Þjóðmál - 01.06.2008, Blaðsíða 71
Þjóðmál SUmAR 2008 69
iske. riksforbund,.NSR,.og.Arbeiderpartiet.
eða. jafnaðarmannaflokkurinn,. en. einnig.
nokkrir.smærri.flokkar ..NSR.hefur.lengst.af.
verið.í.meirihluta.með.litlu.flokkunum.en.í.
fyrrahaust.fannst.Aili.Keskitalo,.þáverandi.
forseta.þingsins,.og.fylgismönnum.hennar,.
að.samstarfið.væri.orðið.svo.þreytt.og.þörfin.
á.breytingum.svo. rík. að.nauðsynlegt.væri.
að. slíta. samstarfi.NSR.og. litlu.flokkanna ..
Jafnaðarmenn. mynduðu. þá. meirihluta.
með.litlu.flokkunum .
Á. yfirstandandi. kjörtímabili. eru. konur.
í. fyrsta. sinn.fjölmennari. en.karlar. á. Sama-
þinginu.í.Noregi ..Keskitalo.segir.að.Samar.í.
Noregi.hafi.almennt.séð.sterkari.réttarstöðu.
en. Samar. í. hinum. norrænu. löndunum. og.
þeim.hefur.vaxið.mjög.ásmegin.á.síðustu.tíu.
til. tuttugu. árum .. Samar. séu. mun. sýnilegri.
en.áður.og.mæti.almennt.miklum.skilningi.
í.Noregi ..En.það.hafi.á.hinn.bóginn.orðið.
til. þess. að. vekja. andúð. á. réttindabaráttu.
Sama ..Þannig.hafi.til.dæmis.Hægriflokkur-
inn. og. miðjuflokkurinn. Fremskridtspartiet.
nú. beinlínis. á. stefnuskrá. sinni. að. draga. úr.
réttindum. Sama. og. leggja. niður. samískar.
stofnanir,.Sama-útvarpið,.samíska.háskólann.
og.Sama-þingið .
Það.er.því.ekki.aðeins. í.auðlindamálum.sem.Samar.þurfa.að.berjast.fyrir.réttind-
um.sínum ..Samar. eiga. til.dæmis. rétt. á.því.
að.fá.menntun.á.móðurmáli.sínu,.hvort.sem.
er. í. leikskóla,.grunnskóla.eða.menntaskóla,.
en.það.fæst.ekki.baráttulaust ..Foreldrar.verða.
stundum.að.leggja.mikið.á.sig.til.að.fá.þessi.
réttindi.virt,.að.sögn.Aili.Keskitalo,.og.gildir.
það. víðast. hvar. í. Noregi,. annars. staðar. en.
í. Kautokeino. og. Karasjok .. Í. Alta,. stærsta.
bænum. í. Finnmörku,. þurftu. foreldrar. til.
dæmis.að.setja.á.fót.einkarekinn.leikskóla.fyrir.
70–80.samísk.börn,.þar.sem..sveitarstjórnin.
lét. undir. höfuð. leggjast. að. tryggja. þessum.
börnum.sín.lögbundnu.réttindi .
Í. réttindabaráttunni. er. Sömum. ofarlega.
í. huga. ILO169-samþykktin. sem.fjallar.um.
réttindi. frumbyggja .. Norsk. stjórnvöld. hafa.
skuldbundið.sig.til.að.veita.Sömum.ákveðin.
lágmarksréttindi.en.það.hafa.sænsk.og.finnsk.
stjórnvöld.ekki.gert ..En.þótt.hlutur.Sama.sé.
mun.betri.í.Noregi.en.í.Svíþjóð.og.Finnlandi.
er.enn.langt.í.land,.að.sögn.Aili.Keskitalo,.að.
baráttumál.Sama.séu.þar.í.höfn .
„Það.eru.ekki.allir.Samar.sem.fá.þá.þjón-
ustu. sem. þeir. eiga. rétt. á,“. segir. hún:. „Það.
gengur. vel. á. svæðum. þar. sem. samískur.
íbúakjarni.er.sterkur.en.ég.veit.um.foreldra.
sem. hafa. unnið. að. því. í. fjölda. ára. að. fá.
samíska.kennslu.fyrir.börnin.sín ..Það.er.oft.
við.ramman.reip.að.draga.og.krefst.skilnings.
frá. skólastjórnendum. og. sveitarstjórnum ..
Börnin. þurfa. til. dæmis. ekki. aðeins. að. fá.
samískumælandi. kennara. heldur. einnig.
námsefni. á. samísku .. Réttindi. Sama. kunna.
sums. staðar. að. vera. góð. á.pappírnum.en. í.
raunveruleikanum.er.upp.og.ofan.hvort.þau.
eru.virt,“.segir.Aili.Keskitalo .
Aili. Keskitalo,. fyrrverandi. forseti. samíska. þingsins,.
býr.í.Kautokeino ..Keskitalo.leiddi.samstarf.NSR.við.
litlu. flokkana. þar. til. í. árslok. að. henni. fannst. vera.
kominn.tími.til.breytinga .
Ljósm ..Magnus.Fröderberg/Nordbild ..