Skólavarðan - 01.04.2007, Blaðsíða 4

4
LEIÐARI
EFNISYFIRLIT
SKÓLAVARÐAN 3.TBL. 7. ÁRG. 2007
Forsíðumynd: Lifandi bókasafni í Húsaskóla.
Auglýsingar: Stella Kristinsdóttir
stella@ki.is / sími 595 1142 eða 867-8959
Prentun: Svansprent
Skólavarðan, s. 595 1118 (Kristín) og 595 1119 (Helgi).
Laufásvegi 81, 101 Reykjavík
Kæri frambjóðandi til Alþingiskosninga! 3
Formannspistill eftir Elnu Katrínu Jónsdóttur
Þú skalt ekki sofa í rúmi ... með rúmfötum 4
Á síðustu metrunum 5
Gestaskrif eftir Aðalstein Eiríksson
Stærðfræðisafnið Mathematikum 7
Enginn getur allt, allir geta eitthvað 10
Þverþjóðlegt starf í Lyngholti á Reyðarfirði
Vísindasjóður FF og FS – nýjungar vorið 2007 11
Á kafi í tónlist! 12
Málþing um samstarf tónlistarskóla og leikskóla
Stjórnun og forysta í skólaumhverfi - nýtt nám 14
Nám á skilum grunn- og framhaldsskóla, framhaldsskólanám 16
- róttækar umbótatillögur. Fyrsta grein í nýjum greinaflokki
um íslenska menntun, menntastefnu og menntapólitík
Kjaramál: Endurmenntun grunnskólakennara 20
Lifandi bókasafn í Húsaskóla 22
Fólk stendur eitt og ræður illa við daglegt líf 24
Viðtal við Rannveigu Lund
Vinnukonur frelsisins 29
Smiðshöggið rekur Berglind Rós Magnúsdóttir
Menntun er undirstaða velferðar. Víðtækar og alþjóðlegar
undirtektir eru við þessa staðhæfingu. Í lögum og reglugerðum,
sáttmálum, skýrslum og öðrum skrifum er þessi samstaða
staðfest, beint eða óbeint. Engu að síður er langt í land með að
mannkynið allt geti sagt einum rómi: Ég naut menntunar. Hvað
þá að það geti sagt: Ég fékk (eða fæ) góða menntun. Með orðinu
menntun í þessu samhengi er alltaf átt við formlega menntun,
öðru nafni almenna menntun. Það er að segja: menntun sem á
sér stað í skólum og er almenn. Með velferð er átt við að fólki líði
og vegni vel, það geti um frjálst höfuð strokið, haft í sig og á, haft
nautn af lífinu, myndað sér og tjáð skoðanir sínar að vild, átt góð
samskipti við aðra, búið við góða heilsu, átt von um langa ævi,
geti lagt sitt af mörkum til framfara og framdráttar samfélagsins
og fengið stuðning þess þegar eitthvað hindrar að þetta nái fram
að ganga.
Þar sem menntun er undirstaða velferðar er ályktað sem svo að
hátt menntunarstig þjóða sé lykilatriði í lausn vandamála á borð
við fátækt, vinnuþrælkun barna og stétta- og kynjamismunun.
Það er því áhyggju- og jafnvel undrunarefni að síðastliðin tuttugu
ár hefur hlutfall þeirra barna sem ganga í skóla lækkað í mörgum
Þú skalt ekki sofa í rúmi ...
með rúmfötum
Ritstjóri: Kristín Elfa Guðnadóttir kristin@ki.is
Ábyrgðarmaður: Eiríkur Jónsson eirikur@ki.is
Umsjónarmaður félagatals: Sigríður Sveinsdóttir
sigridur@ki.is / sími 595 1115
Hönnun: Zetor ehf.
Ljósmyndir: Jón Svavarsson, nema annars sé getið
löndum, fjármagn til skólastarfs verið skorið niður, stéttskipting
aukist í aðgengi að námi og illa gengur að snúa vörn í sókn í
baráttunni við ólæsi. Hvernig stendur á þessu? Svarið er ekki
einhlítt en margt bendir til að markaðsvæðing menntunar eigi
stóran hlut að máli. Hugmyndafræði um menntun sem varning
og nemendur sem neytendur virðist að fenginni reynslu ekki
nógu vel til þess fallin að auka aðgengi fólks að námi og bæta
og jafna menntun.
Hérlendis er staðan auðvitað miklu betri en víðast hvar
annars staðar. Leikskólinn er viðurkenndur sem fyrsta skólastigið
og allur þorri íslenskra barna stundar þar nám. Með örfáum
undantekningum stunda landsmenn á aldrinum 6-16 ára nám í
grunnskóla. Og 96% ungs fólks sækir um vist í framhaldsskóla
eftir útskrift úr grunnskóla. Þetta lítur allt saman ágætlega út.
En við eigum langt í land. Brottfall úr framhaldsskólum er um
þriðjungur hvers árgangs. Fjölda barna og ungmenna líður illa
í skóla. Nemendur með fötlun hafa fábreytta möguleika til að
stunda nám. Margir fullorðnir eiga ekki möguleika á að fara í
nám, til dæmis vegna leshömlunar eða fjárskorts. Stuðningur
við fátækar fjölskyldur er lítill og mörg börn fara á mis við
allar tómstundir sem greiða þarf fyrir. Þau fara jafnvel ekki til
tannlæknis af því það er svo dýrt. Vegna plássleysis get ég ekki
haldið áfram en listinn er langur. Við verðum að taka ærlega til í
okkar garði ef við eigum að geta borið höfuðið hátt í samfélagi
þjóðanna. Þrátt fyrir allt ríkidæmið og fámennið erum við engan
veginn til fyrirmyndar. Því fer fjarri.
Íslensk menntaorðræða er brotakennd og á brauðfótum og
fyrir vikið er mikill skortur á almennri sátt um gildi menntunar og
inntak góðrar menntunar. Í framhaldi af því geta stjórnmálamenn
tiltölulega auðveldlega skotið sér undan því að lögfesta brýnar
umbætur og hrinda þeim í framkvæmd. Í málflutningi og
ákvarðanatöku um skóla eru alls konar fyrirvarar farnir að skjóta
upp kollinum, kannski vegna þess að hugurinn stendur fremur
til einkavæðingar, skjótra lausna og niðurskurðar en jöfnunar,
vandlegrar skoðunar og ágætis. Þetta minnir svolítið á Dýrabæ
eftir George Orwell. Lögin sem sett voru í upphafi og máluð á
hlöðugafl voru jafnaðarlög. Þau byggðu á réttlæti. En þegar
svínið Napóleon náði völdum var þeim breytt, hverju á fætur
öðru, í skjóli nætur.
Í 76. grein stjórnarskrár lýðveldisins Íslands segir: „Öllum skal
tryggður í lögum réttur til almennrar menntunar og fræðslu við
sitt hæfi. Börnum skal tryggð í lögum sú vernd og umönnun sem
velferð þeirra krefst.“ Hugtökunum menntun og velferð er steypt
saman í sömu grein og það er ekki að ástæðulausu. Þetta tvennt
er tengt órjúfanlegum böndum.
Kristín Elfa Guðnadóttir
Kristín Elfa Guðnadóttir