Skólavarðan - 01.12.2009, Blaðsíða 29

SKÓLAVARÐAN 8.TBL. 9. ÁRG. 2009
RÁÐSTEFNA, SMIÐSHöGGIÐ
29
Barnvænt er það samfélag þar sem allir
taka ábyrgð á öllum börnum. Börn eru ekki
einungis annarra manna. Þau eiga eftir að
verða atvinnurekendur, iðnaðarmenn og
þingmenn. Haldið þið að við fáum ekki vænni
iðnaðarmann, þingmann eða atvinnurekanda
ef hann elst upp í barnvænu samfélagi?
En hvernig förum við að því að skapa barn-
vænt samfélag?
Jú, það er einfalt: Við drögum börnin frá
flatskjám og tölvum og viðrum þau. Ekki
eitt og eitt heldur nokkur saman í hóp. Þetta
gerum við með hjálp ríkis, sveitarfélaga og
fyrirtækja í landinu. Það þarf að móta eða
búa til frá grunni staði þar sem fólk kemur
saman.
Börn hafa ótrúlega mikla aðlögunarhæfni.
Það er aðalástæðan fyrir því að við erum enn
til. Börn bíða ekkert eftir því að fá upplýsingar
um hvað við ætlum að gera. Þau vilja heyra,
sjá og snerta - gera. Þau kunna að vinna úr því
sem þau hafa, laga sig að veruleikanum og
spila eins vel og hægt er úr því sem þar er að
hafa. Það er ótrúlegt hvað börn hafa lifað af í
gegnum síðustu aldirnar, örbyrgð og allsleysi,
styrjaldir og ofsóknir, kapphlaup og ofgnótt.
Þrátt fyrir þessa miður skemmtilegu
upptalningu þá erum við ennþá til. Og það
getum við þakkað börnunum. Gegnum
hörmungar og misjöfn gæði þá hugsa þau,
skapa og framkvæma. Þeim tekst að skapa
leiki og listaverk í ömurlegustu aðstæðum.
Sköpunarkraftur þeirra er svo sterkur og
drífandi að flest láta þau ekkert stoppa sig.
Þau hafa ekki misst sjónar á því til hvers við
erum hér. Að lifa er að leika og að leika er að
lifa. Að hugsa sér hvílíkan kraft sem börnin
eiga. Þvílíkt náttúruafl þau eru. Og það er
óbeislað náttúruafl og verður vonandi þannig
að okkur takist aldrei að kæfa það. Hugsið
ykkur allan kraftinn í gegnum aldirnar. Ef að
þessi kraftur hefði fengið kjöraðstæður til að
njóta sín. Ef að aðstæður barnanna hefðu
verið mannúðlegri. Hvað hefði getað gerst ef
hið barnslega sakleysi hefði ráðið för. Færri
heimsstyrjaldir? Já þið getið bókað það. En
hvað höfum við um þetta að segja núna í dag?
Hvað getum ég eða þú gert? Nú er komið að
okkur að gera okkar besta. Og það fyrsta sem
við eigum að gera er að hlusta á börnin.
Ég er ekki sjálfur barn í bókstaflegum
skilningi en þar sem ég hef helgað þorra
starfsævinnar starfi með börnum leyfi ég mér
að koma með nokkrar hugmyndir.
Hættum að fela helstu náttúruperlur
landsins fyrir börnunum okkar. Hérlendis eru
margir frábærir staðir sem ekki verður komist
á nema með harðfylgi karla og örfárra kvenna
sem þola hrútalykt og óhrein sokkaplögg,
þangað liggja eintómar vegleysur og ófærur
og engin er hreinlætisaðstaðan. Skipuleggjum
ævintýraferðir fyrir börn upp á hálendi að
skoða gróðurinn, dýralífið og auðnina. Ég er
Nýverið stóð Rannsóknarstofa um skóla
án aðgreiningar (RSÁA) í samvinnu við
menntavísindasvið og KÍ fyrir annarri ráð-
stefnu sinni af þremur um stefnuna skóli
án aðgreiningar. Meðal fyrirlesara var Elna
Katrín Jónsdóttir varaformaður KÍ og hér
er gripið ofan erindi hennar á nokkrum
stöðum.
Elna vék meðal annars að togstreitunni
um „hvort og þá í hvaða mæli sérskólar
eða sérdeildir eigi að vera til staðar og vera
valkostur andspænis sjónarmiðum um
að stefnan verði aðeins skilin svo að allir
nemendur á skólagöngualdri eigi skýlausan
rétt á því að ganga í almennan skóla í grennd
við heimili sitt og stunda þar nám við hlið
annarra nemenda.“ Hún lýsti þeirri skoðun
sinni að allt rúmaðist þetta „innan stefnunnar
um skóla án aðgreiningar svo lengi sem hagur,
þroski og menntun nemenda er í fyrirrúmi við
alla ákvarðanatöku.“
• Síðar í erindi sínu sagði Elna: „Breytt
hugsun og breytt hegðun fagfólks birtist í því
að kennarar og margir aðrir í samfélaginu
ræða oftar og af meiri alvöru um hvers
kyns margbreytileika. Kröfur til kennara og
væntingar til frammistöðu nemenda, skóla og
skólakerfis eru þó mótsagnakenndar þar sem
annars vegar er málflutningur um að skora
hátt á prófum og í úttektum á mælanlegri
hæfni og færni og hins vegar meiri áhersla en
fyrr á að framkvæma í alvöru í skólastofunni
markmiðin um rétt hvers einstaks nemanda
á að þroskast, lifa og læra í umhverfi sem
hentar honum. Um þessi efni þarf meiri
umræðu – einkum um það hvort „annað sé á
kostnað hins“ eða hvort fremur þurfi að líta til
þess að skólakerfið standi undir markmiðum
sínum.“
• Enn fremur: „Að standa við stefnu okkar
um skóla án aðgreiningar krefst þess að fást
við raunveruleika fjárveitinga, aðstæðna í
skólastarfi, aðgengi og svo ekki síst viðhorf
fagfólksins í skólunum.“
• Og: „Miklu skiptir að við skipulagningu
inntaks og áherslna í nýrri fimm ára
kennaramenntun verði raunverulega breytt,
aukið og lagfært með það fyrir augum að
fagfólk sem starfar í skólunum finni sig
hæft og fært til þess að starfa í skóla án
aðgreiningar.“
• Í lokin sagði Elna meðal annars: „Stefnu-
mörkun KÍ um skólamál og menntun endur-
speglar það sjónarmið að skólinn sé skoðaður
sem ein heild og félagsmenn sem ein fag-
stétt. Réttur allra nemenda til menntunar
og þjálfunar við hæfi frá unga aldri til full-
orðinsára er þar ávallt talið eitt verðugasta
viðfangsefni skólakerfisins.“
Sjá nánar um ráðstefnuna á vefir.hi.is/
skolianadgreiningar/
Lj
ós
m
yn
d
ir
f
rá
h
öf
un
d
i.
Skóli án aðgreiningar: Áskoranir og hindranir
Tveir punktar af fimmtán á minnisblaði
RSÁA um skóla án aðgreiningar
Skólinn kappkostar að vera lifandi
náms- og félagslegt samfélag nemenda
og kennara, ryðja burt hindrunum sem
útiloka aðgengi einstakra nemenda
að náminu og samfélaginu og efla að
sama skapi allt það sem tengir fólk og
treystir samstöðu.
Sérgreind úrræði svo sem sérskólar
og sérdeildir eiga enn rétt á sér í
undantekningar tilfellum – og þar býr
mikilvæg þekking og reynsla sem þar
er sé til reiðu fyrir starfsfólk almennra
skóla. Foreldrar þurfa að eiga val um
skóla fyrir börn sín.
Tekið af vefir.hi.is/
skolianadgreiningar/?page_id=9
Ævintýri og upplifanir
Arnar Yngvason, höfundur greinarinnar að störfum á UT ráðstefnu.
SMIÐSHÖGGIÐ