Skólavarðan - 01.04.2007, Blaðsíða 25

Skólavarðan - 01.04.2007, Blaðsíða 25
SKÓLAVARÐAN 3.TBL. 7. ÁRG. 2007 aðrir koma í greiningu til að fá staðfest að það séu ekki lestrarerfiðleikar sem hamla námsframvindunni og eru fegnir að fá slíkt svar. Hvað varðar fullorðna þá fer þeim fram í lestri á meðan á bóklegu námi stendur. Fullorðnir í atvinnulífinu eru oft við lítt lestrarhvetjandi aðstæður og eiga um fátt að velja ef þeir vilja verða betur læsir. Það eru nú eingöngu námskeið hjá Mími og öðrum símenntunarmiðstöðvum með svokallaðri Davis aðferð og er þá upp talið það sem í boði er og niðurgreitt af ríki. Mjög stór hluti þessa hóps eru ekki fjáðir einstaklingar og þurfa að fá niðurgreidda aðstoð. Hraðlestarskólinn hentar einnig sumum. Þetta er ekki nándar nærri nóg val. Það vantar sárlega fleiri tilboð fyrir fullorðna og niðurgreidd af hinu opinbera eins og gert er á hinum Norðurlöndunum. Þetta kemur fram í norrænni forkönnun á því hvað gert er fyrir fullorðna ólæsa á Norðurlöndum, en Háskólinn í Kaupmannahöfn leitaði til Lestrarsetursins með upplýsingaöflun á Íslandi. Skýrsla vegna forkönnunarinnar liggur fyrir og þar er staðfest að við Íslendingar gerum vægast sagt mjög lítið fyrir okkar fullorðna fólk. Það vakti sérstaka athygli mína að í Finnlandi eru námskeið fyrir fullorðna að hluta til kostuð af spilakassagróða og í Danmörku er viðurkennt að námskeið þurfa að taka mið af mismunandi lestrarstöðu og að þörf er á kennslu og þjálfun yfir langt tímabil til að breyta lestrarstöðu fullorðinna. Ég hugsa stundum til þessa fátæklega framboðs á námskeiðum þegar ég fæ illa læs tólf ára börn í athugun. Framtíðarmynd foreldra þeirra af því hvort þau verði læs er dökk og þeir eru skiljanlega kvíðnir. Undantekningar eru þau börn sem eiga foreldra sem hafa fjárhagsleg tök á að hætta að vinna eða draga úr vinnu til að vera heima að sinna þeim. Það eru talsverð brögð að því. Þessi börn klóra sig fram úr vandanum með öflugum stuðningi heiman frá en foreldrarnir standa afskaplega einir og eru óvissir í því hvernig þeir eiga að beita sér við aðstoðina. Ólæsir fullorðnir er fólk sem ræður ekki við texta sem fyrir ber í daglegu lífi, jafnvel ekki sjónvarpstexta. Þetta er hópur sem lítið er talað um.“ Einn af hverjum tólf ólæs? Þegar fólk hefur fengið greiningu hjá Rannveigu veitir hún ráðgjöf um hvað hentar viðkomandi best miðað við þau úrræði sem þó eru fyrir hendi. „Til dæmis hentar þeim verst stöddu að nota talgervil. Íslenskar bækur eru skannaðar og komið á tölvutækt form og talgervillinn les bókina, að vísu með svolítið eintóna tölvurödd. Þótt lestrarerfiðleikar sé ekki skilgreind fötlun á Íslandi þá er Sigrún Jóhannesdóttir á Tölvumiðstöð fatlaðra mjög viljug við að aðstoða þennan hóp til að ná tökum á þessari tækni og ég vísa fólki til hennar. Tölvumiðstöðin er ríkisrekin og aðstoðin því veitt að kostnaðarlausu. Eins getur fólk sótt enska talgervla á netið og svo er hægt að sækja danskan talgervil á vef sem er með slóðina adgangforalle.dk. Það er mikilvægt að nýta sér þetta ef unnt er, sumir eru duglegir að nota tölvu þrátt fyrir lestrarörðugleika en aðrir ekki. Þá þarf að vera einhver sem getur leiðbeint og ég býð ekki upp á það því þá er þetta orðið mjög dýrt fyrir fólk og það hefur ekki efni á þessu. Sú gleðilega breyting hefur þó orðið á síðustu árum að mörg stéttarfélög hafa komið að málinu og niðurgreiða greiningu fyrir fólk.“ Að sögn Rannveigar má ætla að um átta prósent fullorðinna hérlendis séu með lesblindu (dyslexíu) á háu stigi. Þessi tala er fengin frá starfshópi í mennta- málaráðuneytinu sem áætlaði hlutfallið út frá unglingum í PISA-rannsókninni árið 2000 og SIALS (Second International Adult Literacy Study) þar sem ólæsi fullorðinna var rannsakað víða um lönd, þó ekki hérlendis. Rannveig leggur áherslu á að koma þurfi upplýsingum og leiðbeiningum um hjálpartæki til fólks og nefnir þar meðal annars hljóðbækur. „Til þess að nýta sér hljóðbækur í því skyni að læra að lesa með þeim er best að fara á námskeið þar sem verklagið er kennt og fest. Þetta er enn eitt sem ætti að standa til boða og vera fólki að kostnaðarlausu en er það ekki,“ segir Rannveig. „Það er liður í sjálfshjálp við að ná betri tökum á lestri. Þetta er allt svolítið öfugsnúið. Á skólaárum eru lestreg börn sjaldnast viljug til að fara í sérstuðning úti í bæ eftir skóla. Þau vilja sem skiljanlegt er fá að leika sér með félögum sínum eftir skóla. Mótþrói er ekki góður jarðvegur til að læra og ná framförum. Svo eldast þessir krakkar og verða fullorðnir. Þá myndast hagstæður jarðvegur, fólk finnur fyrir vöntun sinni og vill virkilega vinna í málunum. En þá er lífsbaráttan komin til sögunnar og möguleikarnir á að fá kennslu við hæfi takmarkaðir. “ Fólk sogar allt í sig Ein tilraun hefur að sögn Rannveigar verið gerð til hópnámskeiðs fyrir fullorðna. Námskeiðið Skref til sjálfshjálpar í lestri og ritun var styrkt tímabundið af þróunar- sjóði í menntamálaráðuneytinu og haldið í samstarfi þess og Miðstöðvar símenntunar á Suðurnesjum veturinn 2004-2005. Rann- veig var þá í greiningarvinnu á Suður- nesjum og skipulagði og kenndi nám- skeiðið. „Það voru átta fullorðnir saman í hópi sem er náttúrulega miklu ódýrara en einstaklingsnámskeið. Þetta var mjög vel heppnað,“ segir Rannveig. „Fólki fór fram og það var ánægt. Það fann mikinn styrk af því að kynnast öðrum með sama vanda og var ekki í neinum feluleikjum hvert við annað. Ég mat námskeiðið bæði hlutlægt og út frá frásögnum fólksins og skrifaði um það skýrslu. Það er full ástæða til að halda áfram að bjóða hópnámskeið og þróa þau. Einnig er mikilvægt að meta árangur á fjölbreyttari hátt en út frá því hvort þátttakendum sjálfum finnist þeim hafi farið fram. Fullorðið fólk er svo yfir sig ánægt með hvaða stuðning sem er og sogar allt í sig. Það er því fyrirfram stillt inn á árangur og ætla má að þessi áhrif komi enn skýrar fram ef fólk þarf að reiða af hendi umtalsvert fé fyrir þjónustuna. Til þess að fá raunhæfa mynd af árangri er því brýnt að meta hann á fleiri forsendum en einungis út frá umsögnum þátttakenda. Það þarf að meta stig vandans hjá fólkinu í byrjun og í lokin og bera saman stöðuna fyrir og eftir. Önnur vinnubrögð eru ekki ásættanleg, hvorki fyrir einstaklinginn né kennarann. Skóli fyrir alla er ekki fyrir alla Ef grunnskólanum væri veitt það fé sem nú er varið af einstaklingum, stéttarfélögum og öðrum til að styrkja þá einhæfu lestrarkennslu fullorðinna sem nú er í boði tel ég að við myndum sjá góðan árangur. Ég var til dæmis með námskeið í gær fyrir byrjenda- og sérkennara um mat og kennslu. Í lokin sagði einn þátttakenda við mig: „Veistu það Rannveig, við vitum í flestum tilvikum þegar eitthvað er að. Vandinn er sá að 25 Í Finnlandi eru námskeið fyrir fullorðna að hluta til kostuð af spilakassagróða og í Danmörku er viðurkennt að námskeið þurfa að taka mið af mismunandi lestrarstöðu og að þörf er á kennslu og þjálfun yfir langt tímabil til að breyta lestrarstöðu fullorðinna. LESHÖMLUN

x

Skólavarðan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skólavarðan
https://timarit.is/publication/1179

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.