Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2014, Blaðsíða 43

Helgarblað 28. nóvember –1. desember 2014 Menning 43
Myndlist
um helgina
Nýló
We Need Better Endings. Einka-
sýning sænsku listakonunnar
Vildu Kvist, verður opnuð í Ný-
listasafninu í Breiðholti á laugar-
dag. Í verkunum sem sýnd verða
vinnur Vilda meðal annars með
óskarsverðlaunaræðu Halle Berry
og veltir fyrir sér hugmyndum
um frelsi, hinsegin pólitík og
hvernig við lesum frásagnir.
Bakarí
Á laugardag opnar Edda Heiðrún
Backman sýninguna Manns-
líkaminn í Gallery Bakarí við
Skólavörðustíg 40. Þar sýnir hún
25 ný verk. Í tilefni sýningarinnar
kemur út bókin Úr fórum mínum
um verk Eddu.
Hafnarborg
Í Hafnarborg í Hafnarfirði stend-
ur yfir sýning á málverkum eftir
sjö samtímamyndlistarmenn
sem allir eru fæddir eftir 1970 og
vinna markvisst að málaralist í
sköpun sinni. Sýningin sem nefn-
ist Vara-litir er sögð einkennast af
litaflaumi og frásagnargleði.
Anarkía
Listamennirnir 14 sem hafa stað-
ið að sýningarsalnum Anarkíu í
Hamraborg 3 í Kópavogi undan-
farið eitt og hálft ár efna til sam-
sýningar í desember undir yfir-
skriftinni Meinvill í Anarkíu.
Sýningin er sögð fjölbreytt og
sundurleit, jafnvel þversagna-
kennd, „rétt eins og lífið í
skammdeginu á þessum alvöru-
tímum.“
Tveir Hrafnar og LÍ
Síðasta sýningarhelgi sýningar
á verkum Jóns Óskars stendur
nú yfir í galleríinu Tveir Hrafnar.
Sýningin er nokkurs konar fram-
hald af stórri sýningu listamanns-
ins í Listasafni Íslands, en þar
eru þrír salir lagðir undir ný verk
eftir hann. Með þessari stóru sýn-
ingu er Jón Óskar endanlega að
stimpla sig inn sem eitt stærsta
nafnið í myndlistarheimi þjóðar-
innar.
Hafnarhús
Í sýningunni
Flatland fæst
Sirra Sigrún
Sigurðardótt-
ir við hug-
myndina um
upplýsingar
í samfélaginu, hvernig þær eru
settar fram og hvernig þær eru
notaðar. En þær geta bæði þjón-
að sem aflgjafi breytinga eða nært
drauminn um óbreytt ástand.
Ekkisens
Síðasta sýningarhelgi á Bæjar-
leyfi, sýningu Katrínar Mogensen
og Sunnevu Ásu Weisshapp-
el, stendur yfir í listarýminu
Ekkisens við Bergstaðastræti 25B.
Galleríið er opið frá 16.00 til 19.00
laugardag og sunnudag.
B
andaríski tónlistarmaðurinn
Mark Kozelek, sem kemur
fram ásamt hljómsveit sinni
Sun Kil Moon á tónleikum í
Fríkirkjunni í kvöld, föstudag, er um-
deild költfígúra. Hann er ýmist dýrk-
aður og dáður sem snillingur eða
sakaður um að vera væminn og við-
skotaillur sérvitringur.
Kozelek vakti fyrst athygli með
hljómsveitinni Red House Painters
á fyrri hluta tíunda áratugarins.
Tónlistin var lágstemmt og leti-
legt en tilfinningaþrungið indírokk
með ljóðrænum og þunglyndisleg-
um textum sem fluttir voru með
þjakaðri baritónrödd Kozeleks. Red
House Painters sendi frá sér sjö
breiðskífur á ferlinum. Síðasta plat-
an, Old Ramon, lenti í miklu limbói
vegna sameiningar útgáfufyrirtækis
sveitarinnar við annað fyrirtæki og
kom ekki út fyrr en þremur árum eft-
ir að upptökum lauk.
Meðan á biðinni stóð hóf Koze-
lek að gefa út plötur undir eigin
nafni og sem Sun Kil Moon. Þær
fyrstu voru tökulagaplötur með
mjög óvenjulegum útsetningum á
lögum AC/DC og Modest Mouse.
Undanfarinn áratug hefur Kozelek
gefið út átta plötur undir sólarnafn-
inu. Hann hefur smám saman fært
sig frá ljóðrænu en melankólísku
indírokki yfir í einfalt og berstrípað
Americana-kassagítargutl með op-
inskáum og nánast óþægilega bók-
staflegum textum. Þessi nýja stefna
kristallast hvað best á plötunni Benji
sem kom út fyrr á árinu. Hún hefur
hlotið mikið lof gagnrýnenda og
verður mjög líklega ofarlega á mörg-
um listum yfir bestu plötur ársins.
Benji hlaut meðal annars einkunn-
ina 9,2 af 10 mögulegum hjá tónlist-
arvefritinu vandláta Pitchfork – en
það er án vafa helsta kennivaldið í
indítónlistarheiminum.
Nýjasta plata þessa afkastamikla
listamanns er þó nokkuð hliðar-
spor, jólaplatan Sings Christmas
Carols sem kom út fyrr í mánuðin-
um. Það er því ekki loku fyrir það
skotið að Kozelek muni predika jóla-
boðskapinn í Fríkirkjunni á föstu-
dagskvöld, en á tónleikunum kem-
ur hann fram með þriggja manna
bandi; trommara, bassa- og hljóm-
borðsleikara. n
kristjan@dv.is
Sól myrðir mána í Fríkirkjunni
Mark Kozelek leikur berstrípað og opinskátt Americana-kassagítargutl
Umdeildur snillingur Mark Kozelek,
höfuðpaur Sun Kil Moon, hefur undanfarið
staðið í deilum við meðlimi bandarísku pabb-
arokkhljómsveitarinnar The War on Drugs.
að byrja að stunda kynlíf. Þú vilt ekki
að hún skeri sig of mikið úr félaga-
hópnum, að öllum finnist hún skrýt-
in. Presturinn er svo bara að reyna að
gera sitt besta innan síns ramma …
Ég hef heyrt prest segja að aðalmálið
með fermingarbörnin sé að frelsa þau
ekki,“ segir Guðrún Eva og hlær.
Attenborough í strætó
En fæst bókin ekki að einhverju leyti al-
veg jafn mikið við það sem gerist þegar
barn fullorðnast og gerir sér grein fyrir
að það geti myndað sínar eigin skoð-
anir? Í kaflanum þar sem Alma hittir
Jesú á götum spænska bæjarins Cadiz
sjáum við þessa breytingu: „Í þá daga
var innra líf hennar lágstemmt og eft-
irgefanlegt; ef hún hafði skoðun á ein-
hverju var sú skoðun varla meira en
bergmálið af skoðunum mömmu og
Sigurbjarts. En nú var hún sjálf sest í
dómarasætið og undraðist kraftinn
sem leystist úr læðingi við það eitt að
vita hvað henni fannst. Það var kraft-
ur sem kom neðan úr kviðarholinu;
stór og leitandi, hlýr og ýtinn.“ (15)
Guðrún Eva tekur undir þetta:
„Þetta er líka vandamálið. Hún er
bráðþroska og rambar á fullorðins-
brún. Ég hef alltaf verið svolítið hugsi
yfir ungu fólki, sérstaklega stúlkum
sem eru líkamlega bráðþroska: barn
í líkama konu. Ég held að það sé al-
veg óendanlega flókið – það var ekki
mitt hlutskipti, ég var einmitt frekar
seinþroska – en það er svo áhugaverð
klemma. Það var líka rosalega magn-
að að skrifa um unglinga. Ég er alltaf í
strætó, af því að ég bý fyrir utan bæinn
og keyri ekki, og þar eru unglingarnir.
Þegar ég var að skrifa bókina leið mér
oft eins og einhverri Attenborough-
fígúru: hleraði samtöl, fylgdist með
tískunni og „dýnamíkinni“.“
Mér sýnist þú samt ekki beint vera
að reyna að ná fram talsmáta ung-
linganna. Er einhver ástæða fyrir því
að þú lést þau ekki
tala slangurskotið
nútímamál? „Ég
held að munur-
inn á því hvernig
unglingar og full-
orðnir tala sé dá-
lítið ofmetinn og
það hefði orðið
þvingað og leiði-
gjarnt að gera of
mikið úr honum.
Þeir unglingar sem ég þekki sletta
ekkert mikið meira en ég. Það kemur
kannski eitt og eitt framandi orð og þá
spyr maður hvað það þýðir eða seg-
ir: „í mínu ungdæmi var þetta sama
orð notað um eitthvað allt annað.“ En
það er ekkert jafn áberandi og maður
ímyndar sér. Ég tók eftir því – einmitt
í þessum strætóferðum – að þau voru
ekkert að tala neitt ókunnugt tungu-
mál. Þetta er eins og þegar Laxness
var spurður að því hvernig hann hafi
nú farið að því að skapa svo trúverð-
ugar kvenpersónur, þá sagðist hann
bara fyrst og fremst líta á konur sem
fólk. Ég held að það sama eigi við um
unglinga.“
Umfjöllunarefnið er kynlíf
Nú leikur fjölskylduráðgjafinn svolítið
hlutverk í því að draga orð og hugsan-
ir upp úr persónunum, en að einhverju
leyti fer maður að máta alla söguna
við hugmyndir sálgreiningarinnar.
Notaðir þú slíkar fræðikenningar til
að móta persónurnar? „Ég hef alltaf
haft áhuga á þessum fræðum. Ég hef
lesið Jung og var sjálf í sálgreiningu
í sjö ár. Mig minnir að það hafi samt
verið í stólnum hjá Agli í Kiljunni sem
ég hélt því fram að bókin fjallaði í
raun um kynlíf. Það er vegna þess að
allan tímann er hægt að túlka hana
freudískt, eins og það er í rauninni
hægt að túlka allt, og í huga Freuds
snerist allt um kynlíf. Sú túlkunar-
leið er opin allan tímann: að þetta sé
allt að gerast vegna þess að Alma sé
að verða kynþroska en sé ekki tilbú-
in til þess, þannig að Jesús er kallað-
ur til til að dempa höggið. Þess utan
má spyrja sig: Vill pabbi hennar ekki
að hún trúi eða vill hann bara ekki að
hún fari strax að stunda kynlíf? Vill
mamma hennar ekki að hún trúi eða
vill hún bara að hún byrji sem fyrst á
pillunni? Mér fannst gaman að vera
með Freud þarna yfir öxlina á mér
og sagan skyldi ósjálfrátt mótast eftir
því – að það skyldi verða einn þráð-
ur af mörgum. En það er líka hægt að
lesa þessa sögu og gleyma Freud, hún
gengur alveg upp án hans.“
Alveg nóg af blóðs-
úthellingabókmenntum
Englaryk ræðst ekki beint á mann,
þetta eru í grunninn mjög hefðbund-
in fjölskylduvandamál, hún flæðir í
einhverjum melankólískum hvers-
dagsleika. Einhverjir gagnrýnendur
hafa talað um tíð-
indaleysi, og það er
hægt að taka undir
það enda á sér ekki
stað neitt blóðugt
lokauppgjör eða ein-
föld lausn á vanda-
málinu lögð fram.
Var þetta eitthvað
sem þú ætlaðir þér?
„Já. Þessi bók er og
á að vera lágstemmd.
Þetta er fíngerð rann-
sókn á flóknu við-
fangsefni. Kannski
geri ég einhverjum
grikk með því að hafa
svona margt á bak við
textann og á milli lín-
anna. En mér fannst
það skemmtilegt. Það
þurfa ekki allar bækur að vera blóðsút-
hellingar. Þær eiga fullan rétt á sér en
lágstemmdur texti á líka rétt á sér. Það
getur verið mjög hressandi að lesa lág-
stemmdan texta þegar tíðarandinn er
svona hávær og mikill skarkali. Í bók-
um og bíómyndum er mikið um lim-
lestingar og endalaus morð og stund-
um verður maður þreyttur á því og
man að lífið snýst ekki bara um það.
Lífið er vissulega mjög ofbeldisfullt og
blóðugt en það er líka hversdagslegt.
Og aðallega er það lágstemmt. Þannig
lifir flest fólk og deyr. Samt er líf okkar
áhugavert. Líf hvers og eins er skáld-
saga, það þarf ekki að finnast lík til að
það sé saga til staðar.“ n
„Líf hvers og eins
er skáldsaga, það
þarf ekki að finnast lík til
að það sé saga til staðar.
Eins og David
Attenborough
í strætó Guðrún
Eva segist hafa
notað strætóferðir
til að hlera samtöl og
fylgjast með tísku og
„dýnamík“ í samskipt-
um unglinga þegar
hún vann að Englaryki.
MyND SigTryggUr Ari