Iðjuþjálfinn - 01.06.2014, Blaðsíða 28

28
tímar á dag. Konurnar unnu bæði á
einstaklingsgrunni og í hópavinnu.
Einstaklingsvinnan var í formi
ráðgjafaviðtala, svæðameðferðar,
höfuð beina­ og spjaldmeðferðar, sál ­
fræðiviðtala, fjármálaráðgjafar, djúp­
slökunar og fjölskyldumeðferðar.
Hópa vinnan samanstóð af fræðslu,
sjálfsstyrkingu, líkamsvitund, hreyfingu
og sálfræðihóp einu sinni í viku. Að auki
var boðið upp á nýjung í haust sem var 30
tíma listasmiðja hjá Bryndísi Arnardóttur
listakonu sem fór fram á vinnustofu
hennar í verslunarmiðstöðinni Sunnu-
hlíð. Sú vinna gafst mjög vel og
jók mikið sjálfstraust kvennanna. Á
endurhæfingartímabilinu settu þær
tvisvar sinnum upp sýningu á verkum
sínum í geðræktarmiðstöðinni Grófinni.
Við upphaf og lok
endurhæfingarinnar
var líkamleg, félagsleg
og andleg heilsa hvers
skjólstæðings metin
eftir eftirtöldum mats­
tækjum; ASEBA
(Achenbach System of
Empirically Based Assessment), sem er
annars vegar sjálfsmat og hins vegar mat
náins aðstandenda, Heilsutengd lífsgæði
og DASS (Depression Anxiety Stress
Scales;) þar sem skjólstæðingurinn metur
sig sjálfur. Í lok endurhæfingarinnar var
gerður samanburður á mælingunum og
metinn árangur hjá hverri og einni konu
og farið yfir hann með henni.
Fagaðilar sem komu að Gæfusporunum
voru: iðjuþjálfi, félagsráðgjafi, sál-
fræðingur, hjúkrunarfræðingur, fjöl­
skyldu meðferðarfræðingar, heilsuþjálfi,
sjúkraþjálfarar og svæðanuddari.
Aðkoma mín sem iðjuþjálfi og fjöl-
skyldumeðferðarfræðingur að Gæfu­
sporunum var með margvíslegum hætti.
Ég sá um utanumhald og skipulag
þessa úrræðis sem fólst í því að búa
til 14 vikna áætlun sem hægt væri að
fylgja eftir. Þegar skipuleggja á úrræði
sem þetta getur verið flókið að finna
út hvað hentar til úrvinnslu úr slíkum
áföllum því um er að ræða mjög brotna
einstaklinga. Vanda þarf vel valið á
fræðslu, hreyfingu, sjálfsstyrkingu
og hvernig á yfirhöfuð að nálgast
viðfangsefnið. Sumar kvennanna
í Gæfusporunum höfðu glímt við
kynferðislega misnotkun í mörg ár og
jafnvel áratugi. Það var því ekki einfalt
mál fyrir þær að takast á við þetta
verkefni og flestar höfðu aldrei opnað
á sín mál í svo stórum hópi. Það er því
fyrir öllu að hópurinn nái vel saman og
traust er undirstaðan að árangri. Þótt
hópurinn væri að mestu leyti í mínum
höndum komu ýmsir aðrir fagaðilar að
vinnunni með mér. Sú samvinna var mér
mjög dýrmæt og mér fannst mikilvægt
að geta speglað mig í öðru fagfólki
með samráði og fengið stuðning þegar
á þurfti að halda. Einu sinni í viku var
tekið fyrir ,,líðan og spjall“ þar sem
konurnar fengu tækifæri til að tjá sína
líðan og hvað væri að gerast í þeirra
úrvinnslu hverju sinni. Konurnar sögðu
einnig sögu sína og fengu til þess frjálsar
hendur. Sem dæmi þá máttu þær skrifa
söguna niður, segja hana í spuna, lesa
upp af tölvu, tjá hana í máli og myndum
o.s.frv. Það var alveg ótrúlegt að sjá
hvað saga hverrar og einnar konu hafði
mikil áhrif á hinar í
hópnum. Með því að
segja söguna gerðist
ýmislegt, þær gátu
t.d. speglað sig hver í
annarri, stutt hver aðra,
samsamað sig öðrum
með svipaða reynslu,
losað út reiði, biturleika, sorg og fleira.
„Að geta sagt frá“ er ákveðin lausn því
vanalega er það „það“ sem þolendum
kynferðisofbeldis er uppálagt að gera
ekki því þá gæti eitthvað hræðilegt gerst
hjá þeim sjálfum eða fjölskyldu þeirra.
Sögurnar voru sagðar með skipulögðum
hætti og þess á milli var brotið upp með
ýmiskonar hópefli. Nauðsynlegt er að
geta brotið upp og hlegið og skemmt
sér þess á milli sem djúp sálræn vinna
á sér stað.
Ég var ráðgjafi hjá öllum konunum
nema einni. Í stuttu máli fólst sú vinna
í því að halda utan um mál hverrar og
einnar, fara yfir niðurstöður matstækja
og hjálpa þeim með fyrirgreiðslu annars
staðar í kerfinu. Einnig að taka hverja
og eina í regluleg viðtöl og var mjög
mismunandi hversu oft þær þurftu á
því að halda. Sumar þurftu stuðning
í hverri viku og aðrar á þriggja vikna
fresti. Af þeirri fræðslu sem boðið var
upp á sá ég t.d. um það sem viðkom
markmiðum, valdeflingu, iðjumynd,
fjölskyldutengslum og ýmsum grímum
sem settar eru upp í daglegu lífi. Auk
þess sá ég um fjölskyldumeðferð hjá
þeim sem þess óskuðu. Það kom einnig
í minn hlut að halda samráðsfundi
um gang mála í upphafi námskeiðsins,
um miðbik þess og í lokin með þeim
fagaðilum sem að því komu.
Staða kvennanna eftir námskeiðið
Sumar kvennanna í
Gæfusporunum höfðu
glímt við kynferðislega
misnotkun í mörg ár og
jafnvel áratugi
er eftirfarandi: Þrjár af þeim héldu
áfram eftir áramótin inn í úrræði
hjá SN sem nefnist EtnaATV og er
tenging við vinnumarkaðinn. Ein
fór í annað úrræði hjá SN sem heitir
Virkni og Vellíðan-framhald og stefna
þær allar fjórar út á vinnumarkaðinn
að þeim úrræðum loknum. Ein er
komin í tímabundna afleysingavinnu,
tvær konur ákváðu að fara í skóla í
framhaldi af Gæfusporunum, tvær eru
öryrkjar, önnur með MS­sjúkdóminn
og getur ekki unnið sökum þess en hin
starfar í sjálfboðavinnu í Grófinni -
geðræktarmiðstöð.
Að lokum er mér ofarlega í huga hversu
vel iðjuþjálfanámið hefur nýst mér í
minni vinnu hjá SN sem og reynsla
mín í gegnum lífið af ýmsum sálrænum
áföllum sem ég hef gengið í gegnum og
þurft að takast á við. Ég hef löngum
hvatt mína nema í verknámi í iðjuþjálfun
að hafa það hugfast meðan á náminu
stendur, „hvar get ég nýtt menntun
mína?“ Því í raun er iðjuþjálfanámið
svo fjölbreytt og praktískt að það
er hægt að nýta það á margan hátt á
ólíkum vinnustöðum. Til viðbótar við
menntunina er það kjarkur, þor og trú
á sjálfum sér og að geta notað sjálfa/n
sig sem verkfæri sem þarf til að fara
áfram með inn í vinnu. Það var mjög
athyglisvert að sjá niðurlútar konur
með litla sem enga sjálfsmynd koma
inn í Gæfusporin að hausti sem um
jól gengu út beinar í baki og fullar af
von. Að slíkt úrræði sem Gæfusporin sé
til er mikið skref í rétta átt til hjálpar
þeim sem hafa orðið fyrir kynferðislegri
misnotkun einhvern tíma á lífsleiðinni.
Mikilvægt er að hafa þennan valkost
fyrir einstaklinga til að geta unnið úr
margra ára, jafnvel áratuga áföllum,
eins og var reynsla sumra í hópnum.
Að sögn þeirra kvenna sem voru í
Gæfusporunum 2013 var það ótrúleg
leið til bata að vinna svo náið saman í
hóp og geta bæði speglað sig og haft
stuðning af öðrum hópmeðlimum.

Heimildaskrá
Sigrún Sigurðardóttir (2007). Kynferðisleg
misnotkun og önnur sálræn áföll í æsku og
áhrif þeirra á heilsufar og líðan kvenna.
Fyrirbærafræðileg rannsókn. Akureyri:
Háskólinn á Akureyri.
http://hdl.handle.net/1946/719
Sigrún Sigurðardóttir (2011). Þróun
þverfaglegra meðferðarúrræða fyrir þolendur
kynferðislegs ofbeldis í æsku.Uppbyggingar­ og
þróunarverkefni í starfsendurhæfingu.