Þjóðmál - 01.09.2005, Qupperneq 27

26 Þjóðmál haust 2005
Bandaríkin. séu. auðugri. en. Þýskaland. og.
önnur. ríki. Evrópu. séu. lífsgæði. þar. minni.
þar.sem.atvinnuöryggi.er.minna.og.ójöfn-
uður.meiri ..Þetta.óöryggi.og.ójöfnuður.er.
nefnt.„ameríska.ástandið“ ..
Niðurstaða.bókarinnar.er.í.skemmstu.máli.
sú. að. Bandaríkin. hafi. ekki. einungis. skilað.
meiri.hagvexti.en.Evrópa.heldur.hafi.hagvöxt-
urinn. einnig. skilað. sér. í. meiri. lífsgæðum .. Í.
bókinni. er.mikil. samantekt. á. tölfræðilegum.
gögnum.sem.bera.saman.árangur.þessara.hag-
kerfa,.einkum.vinnumarkað.og.menntun ..
Er. gjaldið. sem.Frakkland,.Þýskaland.og.
Ítalía,.eru. farin.að.greiða. fyrir.„öryggið“.á.
vinnumarkaði. samanborið. við. Bandaríkin.
(og. raunar. önnur. lönd. með. sveigjanlega.
vinnulöggjöf.svo.sem.Ísland.og.Danmörku).
réttlætanlegt. miðað. við. árangurinn?. Árið.
1975.var.atvinnuleysi.mikið.í.Bandaríkjun-
um,. um. tvöfalt. það. sem. var. í. Frakklandi.
og. á. Ítalíu.og.þrefalt. á. við. atvinnuleysið. í.
Þýskalandi ..Í.dag.hefur.þetta.hins.vegar.al-
gjörlega.snúist.við.og.er.meðalatvinnuleysi.
í. löndunum. þremur. um. helmingi. meira.
en. í. Bandaríkjunum .. Atvinnuleysi. kemur.
alltaf. harðast. niður. á. þeim. sem. eru. veik-
astir.fyrir.á.vinnumarkaði.og.í.Evrópu.eiga.
minnihlutahópar. og. innflytjendur. miklu.
erfiðara. uppdráttar. á. vinnumarkaði. en. í.
Bandaríkjunum .
Þar.með.er.þó.ekki.öll.sagan.sögð,.því.at-
vinnuþátttaka.er.miklu.meiri.í.Bandaríkjun-
um.en.löndunum.þremur ..Atvinnuþátttaka.
í.Bandaríkjunum.árið.2000.var.74,1%.en.
lækkaði.í.71,9%.árið.2002 ..Til.samanburðar.
var. atvinnuþátttaka. í.Þýskalandi.um.65%.
og. í. Frakklandi. 62%. og. einungis. 55,6%.
á.Ítalíu ..Atvinnuþátttaka.í.þessum.þremur.
löndum. var. svipuð. árið. 1970,. Þýskaland.
hæst. en. alls. staðar. var. hún. um. 65% .. Á.
tímabilinu.1991.til.2003.fjölgaði.störfum.í.
Evrópulöndunum.um.2,2.milljónir.en.18,9.
milljónir.starfa.urðu.til.í.Bandaríkjunum ..Á.
tímabilinu.1970. til. 2003.fjölgaði. störfum.
í.Bandaríkjunum.um.75%.en.á.sama.tíma.
fjölgaði.þeim.um.26%.í.Evrópulöndunum ..
Helmingur.þeirrar.fjölgunar.varð.vegna.sam-
einingar.Þýskalands ..Getur.þjóðfélag.talist.
réttlátt. sem. með. hömlum. á. atvinnufrelsi.
dæmir. stóran. hluta. þjóðarinnar. utangarðs.
á.vinnumarkaði?
Meginorsök. lítillar. atvinnuþátttöku.og.hás.atvinnuleysis. í.Evrópuríkjun-
um. er. ósveigjanlegur. vinnumarkaður. og.
há.lágmarkslaun ..Í.Evrópuríkjunum.„trygg-
ir“. ríkið. atvinnuöryggi. með. því. að. gera.
fyrirtækjum. nánast. ókleift. að. segja. upp.
starfsfólki ..Afleiðingin.er.sú.að.fyrirtæki.eru.
treg.til.að.bæta.við.sig.starfsfólki ..Nýsköpun.
hefur.átt.miklu.erfiðara.uppdráttar.í.Evrópu.
en.Bandaríkjunum ..Það.kostar.um.1,7%.af.
meðal. árstekjum. að. setja. á. fót. fyrirtæki. í.
Bandaríkjunum,.32,5%.í.Þýskalandi,.35,6%.
í. Frakklandi. og. 44,8%. á. Ítalíu .. Fyrirtæki.
sem. stofnuð. voru. á. árunum. 1992–1997.
í. Bandaríkjunum. og. náðu. eins. árs. aldri.
fjölguðu.starfsfólki.að.meðaltali.um.161%.
samkvæmt.rannsókn.á.vegum.OECD.en.í.
Þýskalandi.varð.fjölgunin.24%.og.í.Frakk-
landi.einungis.13% ..Við.þetta.bætist.svo.að.
hlutfallslega.mun.fleiri.ný.fyrirtæki.eru.sett.
á. laggirnar. í. Bandaríkjunum .. Þá. er. mun.
hærra. hlutfalli. af. landsframleiðslu. varið. í.
rannsóknar-.og.þróunarstarf.í.Bandaríkjun-
um.en.Evrópu ..Hin.hliðin.á.peningnum.–.
sú.sem.gjarnan.er.álitin.skuggahlið.í.Evrópu.
er. að.miklu.fleiri. fyrirtæki. fara. í. gjaldþrot.
í. Bandaríkjunum .. Það. veldur. vitanlega.
félagslegu.óöryggi,. en. á.móti. vegur. að. at-
vinnuleysi.er.að.meðaltali.skammvinnara.í.
Bandaríkjunum.en.Evrópu .