Þjóðmál - 01.06.2008, Side 94

92 Þjóðmál SUmAR 2008
inngangi.kemur.fram,.að.hann.lítur.á.bók.
sína. sem. framhald. þeirrar. verslunarsögu,.
sem. sögð. er. í. IV .. bindi. Sögu Ísafjarðar og
Eyrarhrepps hins forna.og.höfundur.þessara.
lína. ritaði .. Bók. Jóns. Páls. nær. þannig. yfir.
u .þ .b .. hálfa. öld. og. á. því. tímabili. urðu.
gríðarlegar.breytingar.á.allri.verslun.á.Ísafirði,.
og. reyndar. í. flestum. kaupstöðum. hér. á.
landi ..Það.átti.ekki.aðeins.við.um.fyrirtækin.
sjálf,. uppbyggingu. þeirra,. starfssvið. og.
rekstrarfyrirkomulag,. heldur. einnig. og.
ekki.síður.um.hlutverk.þeirra.í.bæjarlífinu.
og. samband.kaupmanna.og.viðskiptavina ..
Þessu. lýsir. Jón.Páll. á. skemmtilegan. hátt. í.
upphafi.bókarinnar.(bls ..7):
Um.miðbik. liðinnar. aldar. voru. smáverzlanir.
með. matvöru. og. annan. varning. víðsvegar.
um. Ísafjarðarbæ,. flestar. í. einkaeign .. Í.
miðbænum. var. svo. Kaupfélag. Ísfirðinga.
með. sína. deildaskiptu. verzlun. og. útibú. í.
efri-.og.neðribænum .. Í.þessar. verzlanir. töltu.
húsmæður. bæjarins. og. fylltu. innkaupanetin.
og. ræddu. við. afgreiðslumanninn. um. lífið.
og. tilveruna,. eða. sendu.krakkana,.þegar.þær.
komust. ekki. sjálfar .. Stærri. verzlanirnar. voru.
sumar. með. starfandi. utanbúðarmenn,. sem.
sóttu.vörur.á.skipaafgreiðslurnar.og.önnuðust.
aðdrætti. fyrir. verzlunina,. á. handkerru. á.
sumrin. en. sleða. á. veturna .. Sendiferðabílar.
voru.ekki.komnir.til.sögunnar.á.þessum.tíma ..
Á.leið.sinni.tóku.þeir.vegfarendur.oft.tali.og.
gaukuðu.að.þeim,.að.eftir.hádegið.væri.von.á.
þessari.vörutegund.í.verzlunina ..Það.var.hluti.
af. auglýsingastarfsemi. þess. tíma .. Nú. er. allt.
orðið.breytt.og.húsmæður.bæjarins.eiga.þess.
ekki. kost. lengur. að. ræða. við. kaupmanninn.
sinn. um. lífsgátuna. og. utanbúðarmennirnir.
eru.ekki.lengur.hluti.af.bæjarmyndinni ..Tvær.
stórverzlanir. hafa. nú. tekið. við. að. sjá. fyrir.
þörfum.og.óskum.bæjarbúa.með.matvörur.og.
annan.neyzluvarning ..Enn.þá.eru.þó.starfandi.
nokkrar.sérverzlanir,.sem.þjónusta.bæjarbúa.á.
sínu.sérsviði.og.tvö.bakarí.brauðfæða.bæjarbúa.
og.selja.þeim.kökur.og.„krydderi“ ..Óneitanlega.
er.mannlífið.þó.fátæklegra.en.áður.hvað.þetta.
varðar,.en.tímarnir.breytast.og.þróunin.heldur.
áfram.á.þessu.sviði.sem.öðrum ..Við.því.verður.
ekki.spornað,.enda.ekki.ástæða.til .
En. breytingarnar. urðu. ekki. síður. í. öllu.
umhverfi.verslunarinnar.og.þeim.aðstæðum,.
sem.henni.var.gert.að.starfa.við,.á.því.tímabili.
sem.þessi.bók.tekur.til ..Þegar.sagan.hefst.er.
verslunin.enn.tiltölulega.frjáls.og.til.muna.
frjálsari.en.á.4 ..áratugnum ..Það.stafaði.öðru.
fremur. af.því. að. á. stríðsárunum.neyddust.
íslensk.stjórnvöld.til.þess.að.slaka.verulega.
á.höftum.og.hömlum,.ekki.síst.vegna.hins.
fjölmenna.erlenda.herliðs,. sem.hér.dvaldi,.
og.aðflutninga.til.þess ...En.sú.dýrð.stóð.ekki.
lengi .. Stríðsgróðinn. var. uppurinn. þegar.
á. árinu. 1946,. gjaldeyris-. og. vöruskortur.
blasti. við .. Þá. hófst. nýtt. haftatímabil,. enn.
verra. en. hið. fyrra,. og. stóð. allt. til. 1959.
þótt.nokkuð.væri.að.sönnu.slakað.á.þegar.
kom. fram. yfir. miðjan. 6 .. áratuginn .. Með.
viðreisnarstjórninni,. sem.mynduð.var. árið.
1959,.breyttist.flest.til.hins.betra,.en.þó.er.
vart. hægt. að. segja,. að. íslenskt. viðskiptalíf.
hafi.búið.við. sömu.aðstæður.og. tíðkuðust.
annars.staðar.á.Vesturlöndum.fyrr.en.kom.
fram.yfir.1990 .
Jón.Páll.Halldórsson.viðhefur.þá.aðferð,.að.
lýsa.fyrst.almennum.þáttum.í.sögu.verslunar.
á. Ísafirði. og. íslensku. viðskiptaumhverfi. á.
tímabilinu.1944–1993 ..Hann.hefur. frásögn.
sína.á.því.að.segja.frá.uppbyggingu.miðbæja-
rins.á.Ísafirði,.sem.var.aðalverslunarhverfi.bæj-a-
ins ..Síðan.tekur.við.rækileg.umfjöllun.um.þró-
un.verslunar.og.viðskiptahátta,.allt.frá.hafta-
tímabili.eftirstríðsáranna.og.þar.til.stórmark-
aðir.komu.til.sögunnar.undir.lok.tímabilsins .
Að. þessari. umfjöllun. lokinni. hefst.
það,. sem. kalla. má. meginefni. bókarinnar,.
frásögn.af.verslun.og.verslunarfyrirtækjum.
á.Ísafirði.á.árabilinu.1944–1993 ..Þar.hefur.
höfundur. þann. hátt. á. að. fjalla. um. hverja.
grein. verslunarinnar. fyrir. sig,. sérstakur.
kafli. er. um. matvöruverslanir,. annar. um.
vefnaðarvöru-. og. fataverslanir,. þriðji.
um. bóka-. og. ritfangaverslanir. o .s .frv .. Í.