Skólavarðan - 01.04.2007, Blaðsíða 13

13
SKÓLAVARÐAN 3.TBL. 7. ÁRG. 2007
upplifun. Það er sveigjanlegt og á opið og
eðlilegt samband við tónlist, skáldskap og
aðra list. Allir meðfæddir hæfileikar bíða
þess að vera örvaðir og þar skipar tónlistin
stórt hlutverk.“ Athyglisvert var hve dr.
Regina Pauls lagði mikla áherslu á náið
samspil hreyfingar og tónlistar. Það leyndi
sér ekki að hún lítur til dæmis á dans og
söng sem tvær greinar á sama meið og
hún gagnrýndi það þegar börnum er gert
að standa kyrr og syngja – það brjóti í
bága við eðli tónlistarinnar og hlutdeild
hennar í einstaklingnum.
Margt fleira athyglisvert kom fram
í fyrirlestrinum og auk glæranna sem
áður var sagt frá má nefna að einn af
nemendum Reginu Pauls, Elfa Lilja Gísla-
dóttir tónlistarskólakennari, hélt líka
fyrirlestur á málþinginu og þekkir að
sjálfsögðu vel til hugmynda, kenninga
og vinnu prófessorsins. Elfa Lilja kallaði
fyrirlestur sinn „Hvernig verður námsefni
til?“ og kynnti magisterverkefni sitt
frá tónlistarháskólanum Mozarteum í
Salzburg: „Hvað ætlast námskrá Mennta-
málaráðuneytisins til að kennt sé í tónlist
og hreyfingu í leikskóla?“ spurði Elfa
Lilja. „Hver er veruleikinn og hvar liggja
sóknarfærin?“ Sagt verður nánar frá
fyrirlestri Elfu Lilju og annarra fyrirlesara
síðar í Skólavörðunni, enda málþingið
þrungið af áhugaverðu efni og að mati
blaðamanns full ástæða til að nýta
það sem leiðarljós að samstarfi þessara
tveggja stétta innan veggja leikskólans.
Þá hélt Árni Sigurbjarnarson skóla-
stjóri Tónlistarskóla Húsavíkur gífurlega
áhugaverðan og efnismikinn fyrirlestur
um menningarlegt uppvaxtarumhverfi
barna, ábyrgð skólakerfisins og möguleika
tónlistar í örvun mikilvægs þroska. Erla
Stefanía Magnúsdóttir leikskóla- og
sérkennsluráðgjafi og Helga Sigríður
Úlfarsdóttir sérkennsluráðgjafi sögðu frá
merkilegri könnun í leikskólum landsins
á fyrirkomulagi tónlistarkennslu og
Bryndís Bragadóttir tónlistarkennari við
Tónlistarskólann á Akranesi var með
mjög lifandi og skemmtilega frásögn af
tónlistaruppeldi í leikskólanum Vallarseli
á Akranesi. Síðasti fyrirlesarinn var Birte
Harksen deildarstjóri í heilsuleikskólanum
Urðarhóli í Kópavogi. Birte fór á kostum og
sýndi hverja hagnýtu hugmyndina á fætur
annarri sem allar eru til þess gerðar að
auka fjölbreytni í tónlistarstarfi, gefa því
breiðara hlutverk og gera það sýnilegra
innan leikskólans.
keg
SAMSTARF TÓNLISTARSKÓLA OG LEIKSKÓLA
Nokkur atriði um söng, dans og
grunntónlistarmenntun af glærum og
úr fyrirlestri dr. Reginu Pauls:
• Söngur er eðlileg tjáning á lífsgleði og
ber að rækta sem slíkan.
• Hann er hið eiginlega móðurmál allra
manna, tilheyrir daglegri menningu
og á að vera fylginautur hefðbundins
dagsfyrirkomulags og lífga upp á það.
Söngurinn er tilfinningamiðill og með
honum er hægt að tjá mismunandi
geðbrigði og upplifun á persónulegan
hátt. Söngurinn vex með vandlegri
hlustun. Kórsöngur bindur söngmeðlimi
sterkum böndum og getur kallað fram
sameiginlega tónlistarupplifun.
• Aðalmarkmið allra sem að
tónlistaruppeldi koma er að sungið sé
með glöðu geði og að söngurinn tengist
leik og tjáskiptum. Það er hlutverk
leikskólakennarans að efla sönginn
sérstaklega. Hér þarf einnig að gæta að
hinni syngjandi fyrirmynd.
• Hreyfidanslög og leikir þar sem er sungið
skal stunda og tengja við annars konar
listræna tjáningu. Sameiginlegur söngur
með foreldrum ýtir undir þörfina til að
syngja og þróar hana.
• Hæfileikinn til að geta ímyndað
sér tón og aðgreinandi hlustun eru
þýðingarmikil atriði fyrir röddina og ber
hlúa að þessum þáttum. Tal og leikræn
lýsing eiga að fara saman og stuðla að
myndrænni, fjölbreyttri og ánægjufullri
tjáningu.
• Notkun margvíslegra bóka og frásagna
svo og tónlistarleikrita er mikilvæg fyrir
eðlilega tengingu fagurfræðilegrar reynslu
frá ýmsum sviðum.
• Uppeldi í dansi helst í hendur við þroska
tóngáfunnar. Dans og tónlistarmenntun
byggir á hreyfigleði barnanna og mikilli
hreyfivirkni á þessu aldursskeiði.
• Barnið á að upplifa tjáningarmöguleika
líkamans í dansi og kynnast nýjum
skapandi möguleikum og gæðum
með hjálp uppalandans. Þannig er
dansinn mótuð hreyfing sem samræmist
barnslegum þörfum.
• Börnin eiga að skynja að tónlist og dans
tilheyra hvort öðru og þau eiga að upplifa
dansinn sem gleðigjafa.
• Það þarf að ráðfæra sig og ákveða
í sameiningu hver viðfangsefni
tónlistaruppeldisins verða, báðir aðilar
hafa jafnan rétt, einungis hæfni í listum er
mismunandi.
• Það þarf að athuga að tónlistarkennari
hefur yfir menntun að ráða sem
gerir hann hæfan til að vinna með
litlum börnum á vettvangi tónlistar.
Í verknaði þýðir það að hann er fær
um að umgangast séreinkenni þessa
aldursskeiðs. Píanóleikari, sellóleikari og
flautuleikari sem ekki hafa notið sérstakrar
uppeldismenntunar á sviði tónlistar og
hreyfingar eru ekki hæfir til að starfa í
leikskóla.
• Á hinn bóginn nægir ekki heldur
að leikskólakennari þekki eitthvað
til hljóðfæris. Haldgóð menntun er
nauðsynleg. Á leikskólaaldri er lagður
mikilvægur grundvöllur m.a. að því að
myndun taugatenginga fari fram á
virkan hátt.
• Grunntónlistarmenntun (elementar) er
frábrugðin þeim námsáætlunum sem
sníða þröngan stakk, því hún stefnir á
að vera opin gagnvart fagurfræðilegum
atriðum. Þannig á hvert barn að fá að
reyna sig á ýmsum hlutum áður en það
tekur ákvarðanir sem stjórnast af áhuga
þess.
• Tónlist er náttúrlegt lífsform barnsins.
Það þarf ekki að leiða barnið að
tónlistinni, barnið þarf ekki að upplifa
að tónlistinni sé miðlað til þess í
kennsluformi heldur er það einfaldlega
með uppalendunum frá byrjun „á kafi“ í
tónlist.
• Barnið tileinkar sér tónlistina í allri sinni
vídd í gegnum það að leika, hlusta,
hugsa og skapa bæði eitt og ekki síður
innan um aðra.
• Hér er um að ræða lærdómsferli sem
tekur til mismunandi tjáningarmiðla
og einskorðast ekki eingöngu við
tónlistarsviðið heldur er þverfaglegt og
skapar tengsl á milli:
- Tónlistar og hvers kyns
fegurðarskynjunar
- Tónlistar og hreyfingar – dans
- Tónlistar og tungumáls – rödd
- Tónlistar og leiks í stuttum leikatriðum
– tónlistarleikhús
- Tónlistar og hljóðfæra
- Tónlistar og myndlistarsköpunar
- Tónlistar og alþjóðlegrar
menningarupplifunar