Morgunblaðið - 29.08.2015, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 2015
VIÐTAL
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Hið íslenska biblíufélag stendur í
dag fyrir veglegri afmælishátíð í
Hallgrímskirkju í tilefni af 200 ára
afmæli þess. Félagið var stofnað
hinn 10. júlí 1815 og telst því vera
elsta starfandi félag á landinu. Af-
mælishátíðin, sem ber yfirskriftina
„Þann arf vér bestan fengum“, er
hluti af sérstakri afmælisdagskrá fé-
lagsins, en það hefur staðið fyrir við-
burðum í tilefni afmælisins í hverjum
mánuði ársins.
„Ég tel að dagskráin endurspegli
áhrif Biblíunnar á íslenskt listalíf,“
segir frú Agnes M. Sigurðardóttir,
biskup Íslands og forseti Biblíu-
félagsins, þegar blaðamaður spyr
hana út í afmælishátíðina, en nokkrir
af fremstu tónlistarmönnum lands-
ins munu þar leika dáð tónverk, auk
þess sem brugðið verður upp mynd
af þróun íslenskrar tungu.
Áhrif Biblíunnar mikil
Dögg Harðardóttir, varaforseti
Biblíufélagsins, tekur undir þau orð
Agnesar. „Það þótti vel við hæfi að
minnast þessara tímamóta með svo
veglegum hætti, því að Biblían er svo
veigamikil bók, og hefur haft svo
mikil áhrif á íslenskt samfélag og
tungumálið,“ segir Dögg. Biskupinn
rifjar upp að áhrif Biblíunnar á ís-
lensku og þróun hennar hafi komið
upp á ótrúlegustu stöðum, til dæmis
hafi fræg auglýsing frá Silla og
Valda vitnað beint í Biblíuna: „Af
ávöxtunum skuluð þér þekkja þá.“
En áhrifin eru ekki bundin við
tungumálið. „Þau viðmið sem við
beitum á okkar daglega líf eru að
miklu leyti kristin viðmið,“ segir
Agnes. Dögg tekur undir það, þær
tilfinningar sem mannkynið þurfi að
kljást við séu enn þær sömu og glímt
var við á ritunartíma Biblíunnar.
„Biblían kemur með ákveðið svar við
þessum aðstæðum og hvetur til frið-
ar og fyrirgefningar og hvetur fólk
til þess að elska hvert annað, og það
fellur aldrei úr gildi,“ segir Dögg.
Orðið verður alltaf til staðar
En hvernig er hægt að styðja við
framtíð félagsins?Agnes segir að eitt
af því sem hægt væri að gera væri að
hlúa að kennslu Biblíunnar til yngri
kynslóða og kenna börnum Biblíu-
sögur. Agnes segir að slíkt væri
hægt að tvinna saman við marga
aðra kennslu, eins og íslensku og
sögu.
Dögg segir að Biblíufélagið þurfi
að finna þær leiðir sem virki til þess
að fólk geti nálgast hina góðu bók.
Hún nefnir þar sem dæmi rafræna
útgáfu og snjallsímaforrit. „Það mun
alltaf vera þörf fyrir boðskap Jesú
Krists því að orð hans munu aldrei
undir lok líða og fólk mun leita í þau
um ókomna framtíð.“
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Konur í fararbroddi Yfirstjórn Biblíufélagsins er skipuð konum á afmælisárinu. Frá vinstri: Agnes M. Sigurðar-
dóttir, biskup Íslands, Ragnhildur Ásgeirsdóttir framkvæmdastjóri og Dögg Harðardóttir, varaforseti félagsins.
Ómæld áhrif á tungu
og íslenskt samfélag
 Afmælishátíð Biblíufélagsins í Hallgrímskirkju í dag
Á afmælisári Biblíufélagsins, sem
jafnframt er aldarafmæli kosn-
ingaréttar kvenna, háttar svo
skemmtilega til að bæði forseti og
varaforseti félagsins auk fram-
kvæmdastjórans, Ragnhildar Ás-
geirsdóttur, eru konur. Agnes seg-
ir að boðskapur Biblíunnar eigi
jafnmikið erindi til kvenna og
karla. „Kristnin hefur haft gríð-
arleg áhrif á konur og jafnrétt-
isbaráttuna,“ segir Agnes. Hún
nefnir sem dæmi Elizabeth Cady
Stanton, sem hafi í lok 19. aldar
gefið út skýringar á Biblíunni þar
sem hún og fleiri konur hafi skoð-
að texta Biblíunnar um konur og
skoðað þá með augum kvenna.
Efnið var gefið út í bók sem nefn-
ist kvennabiblían. Upp úr 1960
varð til grein innan guðfræðinnar
sem nefnd hefur verið kvenna-
guðfræði og eru þar eins og í
kvennabiblíunni textarnir skoðaðir
með augum kvenna og túlkaðir
samkvæmt því. Nú er kvenna-
guðfræði kennd m.a. í Háskóla Ís-
lands og margar bækur skrifaðar
um kvennaguðfræði víða um
heim. „Þeir textar sem fjalla um
konur í Biblíunni eru mikilvægir,
því þeir veita styrk, kraft og djörf-
ung til þess að breyta heiminum
til góðs,“ segir Agnes.
Konur í fararbroddi
KRISTNI OG JAFNRÉTTI
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Myndi Kolbeinn Tumason þekkja
aftur sálminn sinn, Heyr himna
smiður, ef hann heyrði hann sung-
inn með nútímaframburði? Sálm-
urinn er góð heimild um íslenskt
mál fyrir 800 ár-
um að sögn Guð-
rúnar Þórhalls-
dóttur, dósents í
íslensku- og
menningardeild
Hugvísindasviðs
Háskóla Íslands.
Hún heldur er-
indi í dag á mál-
þingi um málfar
og handrit í
Skagafirði og víð-
ar í Kakalaskála í Skagafirði þar
sem hún fjallar um sálminn frá
ýmsum hliðum.
„Í kveðskap og bragfræði eru
mikilvægar heimildir um málfræði
og málfar,“ segir Guðrún. „Ég mun
fjalla um tvær hliðar á sálminum,
annars vegar tungumálið á honum
og hins vegar hvernig Kolbeinn
Tumason hefði borið textann fram
og hvernig honum yrði við ef hann
heyrði sálminn sunginn núna.“
Aðspurð segir Guðrún að vel gæti
verið að sálmaskáldið hrykki í kút
ef það heyrði nútímafólk syngja
Heyr himna smiður. „Ef svo vildi til
að hann risi upp úr gröfinni og
heyrði sálminn sunginn núna myndi
hann þekkja kvæðið sitt. En hann
yrði undrandi á framburðinum og
áherslunum.“
Framburðurinn kæmi á óvart
Að sögn Guðrúnar hefur fram-
burður fólks breyst talsvert frá tím-
um Kolbeins, en hann var uppi á ár-
unum 1171-1208. „Við sjáum það
ekki þegar við lesum forna texta því
að nútímastafsetningin er að mörgu
leyti fornleg. En framburðurinn
kæmi okkur á óvart,“ segir hún.
Hvernig er vitað hvernig fólk tal-
aði fyrir 800 árum? „Það má lesa
ýmislegt í rithátt fornritanna, hvaða
tákn þessir fornu skrifarar notuðu.
T.d. hvað þeir höfðu mörg tákn fyr-
ir sérhljóða og samhljóða. Kveð-
skapurinn er einnig mikilvæg heim-
ild um framburð, t.d. hvaða orð
rímuðu saman. Einnig hvernig
stuðlasetningin er notuð,“ segir
Guðrún. „Svo eigum við auðvitað
frægt málfræðiverk; Fyrstu mál-
fræðiritgerðina, sem lýsir fram-
burði á 12. öld.“
Guðrún segist hafa ákveðið að
taka Heyr himna smiður fyrir í er-
indi sínu vegna þess að það hafi
verið ort á þessum slóðum. „Okkur
er sagt að það hafi verið ort á Hól-
um í Hjaltadal. Kolbeinn Tumason
bjó á Víðimýri og það er því vel við
hæfi að fjalla um þennan texta.
Hann er líka svo vel þekktur, lík-
lega eru fáir íslenskir forntextar
fluttir jafn oft nú á tímum.“
Myndi Kolbeinn
hrökkva í kút?
 Heyr himna smiður er góð heimild
um íslenskt mál fyrir 800 árum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Víðimýri Þar var Kolbeinn Tuma-
son búsettur á 12. og 13. öld.
Guðrún
Þórhallsdóttir
Heyr himna smiður
» Kolbeinn Tumason var goð-
orðsmaður og einn valdamesti
maður Norðurlands.
» Hann er talinn hafa ort Heyr
himna smiður áður en hann
hélt í Víðinesbardaga, þar sem
hann var drepinn.
» Heyr himna smiður er talinn
elsti sálmur Norðurlandanna.
» Meira en fimm milljónir hafa
horft á flutning hljómsveitar-
innar Árstíða á sálminum á
YouTube.
Icelandair heitir því að flugfélagið
verði stundvísara í ferðum til og frá
Glasgow í Skotlandi í nánustu
framtíð.
Flugvöllurinn í Glasgow var sá
völlur þar sem félagið stóð sig verst
í fyrra og þótti stundvísi þess mjög
ábótavant. Þetta kemur fram í frétt
hjá vef dagblaðsins Scotsman.
Þriðjungur allra flugferða var
meira en 15 mínútum á eftir áætlun
en meðalseinkun var 26 mínútur.
Andrés Jónsson, yfirmaður Ice-
landair á Bretlandi og Írlandi, seg-
ist í samtali við blaðið vonast til
þess að þetta verði lagað.
„Þetta ætlum við að bæta,“ sagði
Andrés.
Vélar Icelandair seinar til og frá Glasgow
Klettagörðum 5, 104 Reykjavík | stolpigamar@stolpigamar.is
Gámaleiga
Er gámur lausnin fyrir þig?
Við getum líka geymt gáminn fyrir þig
568 0100
stolpigamar.is
HAFÐU
SAMBAND
Búslóðageymsla ❚ Árstíðabundinn lager ❚ Lager ❚ Sumar-/vetrarvörur
Frystigeymsla ❚ Kæligeymsla ❚ Leiga til skemmri eða lengri tíma