Félagsbréf - 01.08.1961, Blaðsíða 44

42
FKLAGSliKKl'
Form Liljulagsins er tvíski|>1, A Ai, sextán taktar livor liluti, nákvæm
endurtekning að undanskildum niðurlagstónum hlutanna. Fjórar hending-
ar mynda hvorn hluta, og hver hending er fjórir taktar. Þvílíkt form gæti
verið leiðigjarnt, ef því væri ekki bjargað með örlítilli óreglu í hrynjand-
inni — aðallega vegna lextans — eða framlengingu síðasta tóns hverrar
hendingar með fcrmölu. Setjum svo, að fermatan lengi hálfnótuna um
helming og bæti þar við fjórðungs þögn t.d. vegna öndunar, þá leiðir
framlengingin af sér hendingaformin 2-2-2-3, xit frá luilfnótugildinu. —
(Hér mætti skjóta inn þeirri athugasemd, að núverandi hrynjandi lagsins
er ekki einhlít. Ef lagið er frá fyrra hluta 14. aldar, þá má færa rök að
því, að trúlega hafi það verið sungið í þrískiplum takti, sem þeirrar tíðar
menn kölluðu perjectum. Ars nova, hin nýja list þeirra tíma, var að rvðja
sér til rúms á meginlandi Evrópu. Modus imperjectus, eða tvískiptur taktur
var eitt nýnæmið. Þriðja dæmið sýnir fyrstu hendingu Liljulagsins útfærða I
modo perfecto.).
Þá komum við að sjálfum liætti lagsins. Eins og áður er getið er hanir
álitinn sérkennilegur, ef ekki einstakur. Salt er, að laghátturinn er óvenju-
legur á vissan mælikvarða, en á æðri mælikvarða listrænnar tónsmíðar er
hann í sjálfu sér ekki óvenjulegri en snilldin yfirleitt. Laghöfundur hefur
haslað sér ákveðinn völl og innan þeirra takmarka tjá öll smáatriðin i
sameiningu eða jafnvel livert fyrir sig þessa ákveðnu hugsun. Fyrsta hend-
ingin (taktur 1—-4) setur fram þessi tónbil í beinni röð:
stór tvíund upp,
stór þríund upp (skrifuð sem minnkuð ferund vegna eflirfarandi hreyf-
ingar niður á við),
lítil tvíund niður,
stór tvíund niður,
stór tvíund upp,
lítil þríund niður,
stór þríund upp,
lítil tvíund niður, jne.a.s. Hlil tvíund upp 0, niSur 2
stór tvíund upp 2, niður 1
lítil þríund upp 0, niður 1
stór þríund upp 2, niður 0