
í fertugsafmælinu sínu og síðan
tapa 99 prósentum af öllum auð­
æfunum innan 18 mánaða, með
sjö stóra banka á bakinu, orðinn
útlagi í eigin landi. Meðal safa­
ríkra bita hjá Björgólfi er hvern­
ig hann rekur upphaf íslenska
bankahrunsins beint til þess bulls
sem pólitísku helmingaskiptin í
einkavæðingu bankanna voru:
„Ég hefði átt að ganga burt frá
þessu um leið og ég áttaði mig á
hvað var að gerast.“ Svívirðilegasta
dæmið um pólitíska handstýringu
segir hann hafa verið kröfu for­
manns Framsóknarflokksins um
að Landsbankinn seldi S hópn­
um hlut sinn í VÍS. Fjölskylda
formannsins [Halldórs Ásgríms-
sonar] hafi átt þarna milljóna­
hagsmuni og það ótrúlega var að
þetta styrkti bara pólitíska stöðu
hans í stað þess að verða honum
að falli eins og hefði gerst í öðrum
löndum.
Fleira bitastætt
Um Jón Ásgeir Jóhannesson og
Baug segir Björgólfur ekki mikið,
nema að hann hafi haft óseðjandi
lyst á að kaupa allt
en ekki selja neitt.
Hann segist aldrei
hafa náð sam­
bandi við hann
eða skilið hvað
hann var að fara
og hafi haft vara á
sér gagnvart honum og ekki fund­
ið samstarfsflöt. Það hafi verið
mikill belgingur kringum Jón Ás­
geir og starfsemi hans. Af Kaup­
þingsmönnum segist Björgólfur
Thor mest álit hafa haft á Ár­
manni Þorvaldssyni og hafa kynnt
Sigurð Einarsson og Hreiðar Má
Sigurðsson fyrir Deutsche Bank í
London þegar þeir hafi ekki þekkt
neinn þar.
Forvitnileg korn
Það var heimskulegt og síngirni
að tryggja innistæður í íslensku
bönkunum í topp … Frægt óbirt
símtal Geirs Haarde og Davíðs
Oddssonar gæti geymt upplýs­
ingar um hvers vegna þeir ákváðu
að Kaupþing fengi neyðarlán en
ekki Landsbankinn … Björgólfi
var sagt að Geir Haarde hafi verið
í miklu áfalli sunnudagskvöldið
fyrir hrunið með skjálfandi hend­
ur og hann hafi varla mátt mæla …
Þó að hann telji Geir Haarde hafa
fengið óréttláta meðferð í pólitísku
leikriti landsdóms þá sé samt sam­
ræmi í því að fjármálráðherrann,
sem vitnaði í Ronald Reagan við
undirskrift samninganna um sölu
Landsbankans í Þjóðmenningar­
húsinu á gamlárskvöld 2002, hafi
síðan verið dæmdur í sama sal.
Tilvitnun Geirs í Reagan var: „The
government is not the solution to
our problems, the government is
the problem.“
Bandaríkin og Ísland
T
vö lönd skera sig að einu
leyti úr hópi „gömlu“ iðn­
ríkjanna. Þessi tvö lönd eru
einu löndin í hópnum, sem
sökuð eru af fullum þunga
heima fyrir um að hafa leyft lýð­
ræði að víkja fyrir fáræði, fyrir auð­
ræði. Með fáræði er átt við það, sem
á ensku er kallað „oligarchy“, veldi
fárra, í andstöðumerkingu við fjöl­
ræði (e. pluralism), veldi fjöldans,
sem fylgir virku lýðræði.
Bandaríkin: Fölnuð fyrirmynd
Veldi Bandaríkjanna á heimsvett­
vangi hefur dvínað allar götur frá
1970, þótt innri styrkur landsins
sé enn til staðar. Árið 1975 töpuðu
Bandaríkin sínu fyrsta stríði, það var
í Víetnam, og nötruðu í innanlands­
ófriði, sem færðist utan af götunum
inn á vettvang stjórnmálanna og hef­
ur smám saman náð að eitra stjórn­
málalíf landsins. Ófriðurinn stafaði
öðrum þræði af styrjöldinni í Víet­
nam og einnig af því, að Nixon for­
seti hrökklaðist úr embætti 1974 fyr­
ir að hylma yfir innbrot sinna manna
í höfuðstöðvar demókrata í Water­
gate­byggingunni í Washington.
Auðmýking repúblikana af völdum
afsagnarinnar sáði fræjum óvildar.
Nú er svo komið, að stjórn­
málaflokkarnir tveir, demókratar
og repúblikanar, talast varla við,
svo mikil er úlfúðin. Leyndir gall­
ar í stjórnarskrá Bandaríkjanna frá
1787 eiga trúlega einhverja sök á
þessu. Bandaríska viðskiptatímaritið
Forbes hefur nú tvö ár í röð lýst Vladi­
mír Pútín Rússlandsforseta valda­
mesta mann heims. Obama Banda­
ríkjaforseti skipar annað sæti listans.
Skv. nýjum mælingum Alþjóðagjald­
eyrissjóðsins sigldi Kína fram úr
Bandaríkjunum á þessu ári í efna­
hagslegu tilliti og er nú ríkasta land
heims í dölum talið, en þó ekki mælt
í tekjum á mann. Á þann kvarða eiga
Kínverjar ennþá langt í land. Eftir
sem áður er efnahagsstyrkur Banda­
ríkjanna mikill. Bandaríkjamenn
kunna að framleiða margs konar
vörur og þjónustu, sem aðrar þjóðir
vilja kaupa. Bílaverksmiðjur Banda­
ríkjanna, löngum hryggjarstykk­
ið í efnahagslífi landsins, reyndust
þó vera svo illa reknar, að þær voru
þjóðnýttar til að halda í þeim lífinu.
Bandaríkin geta tekið lán erlend­
is í eigin gjaldmiðli og þurfa ekki að
óttast að geta ekki staðið í skilum.
Fyrr myndi Bandaríkjastjórn rýra
virði skulda sinna með því að hleypa
verðbólgunni af stað heima fyrir.
Þarna skilur milli feigs og ófeigs.
Meðalþingmaður í Washington
þarf nú að verja þrem dögum á viku
til fjáröflunar. Hæstiréttur Banda­
ríkjanna hefur nýlega úrskurðað, að
engin bönd megi leggja á fjárframlög
til stjórnmálastarfsemi. Peningarnir
hafa tekið völdin. Þessu andrúms­
lofti hefur fylgt aukinn ójöfnuður í
skiptingu auðs og tekna. Sá þúsund­
asti hluti (0,1%) Bandaríkjamanna,
sem hefur mestar tekjur, jók hlut
sinn í þjóðartekjum úr 14% 1990
í 24% 2008 eins og lýst er í rómaðri
bók franska hagfræðingsins Thomas
Piketty (Capital, 2014). Ný rannsókn
Gallup sýnir, að 73% Bandaríkja­
manna telja spillingu vera útbreidda
í stjórnkerfi landsins borið saman
við 80% Rússa, 67% Íslendinga – og
15% Dana, svo að dæmi sé tekið af
hinum enda skalans.
Ísland: Útreiðartúr á tígrisdýri
Ýmislegt af því, sem amar nú að
Bandaríkjunum, amar einnig að Ís­
landi. Þó er einn mikilvægur mun­
ur á. Íslendingar tóku lán í erlendri
mynt og geta því ekki staðið í skilum
við útlönd með því að prenta pen­
inga, sem enginn vill taka við. Þess
vegna stendur Ísland nú, sex árum
eftir hrun, í svipuðum sporum og
Argentína og önnur óreiðulönd og
bisar við að velja milli samninga við
erlenda kröfuhafa og einhliða vald­
boðs, t.d. með útgönguskatti, sem
virðist líklegur til að rýra lánskjör og
aðgang að lánsfé og kosta áhættu­
söm málaferli innan lands og jafn­
vel utan.
Alþingi bjó með einu pennastriki
til auðstétt úr útvegsmönnum fyrir
30 árum og gerði þá þar með smám
saman að ríki í ríkinu. (Alþingi fór
eins að við einkavæðingu bankanna,
en veldi þeirra stóð stutt). Reynslan
sýnir, að stjórnmálaflokkarnir sitja
og standa eins og útgerðin býður
þeim. Hvergi birtist auðsveipni
flokkanna gagnvart útvegsmönn­
um skýrar en í þeirri staðreynd, að
Alþingi heldur nú í gíslingu nýrri
stjórnarskrá, sem 2/3 hlutar kjós­
enda samþykktu í þjóðaratkvæða­
greiðslu 2012. Morgunblaðið – í eigu
útgerðarinnar! – birtir leiðara eftir
leiðara gegn nýju stjórnarskránni án
þess að nefna þjóðaratkvæðagreiðsl­
una einu orði. Af þessum merkj­
um að dæma er Ísland ekki lengur
fullburða lýðræðisríki. Peningarnir
hafa tekið völdin – illa fengið fé úr
almannasjóðum skv. ákvörðun Al­
þingis, ekki sjálfsaflafé einkafram­
taksins eins og í Bandaríkjunum. Út­
reiðartúrar á tígrisdýrum fara allir á
sömu leið.
Alþingi hefur í reyndinni lýst
stríði á hendur fólkinu í landinu. Við
bætist, að væntanlegt frumvarp til
nýrra fiskveiðistjórnarlaga gengur
í berhögg við ákvæði nýju stjórnar­
skrárinnar um auðlindir í þjóðareigu
– ákvæði, sem 83% kjósenda lýstu sig
fylgjandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni
2012. n
„Alþingi bjó með
einu pennastriki til
auðstétt úr útvegsmönn-
um fyrir 30 árum og
gerði þá þar með smám
saman að ríki í ríkinu.
Þorvaldur Gylfason
Kjallari
MynD: SiGTRyGGuR ARi JóHAnnSSOn
Leiðari
Hallgrímur Thorsteinsson
hallgrimur@dv.is