Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2014, Blaðsíða 42

Helgarblað 28. nóvember –1. desember 201442 Menning
Í
sumar kom út áttunda frumorta
ljóðabók Kristians Guttesen,
skálds og heimspekings, Í landi
hinna ófleygu fugla. „Þetta er safn
ástarljóða sem ég yrki til Siggu, kon­
unnar minnar. Í henni eru fjörutíu og
tvö frumort ljóð og eitt þýtt. Það er
ákveðið mikilmennskubrjálæði fólgið
í því að ætla að heilla konu með ástar­
ljóðum, en það kemur sér þó vel því
um leið er það sams konar brjálæði og
þarf til þess að yrkja frambærileg ljóð.
Með þessu á ég ekki við að klikkað
hugarfar sé lykillinn að góðum skáld­
skap heldur á ég við að það sé hálf­
gerð klikkun að stíga þetta skref sem
afhjúpun hins innri manns í gegnum
sköpun felur í sér,“ segir Kristian.
Nokkur ljóð í bókinni, sem nefn­
ast Fellur hugur, fallast hendur, eru
unnin með óvenjulegri aðferð, eigin­
lega eru orðin sett upp í töflu. „Töflu­
forminu er ætlað að ná hughrifum.
Þar sem þessum ljóðum bregður fyrir,
en þau eru sex talsins, sérðu rétthyrn­
ing eða ferhyrning með minni köss­
um í – og í sérhverjum kassa er eitt
orð. Lesandinn ræður í hvaða röð
hann les þessa runu. Þetta býður í
raun upp á túlkun ljóða í sinni hrá­
ustu mynd, þannig að það ætti að vera
eitthvað fyrir bókmenntafræðingana.
Ég tek fram að ég lít alls ekki á þessi
ljóð sem léttvæg, í mínum huga hafa
þau mjög ákveðna merkingu.“
Hann segir þó ekki endilega að
ljóðin hafi almennt mjög ákveðna
merkingu handan við hughrifin sem
þau skapa í lesandanum. „Nær væri
að segja að ég sæki innblástur við
gerð þeirra og það
er sú merking sem
finna megi hand­
an við hughrif og
stemningu. Þannig
sæki ég innblástur
úr tónlist, úr bíó­
myndum, til konu
minnar og barna.
Ég hugsa að ég sæki
líka innblástur úr
náttúrunni og til
annarra skálda.“
Bókina gefur Kristian út sjálfur
undir merkjum Deus, en á vefsíðunni
deus.is má heyra höfundinn lesa upp
úr verkinu. n
kristjan@dv.is
Ástarljóð og mikilmennskubrjálæði
Kristian Guttesen sendir frá sér sína áttundu ljóðabók: Í landi hinna ófleygu fugla
Gerði ljóðabók til konur sinnar
Kristian Guttesen segir ákveðið mikil-
mennskubrjálæði fólgið í því ætla að heilla
konu með ástarljóðum. Mynd SiGurbjörG SæMundSdóttir
Úr vegabréfi Sigmundar Ernis
Lífsins galna
staðreynd
Það er álíka gáfulegt að al­
hæfa um reginálfuna Afríku
og að slengja fram þeirri full­
yrðingu að Evrópa sé einsleitur
hópur þjóða frá Úralfjöllum
til ystu byggða Vestfjarða. Það
er nefnilega svo að Afríka er
einstaklega fýsilegt hlaðborð
sem svignar undan merkilegri
menningu, sögu og listum – og
er svo fjölbreytilegt að náttúru
og mannanna leik og starfi að
ekki verður saman jafnað frá
nyrstu söndum til syðstu kletta.
Og fari maður um hana þvera er
sundurleitnin söm við sig, jafn­
vel innan eins og sama lands­
ins, svo sem Kongó, sem stakt
og stikað er öllu víðfeðmara
en risi Íslendinga í austri; sjálft
Grænland. Og þetta var sum­
sé sumarið sem ég flaug frá
höfuðborginni Kinshasa út við
Atlantshafið og allt til austustu
byggða þessa stóra lands, þar
sem heitir Búkavú, en leiðin sú
arna gildir að jöfnu við flug­
leiðina millum Íslands og Úkra­
ínu, eitthvað um 3.500 kíló­
metra spotti sem er álíka og að
fljúga frá Keflavík til Köben og
aftur til baka, svo enn sé bent á
einhverja samlíkingu.
Við millilentum þrisvar, þó
ekki væri til annars en að bæta
á vélina eldsneyti, en farkostur­
inn var raunar kominn nokk­
uð til ára sinna, svo sem sjá
mátti á sætum vélarinnar sem
voru bólstruð með furðulega
sleipu leðurlíki sem varla hélt
nokkrum afturenda á sínum
sama stað, en þá eru einnig
ónefndir gluggar vélarinnar sem
hristust fremur ákaflega í falsin­
um í hvert sinn sem vélin tók á
loft eða lækkaði flugið.
Eftir samtals tæplega átta
tíma brölt um afríska upp­
heima lentum við á flugvellin­
um skammt frá Búkavú. Vegar­
slóðinn af flugvellinum inn í bæ
átti tæpast nafnið skilið enda
tók það okkur á þriðja tíma að
skrölta þessa þrjátíu kílómetra
sem vegalengdin var á kortinu,
en gilti þar einu; allur þessi
hálfi sólarhringur í tilþrifamikið
transportið hefði allt eins mátt
taka miklu lengri tíma, slík var
paradísin sem beið okkar austur
undir landamærin við Rúanda
og Búrúndí.
Sagt hefur verið um Búkavú
að þar sé að finna búsældarleg­
asta blettinn á kringlu heimsins.
Það er stórt sagt, en fráleitt fjarri
lagi; óviðjafnanleg náttúrufeg­
urðin við kynngimagnað Kivu­
vatnið felur ekki einasta í sér dýr­
mætustu auðlindir sem fundist
hafa í iðrum jarðar heldur kallast
hún líka á við svo fjölskrúðugt
og auðugt lífríki að ekki þekkist
annað eins í öðrum aldingörðum
– og munar þar miklu um veð­
urfarið sem er alltaf það sama,
allan ársins hring; 25 stiga hiti,
hálfskýjað, stillt og hæfilega rakt.
Og því þá allt þetta vand­
læti mannsins, er æði nærtæk
spurn, sem hverfist ekki síst um
þá gölnu staðreynd að óvíða
hefur hann gengið harðar fram
í vonsku sinni og vígum en
einmitt þar sem jörðin hefur
mest að gefa. Og gildir þar einu
um litaraft og lífssýn, aldarhátt
og ... hvort heldur kóngar Belg­
íu skeri niður fólk af frekju sinni
og fláttskap eða það ráðist hvert
gegn öðru í mestu þjóðarmorð­
um seinni tíma sögu. Og er þá
svarið kannski það að maðurinn
hagi sér verst þar sem jörðin er
hvað best.
H
vað gerist þegar 13 ára venju­
lega stelpa úr venjulegri
jarðbundinni fjölskyldu í
Stykkishólmi fær vitrun frá
Jesú Kristi? Þetta er spurn­
ingin sem Guðrún Eva Mínervudóttir
fæst í við í sjöundu skáldsögu sinni,
Englaryki. Fjölskyldan á erfitt með
að sætta sig við að stúlkan, Alma, tali
tæpitungulaust um vitrunina og á
erfitt með að samþykkja gjörðirnar
sem hún réttlætir með orðum frelsar­
ans. Í örvæntingarfullri tilraun til að
bregðast við ástandinu ákveður fjöl­
skyldufaðirinn að fá alla fjölskylduna
á sófann hjá sálgreini sem fær ítarlega
innsýn í heimilislífið.
trúarsannfæring litin hornauga
Bókin er öðrum þræði vangavelta
um trú í samfélagi sem lýtur hvers
kyns trúarsannfæringu hornauga, en
einnig er hún einfaldlega hefðbund­
ið fjölskyldudrama. „Hugmyndin var
að skrifa um stúlku sem fengi vitrun
og passaði illa inn eftir það. Það kom
fyrst, svo fljótlega áttaði ég mig á því
að hún væri auðvitað á fermingar­
aldri – til að gera þetta ennþá meira
áberandi. Hún er bara eitt stórt „faux
pas,“ en fjölskyldudramað fléttaðist
inn smátt og smátt,“ útskýrir Guð­
rún Eva fyrir blaðmanni í gegnum
Skype. Við getum ekki mælt okkur
mót í raunheimum þar sem við erum
bæði bíllaus, hún í Hveragerði og ég í
Reykjavík.
„Skáldsaga af þessu tagi teflir ekki
fram svona atburðum og útskýrir
síðan nákvæmlega ástæðurnar fyrir
þeim. Það eru margar mögulegar
skýringar á því hvers vegna aðal­
persónan hagar sér svona. Þegar barn
fer að haga sér undarlega þá leitar
maður að skýringum: hvað er það að
reyna að tjá, hvað er að heima hjá því?
Það þarf ekkert að vera neitt mikið og
það getur verið mjög dulið, en það er
alltaf eitthvað að í öllum fjölskyldum.
Sum börn eru svo næmari en önnur
og þola ekki að það séu nein leyndar­
mál. Í mínum huga er hún þannig
barn, hún vill hafa allt uppi á borðinu,
annars er hún friðlaus. En þar með
er ekkert loku fyrir það skotið að hún
hafi hitt Jesú. Allar skýringar gætu ver­
ið réttar fyrir mitt leyti,“ segir Guðrún.
Lífið ekki grár hversdags-
legur táradalur
Þú ert sem sagt ekki með einhvern
ákveðinn boðskap um trú eða
trúarbrögð sem þú vilt bera á borð?
Þetta hljómar meira eins og rann-
sókn á einhverjum aðstæðum. „Það er
sannarlega enginn boðskapur, hvað
þá einhver loftþétt niðurstaða eða
lokahnykkur sem tekur af allan vafa
um allt. Ég vil alls ekki segja þér, les­
andanum, hvað þú átt að hugsa eða
hvernig þú átt að túlka söguna. Og
sérstaklega þar sem við erum með
þetta efni …“ segir Guðrún Eva í þann
mund sem nettengingin frystir hana
upp í pixlaðri útgáfu af henni sjálfri.
Tengingin er rofin og ég hringi aft­
ur. „Það er svona sveitanet hjá mér
en ljósleiðarinn er alveg á leiðinni,“
útskýrir hún þegar myndin af henni
birtist aftur á skjánum.
En hvað með þig sjálfa, ert þú trú­
uð? „Mér er alltaf dálítið framandi
þegar fólk er mjög visst um þessi mál,
þegar það er algjörlega með það á
hreinu að það sé líf eftir dauðann eða
ekki líf eftir dauðann. Eða að Guð sé
ekki til eða að hann sé nákvæmlega
svona eða hinsegin. Mér finnst mjög
eðlilegt að þetta sé bara mjög dular­
fullt. Þess vegna er trú spennandi efni
í skáldsögu. Er ég trúuð sjálf? Já, ég er
það á þennan algenga íslenska máta
sem er bara einhver svona óljós ný­
aldarþoka með kristni, tarotspilum
og búddisma. Maður er svo aldrei viss
hvort maður hugsi trúarlegu fígúrurn­
ar bara sem táknrænar, en það skipt­
ir heldur ekki öllu máli. Að minnsta
kosti finnst mér lífið vera heilagt og
mergjað og stórkostlegt, en ekki bara
einhver grár hversdagslegur táradalur
þar sem allir beita alla ofbeldi og allt
er ömurlegt.“
Guð og jesús eru tabú
Það er einmitt nokkuð augljóst að það
er ekki verið að leggja neinn dóm á
trúarupplifun Ölmu, það er eiginlega
frekar að manni finnist veraldlegur
Stelpan
sem hitti
Jesú Krist
Guðrún Eva Mínervudóttir sendir frá
sér sína sjöundu skáldsögu, Englaryk. Bókin fjallar
um unglingsstelpu með óvenju sterka trúarsann-
færingu sem veldur fjölskyldu hennar hugarangri.
Guðrún ræðir við Kristján Guðjónsson um tabúið sem
fylgir trúnni, hvernig rannsaka megi hegðun unglinga
í strætó og veltir fyrir sér hvort bókin fjalli fyrst og
fremst um kynlíf.
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
hugsunarháttur foreldranna – og
samfélagsins – ómerkilegur. Þau virð-
ast ekki vera neitt sérstaklega á móti
trúnni svo lengi sem hún haldi henni
bara fyrir sig, skeri sig ekki úr hópnum
og bjóði ekki kjaftaganginum heim.
„Já. Ég fór að spyrja mig: af hverju
eru Guð og Jesús svona mikið tabú?
Við erum eiginlega öll í Þjóðkirkj­
unni, en samt finnst okkur trú yfir­
leitt frekar vandræðaleg. Ég komst að
þeirri niðurstöðu að það væri mjög
svo skiljanleg ástæða fyrir því. Við
erum hrædd við trúarhita vegna þess
að við tengjum hann við kúgun og of­
beldi eða alvarlega geðveiki. Það hef­
ur verið stunduð ógnvekjandi póli­
tík í nafni trúarbragðanna – ekki alltaf
alls staðar, en saga þeirra er mörkuð
því. Það er líklega þetta sem við óttu­
mst og viljum því halda trúnni á lág­
stemmdum nótum. Það kom mér því
oft á óvart þegar ég fór að skrifa bókina
hvað ég var oft sammála síðasta ræðu­
manni og fannst viðbrögð allra frekar
skiljanleg. Ég átti mjög auðvelt með að
setja mig í spor foreldranna og prests­
ins: þú átt þrettán ára barn og vilt ekki
að það noti Jesú sem afsökun fyrir því
„Ég
fór að
spyrja mig:
af hverju
eru Guð og
Jesús svona
mikið tabú?