Skólavarðan - 01.12.2009, Blaðsíða 10

SKÓLAVARÐAN 8.TBL. 9. ÁRG. 2009
SIÐARÁÐ oG SIÐAREGLUR
10
„Siðferði býr í tilfinningum okkar, hátterni
og því hvernig við sjáum hlutina,“ segir
Atli Harðarson formaður hins nýstofnaða
siðaráðs KÍ. „Þessa þætti herma menn
hver eftir öðrum og innbyrða þá þannig. Ef
kennarahópur gengur í gegnum nám eða starf
þar sem rætt er um siðferðileg efni með réttu
hugarfari, og sú umræða einkennist af gleði
og góðvild, þá búa menn að því. Slíkt getur
breytt okkur og bætt. Ég vona að minnsta
kosti að menntun geti bætt fólk. Annars væri
til lítils að standa í þessu öllu saman.“
Atli tók magisterspróf í heimspeki frá Brown
University í Bandaríkjunum árið 1984, hann
hefur starfað sem framhaldsskólakennari frá
1986 og verið skólastjórnandi undanfarin
átta ár. Hann er höfundur nokkurra bóka um
heimspekileg efni og nýjasta bók hans, Í sátt
við óvissuna, kom út hjá Háskólaútgáfunni
fyrr á þessu ári.

Siðferði er eins og móðurmál
„Þegar ég var í náminu var siðfræði ekki
aðalviðfangsefni mitt,“ heldur Atli áfram,
„það var heimspekisaga. Ég var á kafi í
skruddum frá 17. og 18. öld - en auðvitað
fjalla þær um siðfræði eins og önnur efni. Ég
hef svo aðallega kennt tölvufræði en stundum
heimspeki, stærðfræði og fleira. Áhugi minn á
kennarasiðfræði, eða fagsiðferði, byrjaði ekki
sem fræðilegur áhugi heldur praktískur. Ég hef
á ýmsan hátt komið að félagsmálum kennara
og haft talsverðan áhuga á menntamálum
stéttarinnar. Mér hefur þótt að þar vantaði
umræðu um siðfræði og ég held að hún sé
ein besta leiðin til að tengja kennarastarfið
við agaða fræðilega umræðu sem hægt er að
taka þátt í án þess að vera sérfræðingur á því
sviði.
Siðfræði er sérstök fræðigrein að því leyti
að þótt hún styðjist við gamla heimspekihefð
og stundum séu notuð flókin heimspekileg
hugtök þá fer umræðan að miklu leyti fram
með orðum og hugtökum sem við lærðum á
barnsaldri. Siðferði er eins og móðurmál, við
lærum það án þess að okkur sé kennt það og
kunnum öll mjög mikið í því þó að við kunnum
ekki endilega allar málfræðireglur.
Siðfræðingar kenna okkur ekki hegðun
frekar en málfræðingar kenna okkur að tala.
Þessi samlíking gengur auðvitað bara að
vissu marki, engum dytti í hug að bera saman
íslenska og færeyska málfræði til að komast
að því hvor er betri. En vel gæti verið að
Færeyingur sem kæmi hingað hefði réttmætar
ástæður til að setja út á eitthvað í ríkjandi
siðferði hjá Íslendingum. Siðir eru að því leyti
ólíkir málinu að þá er hægt að gagnrýna, en
það væri mjög hallærislegt að halda því fram
að eitt tungumál væri öðru fremra.
Ekki nógu vísindaleg
Áður var kennaramenntun að nokkru leyti
menntun í siðfræði. Í bókinni Uppeldismál,
til leiðbeiningar barnakennurum og heimilum
frá 1919 sem er eftir fyrsta skólastjóra
Kennaraskólans, Magnús Helgason, er vikið
að þessu. Magnús sagði meðal annars: „Og
Mikilvægt að hugsa og tala
saman um siðareglur Viðtal við Atla Harðarson formann Siðaráðs KÍ
Siðfræði er ein besta leiðin til að tengja kennarastarfið við
agaða fræðilega umræðum, sem hægt er að taka þátt í án
þess að vera sérfræðingur á því sviði.
Hlutverk siðareglna er fyrst og
fremst að hvetja kennara til að
bera virðingu fyrir starfi sínu og
byggja upp fagvitund, sem mætti
líka kalla kennarasamvisku.