Skólavarðan - 01.04.2007, Qupperneq 18

18
SKÓLAVARÐAN 3.TBL. 7. ÁRG. 2007
vinnumarkaði hefur aðeins lágmarks-
menntun en annars staðar í Evrópu.
Við erum líka eftirbátar annarra þjóða
í iðn- og starfsmenntun svo ekki sé nú
minnst á afar fábreytta möguleika hér til
viðeigandi framhaldsnáms að loknu iðn-
og starfsnámi í framhaldsskóla.
UM UMBÆTURNAR
Hvernig eru þá tillögur nefndarinnar um að
framhaldsskólinn verði raunverulega fyrir alla?
Um nám á skilum skólastiga leggur nefndin
til að lögbinda rétt grunnskólanemenda til
að stunda nám í framhaldsskólaáföngum í
einstökum greinum, hvort sem það fer fram
innan grunnskólans eða framhaldsskólans.
Sett verði viðmið um hvenær nemendur
eru hæfir til þessa. Sama á við ef nemandi
lýkur grunnskólanámi sínu á styttri
tíma en tíu árum. Við þetta má bæta að
tillögur eru gerðar um að lögbinda rétt
grunnskólanemenda sem hafa stundað
framhaldsskólanám til að fá það metið inn
í nám sitt í framhaldsskóla og að námið
sé í samræmi við kröfur aðalnámskrár
framhaldsskólans. Það hefur ekki
verið þannig.
Nemanda að kostnaðarlausu
Á meðan nemandi er á ábyrgð grunnskólans
en stundar nám í framhaldsskólaáföngum
verði það honum að kostnaðarlausu, líka
þjónusta og námsgögn. Þetta á bæði við
um staðbundið nám og fjarnám. Þetta er
mjög þýðingarmikið því gjaldtaka fyrir
fjarnám er mikil og í þessu felst líka að
koma skikki á gæðamálin í fjarnáminu,
þjónustu skóla og réttindi og skyldur
nemenda. Ríki og sveitarfélög verði svo að
koma sér saman um kostnaðarskiptingu
vegna náms grunnskólanemenda í
framhaldsskólaáföngum.
Samræmd próf í tíunda
bekk verði lögð niður
Lagt er til að núverandi fyrirkomulagi á
inntöku nýnema inn í framhaldsskólann
verði breytt: Samræmd próf við lok
grunnskóla verði lögð niður í núverandi
mynd og kannaðir kostir þess og gallar
að taka upp einstaklingsbundin tölvu-
vædd könnunarpróf bæði fyrir efstu
bekki grunnskólans og fyrir framhalds-
skólanemendur. Þetta felur í sér allt aðra
hugsun en hingað til. Skoðuð verði staða
hvers nemanda í miklu víðara samhengi
en verið hefur, ekki bara á grundvelli
einkunna. Spurt verði hvað hver nemandi
hafi í farangrinum þegar hann hann hefur
nám í framhaldsskóla. Viðtöl verði tekin
við þá nemendur sem eru óákveðnir um
hvað þeir ætla sér með framhaldsskóla-
náminu.
Fræðsluskylda til átján
ára og einstaklingsmiðað
framhaldsskólapróf
Ef horft er inn í framhaldsskólann setur
nefndin fram mjög skýrar tillögur um
rétt nemenda til náms við hæfi í fram-
haldsskólum. Þar á meðal er mjög mikil-
væg og róttæk tillaga um að kveðið
verði á um fræðsluskyldu til átján ára
aldurs í framhaldsskólalögum og um skil-
greint 60-70 eininga einstaklingsmiðað
framhaldsskólapróf til að hækka hlutfall
brautskráðra úr framhaldsskóla.
Núna eiga nemendur kost á að hefja
nám í framhaldsskóla eins og áður kom
fram. Hér er gengið miklu lengra og lögð
áhersla á réttinn til náms við hæfi og að
ljúka skilgreindu námi en ekki bara réttinn
til að sitja á skólabekk. Hér eru því lagðar
miklu ríkari skyldur á herðar stjórnvöldum
og skóla varðandi jafnrétti til náms en við
eigum að venjast.
Réttur til framhaldsskólavistar
í hverfinu
Nefndin leggur líka áherslu á að nemendur
eigi rétt á framhaldsskólavist í hverfinu
sínu. Þessi grenndarréttur er mikilvægur til
að ráða bót á ástandinu eins og það hefur
verið á höfuðborgarsvæðinu þar sem
nemendur þurfa að fara miklar vegalengdir
til að sækja skóla frá heimili sínu, ef þeir þá
komast inn í þann skóla sem þeir kjósa sér.
Þetta merkir hins vegar ekki að allir skólar
eigi að kenna allt. Það er óraunhæft. Þetta
merkir að sá nemendahópur sem sækir
um tiltekinn skóla fái námsframboð við
sitt hæfi og að skólar komi til móts við
mismunandi þarfir einstakra nemenda og
nemendahópa eins og unnt er. Skólarnir
horfi þá yfir grenndarumhverfi sitt og
hugi meira að þörfum þeirra nemenda
sem þar búa. Einstakir skólar og stjórnvöld
geri samninga um þetta verkefni.
Með þessu er lagt til að horfið sé frá
hugmyndinni um allt landið sem einn
námsmarkað og skref tekið aftur inn í
hverfaskipulagið. Með þessu móti geta
grunn- og framhaldsskólar í einstökum
hverfum eða svæðum starfað meira saman.
Þetta eru löngu tímabærar ráðstafanir til
að bregðast við breytingunum sem leiddu
af hækkun sjálfræðisaldurs í átján ár.
Endurgreiðsla námskostnaðar
og dvalarstyrkir
Einnig er lögð til endurgreiðsla á kostnaði
af innritunargjöldum og námsgögnum
þegar nemandi lýkur framhaldsskólaprófi
og að öll önnur gjaldtaka af ólögráða
nemendum verði afnumin. Ennfremur
er lagt til að dvalarstyrkir fyrir ólögráða
VANDINN Í HNOTSKURN:
• Ekki fullt aðgengi að
framhaldsskólum.
• Nám ekki við hæfi stórs hluta
nemenda.
• Ekki skilgreindur réttur til að
ljúka formlegu námi.
• Fjárskortur.
• Mesta brottfall í Evrópu.
Fyrirkomulagið á inntöku inn í framhaldsskóla er okkur til
skammar. Stórir hópar ungmenna og heimili þeirra eru í
uppnámi á hverju einasta vori.
ÍSLENSK MENNTUN, MENNTASTEFNA OG FRAMKVÆMD – 1. GREIN