Skólavarðan - 01.08.2001, Síða 7

F-skólar eru einkaskólar sem reknir eru af
ýmsum öðrum aðilum en hinu opinbera en
eru þó alfarið kostaðir af almannafé (þ.e.
greiðslum frá sveitarfélögunum þar sem
nemendur búa). Sveitarfélögum er skylt að
fjármagna F-skóla hafi þeir hlotið viður-
kenningu menntamálaráðuneytis (Statens
Skolverk). Litið er á réttinn til að stofna og
starfrækja slíka skóla sem hluta af atvinnu-
frelsi og heyrir til undantekninga að þeim
sé synjað um viðurkenningu.
Kennarasamtök taka ekki afstöðu
gegn rekstri F-skóla
Stærstu kennarasamtök Svíþjóðar, Lärar-
förbundet, sem ná yfir þrjú skólastig, leik-
skóla, grunnskóla og framhaldsskóla, taka
ekki afstöðu gegn rekstri F-skóla en leggja
áherslu á að jafnmiklar kröfur séu gerðar til
þeirra og annarra skóla, m.a. um menntun
og réttindi kennara. Um tíu þúsund félags-
menn í samtökunum starfa við einkaskóla.
Þess er krafist að F-skólar virði lög um
skólaskyldu og skilyrði fyrir rekstrarleyfi er
að námið veiti þekkingu og færni sem sé í
aðalatriðum sambærileg og ekki lakari en í
opinberum skólum. Ennfremur eru sett
skilyrði um að skólarnir séu opnir öllum
nemendum og að minnsta kosti tuttugu
nemendur séu í hverjum skóla.
Gæði ráðast ekki af því hverjir reka
skólann
Kennarasamtökin vilja ekki að umræðan
snúist um að vera með eða á móti F-skól-
um heldur um bætt skólastarf og telja að
almennir skólar sem sveitarfélögin reka
geti vafalaust lært ýmislegt af F-skólunum
og öfugt. Gæði kennslu eigi ekki að fara
eftir því hver reki skólann. Hins vegar
benda samtökin á að nafngiftin „sjálfstæður
skóli“ sé engin trygging fyrir gæðum.
Samtökin hafa sett fram kröfur um að:
• F-skólar lúti í öllum tilvikum stjórn
skólastjóra með lögbundna kennaramennt-
un og reynslu í skólastarfi,
• sömu reglur gildi um ráðningu kennara
og í opinberum skólum,
• F-skólar séu opnir öllum nemendum
og fylgi aðalnámskrá í meginatriðum, að
fjárveitingum sé þannig háttað að jafnræðis
sé gætt milli opinberra skóla og F-skóla,
• meginreglan sé sú að að ekki séu inn-
heimt skólagjöld í grunnskólum og að rétt-
arstaða nemenda sé sú sama hvert sem
rekstrarform skólans er.
Um það bil 33.500 grunnskólanemendur
og um 9.000 framhaldsskólanemendur
stunda nú nám í F-skólum í Svíþjóð, en
það eru um þrjú prósent skólanemenda.
Útlit fyrir áframhaldandi fjölgun
F-skólum skólum fjölgaði mjög í Svíþjóð
á níunda áratugnum og er útlit fyrir að sú
þróun haldi áfram. Skólaárið 1990/91 voru
þeir 90 á grunnskólastigi en eru nú 445,
auk 25 sérskóla. Á framhaldsskólastigi er
nú starfræktur 101 F-skóli, auk 15 sérskóla.
Áður en umsóknarfrestur vegna skólaárs-
ins 2002-2003 rann út höfðu sænska
menntamálaráðuneytinu borist umsóknir
um viðurkenningu á rekstri 251 F-skóla á
grunnskólastigi og 190 á framhaldsskóla-
stigi, auk 27 sérskóla og 17 leikskóla.
Strangari skyldur eru lagðar á skólana
gagnvart lögum, reglugerðum og námskrá
þegar um er að ræða skóla á grunnskóla-
stigi en á framhaldsskólastigi.
Fleiri stúlkur en piltar stunda nám í
F-skólum, hlutfallslega fleiri nemendur þar
eru með erlendan bakgrunn en í opinber-
um skólum og oft er menntunarstig for-
eldra hærra og efnahagur betri.
Framhaldsskólar sem reknir eru sem
F-skólar eru langflestir í fjölmennum sveitar-
félögum en grunnskólarnir dreifast um allt
landið og eru bæði í dreifbýli og þéttbýli.
Helgi E. Helgason
Norður lönd
8
Á fundum grunn- og framhaldsskóla-
deilda NLS sem voru haldnir í Stykk-
ishólmi og Reykjavík í vor var m.a.
fjallað um stöðu opinberra skóla á
báðum þessum skólastigum á tímum
vaxandi einkavæðingar. Þar kom
fram að mikil umræða fer nú fram í
Svíþjóð um svokallaða F-skóla
(fristående skolor).
F-skólum fjölgar ört í Svíþjóð
Kennarasamtökin vilja
ekki að umræðan snúist
um að vera með eða á
móti F-skólum heldur um
bætt skólastarf og telja
að almennir skólar sem
sveitarfélögin reka geti
vafalaust lært ýmislegt af
F-skólunum og öfugt.