Morgunblaðið - 29.08.2015, Blaðsíða 22

BAKSVIÐ
Ingvar Smári Birgisson
isb@mbl.is
Kærunefnd útboðsmála hef-ur úrskurðað að Hag-vangur ehf., fyrir höndþrettán aðila, að mestu
ríkisstofnana, hafi brotið gegn lög-
um um opinber innkaup og ramma-
samningi ríkisins um raforkukaup
með ólöglegu útboði vegna kaupa á
raforku. Opinbera fyrirtækið Orka
náttúrunnar ohf., dótturfyrirtæki
Orkuveitu Reykjavíkur, kærði út-
boðið og þurfa stofnanirnar þrettán
að greiða málskostnað Orku náttúr-
unnar sem nemur 450.000 krónum.
Opinbert fyrirtæki stöðvar
hagræðingu í ríkisrekstri
Nefndin taldi að aðilunum, sem
samanstanda af stofnunum eins og
Samkeppniseftirlitinu, Lands-
bókasafninu og Matvælastofnun,
væri ekki heimilt að leggja saman
áætluð raforkuinnkaup og virkja
þannig ákvæði í rammasamningi
sem heimilar örútboð. Örútboð er
innkaupaferli þar sem kaupendur
leita tilboða á meðal rammasamn-
ingshafa og lýkur ferlinu með samn-
ingi við þann bjóðanda sem leggur
fram hagkvæmasta tilboðið.
Í rammasamningnum kemur
fram að ef árleg innkaup á raforku
nema meira en 4 milljónum króna
beri að stofna til örútboðs sem nær
til rammasamningshafa. Hagvangur
taldi að stofnunum þrettán væri
heimilt að leggja saman áætluð ár-
leg innkaup sín, sem myndu þá
nema meira en 4 m. kr., og standa
saman að örútboði til að tryggja sér
betri kjör á raforku en stóðu til
boða í rammasamningnum. Þessu
hafnaði nefndin og sagði í úrskurði
sínum að innkaup kaupanda á orku
undir 4. m. kr. á ári skyldu fara
fram á þeim kjörum og skilmálum
sem skilgreindir höfðu verið í
rammasamningi. „Hafði ramma-
samningurinn þannig að geyma
ákveðna skilmála um innkaup kaup-
enda undir 4. m. kr,“ segir í úr-
skurðinum og var aðilunum óheimilt
að standa sameiginlega að örútboð-
inu.
Ríkiskaup læra af kærunni
Allar opinberar stofnir og fyr-
irtæki og mörg sveitarfélög eru að-
ilar að rammasamningnum og eru
hendur þeirra bundnar af honum.
Ríkisstofnanir gætu e.t.v. náð hag-
stæðari samningum með því að fara
í örútboð saman en þeim er það ekki
heimilt samkvæmt núverandi
rammasamningi um raforkukaup.
„Við munum taka þennan úr-
skurð og skoða orðalagið í hverjum
og einstökum rammasamningi þeg-
ar þeir verða endurnýjaðir. Í ljósi
úrskurðarins munu Ríkiskaup skoða
hverju sinni við gerð rammasamn-
ingsútboðs hvort hagkvæmt er að
kveða á um heimild til sameig-
inlegra innkaupa,“ segir Halldór Ó.
Sigurðsson, forstjóri Ríkiskaupa, og
bætir svo við að rammasamn-
ingakerfi ríkisins sé í stöðugri þró-
un. Ýmist komi ábendingar um hvað
mætti fara betur í gegnum kærur
eða eftir öðrum leiðum.
Brynjar Stefánsson, forstöðu-
maður sölu- og markaðsmála hjá
Orku náttúrunnar, segir að fyr-
irtækið fagni samkeppni en þarna
hafi ekki verið spilað eftir leik-
reglum, eins og kærunefnd út-
boðsmála hafi staðfest.
Aðspurður telur Brynjar
ekki að kæran muni hafa áhrif
á viðskipti fyrirtækisins, þrátt
fyrir að viðskiptavinir fyrirtæk-
isins hafi verið kærðir fyrir
að leita að og semja um
betri kjör en þeim
stóðu til boða.
Ríkisstofnanir deila
við Orku náttúrunnar
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Dótturfyrirtæki Ríkisfyrirtækið Orka náttúrunnar kærði fjölmargar rík-
isstofnanir fyrir að hafa farið í útboð við kaup á raforku til að fá betri kjör.
22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fjár-mála-stjórn í
höfuðborginni er
í ólestri. Í hálfs-
ársuppgjöri
borgarinnar er
afkoma lakari en gert var
ráð fyrir á nánast öllum víg-
stöðvum, fyrir utan það
kannski helst að bílastæða-
sjóður skuli rekinn með
meiri afgangi en ætlað var.
Það segir kannski sína sögu
að sú stofnun, sem fæst við
að sekta borgarbúa skuli
helst dafna hjá borginni.
Verst er staðan á þeim hluta
borgarsjóðs, sem fjármagn-
aður er með skattfé, A-
hluta. Hann var rekinn með
þriggja milljarða króna
halla. Það var 1,8 milljörð-
um meiri halli en gert var
ráð fyrir.
Þessi halli er þeim mun
ískyggilegri sem skatttekjur
voru nokkurn veginn jafn-
miklar og ráð hafði verið
fyrir gert. Augljóst er að
þessi þáttur rekstrar borg-
arinnar hefur farið úr bönd-
um og óverjandi að þessi
skuli vera staðan þrátt fyrir
að innheimt sé hæsta leyfi-
lega útsvarshlutfall. Sú
skrúfa verður ekki hert
frekar.
Í greiningu Fjármálastofu
borgarinnar eru ýmsar at-
hugasemdir gerðar við
reksturinn og hvatt til að-
gerða og ráðdeildar. Reynd-
ar er orðalagið nokkuð kurt-
eislegt því þar segir um
A-hlutann „…kallar þessi
niðurstaða á viðbrögð í fjár-
málastjórn borgarinnar“.
Það er síst ofmælt og
verður vonandi til að vekja
menn til dáða þótt ekki sé
fast að orði kveðið.
Til B-hluta rekstrar borg-
arinnar teljast sjálfstæð fyr-
irtæki á borð við Orkuveit-
una, Faxaflóahafnir og
Strætó, sem að stofni til
eiga að vera fjármögnuð
með þjónustutekjum. Þar
var árangurinn einnig lakari
en gert var ráð fyrir. Munar
þar hálfum milljarði.
Samkvæmt hálfsárs-
uppgjörinu var niðurstaðan
á A- og B-hluta 300 milljóna
króna afgangur. Gert hafði
verið ráð fyrir 2,1 milljarði í
afgang. Munar 1,8 millj-
örðum.
Þegar rekstur borg-
arsjóðs fyrir árið í fyrra var
endanlega gerður upp í vor
kom í ljós að hann hafði ver-
ið rekinn með 2,8 milljarða
halla þannig að lausatökin í
rekstrinum halda
áfram.
Hægt er að
finna ýmsar
ástæður fyrir
þessari stöðu. Til
dæmis hefur
lækkun álverðs komið sér
illa fyrir Orkuveituna. Það
breytir ekki því að heildar-
staðan er áhyggjuefni og
spurning hvernig borgar-
stjórnarmeirihlutinn ætlar
að bregðast við.
Frétt á forsíðu Morgun-
blaðsins í gær gefur vís-
bendingu um hvaða leiðir
koma fyrst upp í hugann þar
á bæ. Þar var greint frá
nýrri gjaldtöku fyrir stækk-
un húsnæðis og nýbygg-
ingar upp á 14.300 krónur á
fermetra þar sem á að þétta
byggð eins og nú stendur til
dæmis til í Vogahverfi.
Gjaldið samsvarar 1,43
milljónum á 100 fermetra
íbúð og augljóst að það mun
fara beint í verð á íbúðum.
Það skýtur skökku við að
ráðist skuli í þessa gjald-
heimtu á sama tíma og
ítrekað er lýst yfir því að
stefna borgarinnar sé að
auka eigi framboð á ódýrari
híbýlum til að leysa úr raun-
um ungs fólks í húsnæðis-
vanda. Ráðstafanir af þessu
tagi eru fremur ætlaðar til
að flæma ungt fólk í burtu
en laða það að.
Nú eru umbrotatímar í
Reykjavík. Nánast daglega
berast fréttir af að reisa eigi
ný hótel og aftur eru hafnar
framkvæmdir í hverfum,
sem um skeið voru kennd
við reimleika.
Forsætisráðherra benti á
þær miklu breytingar, sem
nú eiga sér stað, í pistli á
netinu í fyrradag. „Allt það
versta við skipulagsnálgun
eftirstríðsáranna skýtur nú
upp kollinum á ný,“ segir
hann í pistlinum og bætir
við annars staðar að það
„gerist eftir að við höfum
öðlast meira en hálfrar ald-
ar reynslu til að læra af og
séð hvernig óheft sókn í fer-
metra og fjármagn getur
farið með borgir“.
Borgir taka óhjákvæmi-
lega breytingum, en þær
verða vera í takti við það
sem fyrir er og mega ekki
verða til þess að Reykjavík
glati sérkennum sínum og
þar með aðdráttarafli.
Það er þörf á nýjum
áherslum í borginni, fastari
tökum á fjármálum og fram-
tíðarsýn. Borgarbúar eiga
betra skilið.
… kallar þessi nið-
urstaða á viðbrögð í
fjármálastjórn borg-
arinnar}
Óreiða í borginni
E
itt þrálátasta vandamál Íslands er
hvað við erum fá. Jújú, það hefur
alveg sína kosti eins og þann að
við erum bezt í heimi miðað við
höfðatölu í nánast öllu. Ókost-
irnir eru hins vegar langtum fleiri. Stærðar-
hagkvæmni er sjaldnast hugtak sem hægt er
að nota um neitt á Íslandi. Höfuðborgarsvæðið,
þar sem 60% íslendinga búa, er litlu fjölmenn-
ara en 10. hverfi Vínarborgar.
Undanfarið hefur straumur flóttafólks til
Evrópu frá stríðshrjáðum löndum fangað at-
hygli fjölmiðla. Straumurinn er slíkur að Ang-
ela Merkel segir hann þann mesta í álfunni frá
síðari heimsstyrjöld. Kanslarinn tekur stöðu
með flóttafólki, þar sem hún fordæmir haturs-
orðræðu í heimalandi sínu í garð þess. Seinnastríðs-
orðræða hefur verið endurvakin í þessari umræðu, því
Evrópa hefur verið uppnefnd evrópska virkið eða For-
tress Europe, Festung Europa eins og hún var kölluð í
áróðursstríði síðari heimsstyrjaldar. Bæði andstæðingar
frjálsrar ferðar flóttafólks um landamæri Evrópu sem og
stuðningsmenn hafa gripið þetta hugtak á lofti. Sumum
finnst ekki nóg gert til að halda fólki utan ríkja Evrópu,
öðrum of mikið.
Við hér á litla Íslandi, svo langt frá heimsins vígaslóð,
verðum lítið vör við þennan straum fólks sem margt hvert
var ofsótt í heimalandi sínu. Við tengjum ekki við viðfangs-
efnið nema í örskotsstund þegar við heyrum fréttir af því
að íslenskt varðskip í leigu hjá Frontex bjargar mörg
hundruð manns frá drukknun. Svo höldum við áfram að
gera grín að röðinni við Dunkin’ Donuts – helst
á meðan við stöndum í henni miðri.
Við Íslendingar erum nú samt alveg að gera
okkar. 50 „kvótaflóttamenn“, það er ekkert
smá-flott hjá okkur! Það er að vísu alveg mjög
smá, ekki nema brot af prósenti þó mjög fá-
mennrar þjóðar, og skrýtið að sveitarfélög sem
orga á stóriðju og flutning opinberra starfa út á
land keppist ekki við að fá þetta fólk til sín.
Eins og ég sagði hér í upphafi, við erum allt
of fá. Rekstrareiningin Ísland er afleit þegar
kemur að því að reka sjúkrahús í fremstu röð,
sérhæfða verslun, almenningssamgöngur og
svona mætti lengi telja. Lausnin á þessum
vanda er hvort tveggja mjög einföld og nánast
óframkvæmanleg. Við þurfum að fjölga Íslend-
ingum. Þegar kynslóðin sem erfa mun landið virðist hafa
meiri áhuga á eigin frama, menntun og skemmtun heldur
en að eignast einn varamannabekk af börnum – og skyldi
engan undra – þá þarf þessi fjölgun að koma að utan. Fátt
betra gæti hent en að Íslendingum fjölgaði um svona
700.000 á næstu áratugum, helst dreift hlutfallslega. Þann-
ig yrðu íbúar Akureyrar 60.000 og höfuðborgarsvæðisins
600.000. En, verst að „þetta fólk“ er ekki réttum megin í
litapallettunni, réttrar trúar eða getur rakið ættir sínar í
beinan karllegg til Þorgeirs Ljósvetningagoða. Aðeins við
sem fæddumst hér fyrir tilviljun, og fólk sem er okkur
þóknanlegt, megum sitja í fámenni okkar að þessu vind-
barða grjóti. Annars gæti borgin fyllst af litlum veit-
ingastöðum sem selja allskonar óíslenskan mat og skila
hagnaði í þokkabót. gunnardofri@mbl.is
Gunnar Dofri
Pistill
Arfhrein, kristin og hvít
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Guðlaugur Þór Þórðarson,
varaformaður fjárlaganefndar,
telur framgöngu Orku náttúr-
unnar vera sérstaka. „Mér
finnst áhugavert að opinbert
fyrirtæki sé að reyna að koma
í veg fyrir samkeppni. Þetta
er nákvæmlega það sem hefur
verið lagt upp með að op-
inberum fyrirtækjum að gera,
sérstaklega ef þau eru smá,
að steypa sér saman til að ná
hagstæðari innkaupum. Á
sama hátt sýnist manni þegar
maður lítur á þetta að þetta
er líka hæpið út frá hags-
munum fyrirtækisins, því
að ef niðurstaðan stend-
ur eins og hún er, þá eiga
öll opinber fyrirtæki að
fara með viðskipti sín frá
Orkuveitu Reykjavíkur
(OR) og í Orkusöl-
una,“ segir Guð-
laugur
Fari frá OR í
Orkusöluna
SPARNAÐUR SKATTFJÁR
Guðlaugur Þór
Þórðarson