Skólavarðan - 01.08.2001, Blaðsíða 8

Alls staðar var mér tekið mjög vel og nán-
ast borinn á höndum. Hjónin og Íslands-
vinirnir Roland og Silke Ortwein höfðu
annast alla skipulagningu dvalar minnar í
Þýskalandi og stóð þar allt eins og stafur á
bók. Er ég þeim og öðrum gestgjöfum
mínum afar þakklátur fyrir móttökurnar
sem og öllum þeim hér heima sem hvöttu
mig til fararinnar og gerðu mér hana
mögulega.
Þýska skólakerfið
Áður en lengra er
haldið er rétt að segja ör-
lítið frá skólakerfi fylkis-
ins Baden-Württemberg
sem Neckarsulm er hluti
af. Sjö ára gömul hefja
öll börn skólagöngu á
skólastigi sem þeir kalla Grundschule
(grunnskóli). Þar eru þau í fjögur ár. Við
lok þessa skólastigs er frammistaða þeirra
metin og þeim raðað samkvæmt því á þrjú
mismunandi skólastig. Þeir sem ná bestum
árangri fara í Gymnasium þar sem þeir eru
næstu átta til níu ár og ljúka þaðan stúd-
entsprófi. Þeir sem næstir koma í árangri
fara í sex ára Realschule sem opnar þeim
síðan leiðir til frekara náms, bæði starfs-
náms og stúdentsprófs að ákveðnum skil-
yrðum uppfylltum. Þeir sem ná lökustum
árangri fara í fimm til sex ára Hauptschule
sem opnar svo leiðir til margs konar starfs-
náms.
Ég fékk tækifæri til að heimsækja allar
þessar skólagerðir og sat í tímum þar sem
nemendum á aldrinum sex til fimmtán ára
var kennt. Greinilegur munur var á nem-
endum milli skólagerða. Sérstaklega virtist
mér námsgeta nemenda í Hauptschule vera
áberandi minni en í Realschule og
Gymnasium, sem eðlilegt er. Einnig var
mér tjáð að kennaraskortur á Hauptschule-
stiginu væri orðinn alvarlegt vandamál í
fylkinu og kæmi það niður á getu skólanna
til að stunda vandaða kennslu.
Fyrstu árin sjá bekkjarkennarar um
tónmenntakennslu
En nú að tónmenntakennslunni. Í
Grundschule annast bekkjarkennararnir
yfirleitt tónmenntakennsluna. Hún felst
skv. námsskrá í söng, raddþjálfun, þjálfun
tóneyra, könnun og notkun hljóða og ein-
faldra hljóðfæra, könnun einfalds hryns,
hreyfileikjum, barnadönsum, hlustun o.fl.
Með hlustun er kynnt margs konar tónlist,
svo sem blásaratónlist, danstónlist, hljóm-
sveitartónlist, píanótónlist o.s.frv., hljóð-
færi kynnt sérstaklega og nemendum kennt
að þekkja þau í verkum sem þeir hlusta á.
Í stuttu máli má segja að við lok fjórða
skólaárs hafi nemendur kynnst öllum
helstu þáttum einfaldrar tónlistar, verið
kynnt helstu hugtök sem notuð eru og þau
hljóðfæri sem algengast er að nota við
flutning hennar. Mikið er lagt upp úr að
nemendur kunni texta og syngi saman og
strax í fyrsta bekk er farið að vinna að
hreinum söng þótt vitanlega hafi ekki allir
nemendur enn getu til að halda tóni. Strax
á þessu skólastigi er byrjað að vinna mark-
visst að þjálfun bæði lesturs og skriftar tón-
listar sem heldur svo áfram upp eftir efri
stigunum, sem og allt það sem að framan
er talið.
Standa framar íslenskum jafnöldrum
Í Hauptschule, Realschule og Gymnasi-
um annast sérstakir tónmenntakennarar
oftast tónmenntakennsluna. Í þeim tímum
sem ég sat voru kennslustundirnar byggðar
upp á svipaðan hátt þótt
innihald þeirra væri mis-
munandi eftir aldri nem-
enda og skólagerð. Byrj-
að var á að kynna efni
dagsins sem gat ýmist
verið eitthvert ákveðið
verk eða hugtök. Kynningin leiddi til nán-
ari skoðunar sem gat falist í hlustun, töflu-
vinnu með tóndæmi, söng, hljóðfæraleik
o.fl. Síðan kom úrvinnsla þar sem nemend-
ur þurftu að leysa verkefni, ýmist skriflega
eða verklega, stundum með samspili, söng
eða á annan hátt. Að lokum var svo verk-
efni dagsins skoðað sem hluti í stærri heild,
stærra verki, eða borið saman við annars
konar verk skyldrar gerðar (t.d. söngleik-
ur/ópera).
Í þeim Gymnasium-skóla sem ég heim-
sótti virtist mér megináhersla í tónmennta-
kennslunni vera lögð á tón/hljómfræði,
söng og hljómlistarsögu. Einn tónmennta-
kennaranna, hr. Riedel, tjáði mér að nem-
endur kæmu mjög misvel undirbúnir inn í
skólann sem stafaði m.a. af því að í
Grundschule væru tónmenntakennarar oft
Evrópa
10
Dagana 20. til 23. mars síðastliðinn
heimsótti ég fjóra þýska skóla í því
augnamiði að kynnast tónmennta-
kennslu þeirra. Þrír skólanna voru í
borginni Neckarsulm, sem er u.þ.b.
50 km sunnan við Heidelberg, og sá
fjórði í litlum bæ, Bad Friedrichshall,
örskammt frá Neckarsulm.
Á tónlistarslóðum
Heimsókn í fjóra þýska skóla
Guðmundur Óli Sigurgeirsson
Myndir frá einni af söngleikjauppfærslum Her-
mann Greiner Realschule.